?аза? тілінен ?БТ-?а арнал?ан ж?мыс д?птері

Қазақ тілі пәнінен ҰБТ-ға дайындыққа арналған жұмыс дәптері.

I-грамматикалық бөлім

( Орыс мектебі)

Құрастырған қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі: Баталова С.Қ. Хмельницкий жалпы білім беру орта мектебі 2014-2015 оқу жылы

Кіріспе

« Білімді болу деген сөз – белгісіз нәрсені ашу қабілетіне ие болу деген сөз. Ал белгісіз нәрсені аша білу деген сөз – ол теориялық өнердің барлығына тән ортақ жайт.»

Әл Фараби

Бұл жұмыс дәптерінің I - бөлімінде қазақ тілінің грамматикасын қайталау мақсатымен құрастырылған. Жұмыс дәптерін 9-11 сынып оқушыларына қолдануға болады. Бұл жұмыс дәптеріндегі сұрақтар нақты грамматикалық сұрақтарға жауабын жаза отырып , оқушылардың ізденуіне, есте сақтауына тиімді. Сұрақтарға жауабын жазған кезде міндетті түрде 6,7,8,9, сынып оқулықтарын қолдану керек. Себебі: ҰБТ кітапшасындағы тест сұрақтары осы мектеп бағдарламасына сай құралған.

1. Алфавит дегеніміз не? ____________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Диалог деген не? ___________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Лексика дегеніміз _______________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Мақал деп_______________________________________________________

5. Мағына дегеніміз _________________________________________________

6. Морфология деп _________________________________________________

7.Орфография деп___________________________________________________

8. Пунктуация дегеніміз______________________________________________

9. Стилистика деп___________________________________________________

10. Фонетика деп____________________________________________________

11.Қазақ тілінің алфавиті қанша әріптен тұрады ? ________________________

12. Әріптердің рет-ретімен тізілген жиынын не дейді ?____________________

13. Қазақ тілінде дыбыс саны_________________________________________

14. Дыбыс бола алмайтындар ____________________________________________________________________________________________________________________________________

15.Қазақ тіліне тән дыбыстар:_________________________________________

16. Қазақ тіліндегі белгілерді таңбала:__________________________________

17. Дыбыс дегеніміз:________________________________________________

18. Дыбыс нешеге бөлінеді?__________________________________________

19. Дауысты дыбыстар нешеге бөлінеді?________________________________

20. Тілдің қатысына қарай:___________________________________________

21. Жақтың қатысына қарай:__________________________________________

22. Еріннің қатысына қарай:__________________________________________

23. Дауыссыз дыбыстар нешеге бөлінеді ? Ненің қатысына қарай? ____________________________________________________________________________________________________________________________________

24. Ұяң дауыссыздар:________________________________________________

25. Үнді дауыссыздар:_______________________________________________

26. Қатаң дауыссыздар: ______________________________________________

27. Үндестік заңы нешеге бөлінеді? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

28. Буын үндестігін бағынбйтын қосымшалар: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

29. Дыбыс үндестігінің түрлері: ____________________________________________________________________________________________________________________________________

30. Буынды не дейді ? ___________________________________________________________________________________________________________________________________

31. Ашық буынға мысал келтір: ______________________________________

32.Тұйық буынға мысал келтір:_______________________________________

33. Бітеу буынға мысал келтір: _______________________________________

34.Лексика нені зерттейді ?___________________________________________

35. Сөздердің лесикалық мағыналары: _________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

36. Қолдану аясы шектеулі сөздер топтары:

1. ________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________

3._________________________________________________________________

4._________________________________________________________________

5._________________________________________________________________

6._________________________________________________________________

7._________________________________________________________________

8._________________________________________________________________

9._________________________________________________________________

37. Қанатты сөздер:1.________________________________________________

2._________________________________________________________________

3._________________________________________________________________

4.________________________________________________________________

38. Сөздің тура мағынасы деп: ________________________________________

Мысал келтір.______________________________________________________

39. Сөздің ауыспалы дегеніміз:________________________________________

Мысалы:___________________________________________________________

40.Сөздің көп мағыналылығы дегеніміз: ____________________________________________________________________________________________________________________________________41. Омоним дегеніміз:_______________________________________________

__________________________________________________________________

Мысалы:___________________________________________________________

42. Антоним деп:___________________________________________________

Мысалы: __________________________________________________________

43. Синоним деп: ___________________________________________________

Мысалы:___________________________________________________________

44.Морфология нені зерттейді?________________________________________

45. Қанша сөз таптары бар?___________________________________________

1._________________________________________________________________

2._________________________________________________________________

3._________________________________________________________________

4._________________________________________________________________

5._________________________________________________________________

6._________________________________________________________________

7._________________________________________________________________

8._________________________________________________________________

9._________________________________________________________________

46.Қазақ тілінде неше жалғау бар? ____________ Олар: ____________________________________________________________________________________________________________________________________

47. Сөздер морфологиялық құрамына қарай қалай бөлінеді ? __________________________________________________________________

48. Дара сөздер неше түбірден тұратын сөздер?__________________________

49. Түбір сөз Сөздің бастапқы мағынасы. Мысал келтір: __________________

50. Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы туынды сөз жасалады. Мысал келтір:

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

51. Күрделі сөздер деп кемінде екі түбірден жасалып, бір мағынаны білдіретін сөздер. Олардың жіктелуі: Мысалдарымен.

1._________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________

3 .________________________________________________________________

4. _______________________________________________________________

52. Көптік жалғаулары: мысалдарымен: ________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

53. Тәуелдік жалғаулары: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

54. Жіктік жалғаулары:______________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

55. Септік жалғаулары: Оның сұрақтары мен жалғауларын толығырақ жазыңыз:

1.________________________________________________________________

2._________________________________________________________________

3._________________________________________________________________

4._________________________________________________________________

5. ________________________________________________________________

6. ________________________________________________________________

7. ________________________________________________________________

56. Зат есім дегеніміз: _______________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

57. Тұлғасына қарай қалай бөлінеді? __________________________________

__________________________________________________________________

58. Құрамын қарай қалай бөлінеді ? ___________________________________

__________________________________________________________________

59. Жалпылай немесе жекелей атауына қарай қалай бөлінеді ? ____________________________________________________________________________________________________________________________________

60. Мағынасына қарай қалай бөлінеді ? _______________________________

__________________________________________________________________

61. Зат есім жасайтын жұрнақтар:

Зат есімнің мәнін тудыратын жұрнақтар:	Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақтар:	Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақтар:

62. Лексикалық мағынасынан айырыла бастап, сөйлемде екінші рет бір зат есім сөздің легінде қолданылатын зат есімдер көмекші есімдер деп аталады. Олар: ____________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

63.Сын есім дегенімі:

64. Құрамын қарай қалай бөлінеді ?

65. Тұлғасына қарай қалай бөлінеді ?

66. Мағынасына қарай бөлінеді ?

67. Туынды зат есім жасайтын жұрнақтар:

Есім сөздерден сын есім жасайтын		Етістіктен сын есім жасайтын		Үстеуден сын есім жасайтын
Жұрнақтар	Мысалдар	Жұрнақтар	Мысалдар	Жұрнақ тар	Мысал дар

68. Сын есімнің шырайлары:

Түрлері	1	2	3	4
Ереже
Жасалу жолдары
Мысалдар

69. Сан есім дегеніміз: ____________________________________________________________________________________________________________________________________

70. Сан есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?_________________________

Түрі	1	2	3	4	5	6
Сұрақтары
Мысалдары

71. Сан есім тұлғасына қарай :________________________________________

72.Есімдік деп нені айтамыз ? ________________________________________

__________________________________________________________________

73. Мағынасына қарай нешеге бөлінеді ? _______________________________

74.Есімдіктерді септе.

Атау септігі	Мен	Сен	Ол	Бұл	Ешкім	Бәрі
Ілік септігі
Барыс септігі
Табыс септігі
Жатыс септігі
Шығыс септігі
Көмек тес септігі

75. Мына есімдіктерді тәуелде:

	Ол	Бұл	мынау	кім	Өз
Менің
Сенің
Сіздің
Оның
Біздің
Сендердің
Сіздердің
Олардың

76. Етістік деп._____________________________________________________

77. Тұлғасына қарай нешеге бөлінеді ? _________________________________

78. Құрамына қарай қалай бөлінеді ? __________________________________

79. Іс-әрекеттің жүзеге асу-аспауына қарай: қалай бөлінеді ?_______________

__________________________________________________________________

80. Мағынасына қарай: ______________________________________________

81.Етістіктің қосымшалары: __________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

82. Етістіктің мағыналық ерекші түрлері:

1._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. _______________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

83.Етіс дегеніміз: ___________________________________________________

84. Етістің неше түрі бар ?

1			2		3		4
Ере же
Жа са луы
Мы Са лы

85.Етістіктің шақтарын ата. Мысалдарымен. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

86. Етістіктің райлары. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

87.Үстеу дегеніміз не? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

88.Үстеудің құрамына қарай бөлінуі: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

89. Үстеудің тұлғасына бөлінуі: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

90. Мағынасына қарай бөлінуі:

1	2	3	4	5	6	7

91.Туынды үстеулердің жсалу жолдары: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

92. Шылау қандай сөз табы? _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

93.Септеулік шылау деп, мысалы: ____________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

94. Демеулік шылау деп, мысалы: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

95. Жалғаулық шылау деп, мысалы: ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

96. Еліктеу сөз деп: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

97. Құрамына қарай қалай бөлінеді ?_________________________________

98. Тұлғасына қарай қалай бөлінеді? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

99. Мағынасына қарай бөлінуі: __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

100.Одағай қандай сөз табы ? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

101.Сөйлем дегеніміз не ? ____________________________________________

101. Сөйлем айтылу мақсатына қарай нешеге бөлінеді ? Мысалдар келтіріп жаз: ______________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

102. Сөйлемнің құрамына қарай түрлеріне мысалдар жаз.

Жақты сөйлем.
Жақсыз сөйлем.
Жалаң сөйлем.
Жайылма сөйлем.
Толымды сөйлем.
Толымсыз сөйлем.
Атаулы сөйлем

103. Сөйлем мүшелері нешеге бөлінеді ? _______________________________

104. Тұрлаулы мүшелер туралы жаз.

Түрі
Ереже
Сұрағы
Мысал

105. Тұрлаусыз мүшелер туралы жаз.

Түрі
Ереже
Сұрағы
Мысал

106. Оқшау сөздер қандай мүше ? ___________________________________

_________________________________________________________________

Түрі
Ереже
Мысалы және тыныс белгісі.

107. Қыстырма сөздер мағынасына қарай:

Түрі
Мысалы
Мысалы
_____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________

108.Құрмалас сөйлем қандай ойды білдіреді ? __________________________

__________________________________________________________________

Түрі	Салалас сөйлем.	Сабақтас құрмалас сөйлем.	Аралас құрмалас сөйлем.
Ереже
Жасалу жолдары
Мысалы

109. Салалас құрмалас сөйлем.

Түрі	Ыңғайластық	Қарсылықты	Себеп - салдар	Кезектес	Талғаулы	Түсіндірмелі
Жалғаулық
Мысалы

110. Сабақтас құрмалас сөйлем.

Түрі	Шартты бағыныңқы	Қарсылықты бағыныңқы	Себеп бағыныңқы	Мезгіл бағыныңқы	Қимыл –сын бағыныңқы	Мақсат бағыныңқы
Сұрағы
Мысалы

111.Мақалды толықтырыңыз: « Ормансыз ... - ормансыз бұлбұл »

_________________________________________________________________

112. « Человек прославляет труд » мақалының қазақша баламасын тап. _________________________________________________________________

113. Қанатты сөздің жалғасын жаз: « Тәрбие басы - » __________________________________________________________________

114. Мақалды толықтырыңыз: ... - кеме, білім - теңіз. _______________________

115. Өзің білетін синонимдер қатарын жаз. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

116. Өзің білетін антонимдерді жаз._____________________________________-__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

117. «Жәрдем» сөзінің синонимін жазыңыз: _________________________________________________________________

118. « Сұлу » сөзінін синонимін жазыңыз:_________________________________

119. « Оқушы » сөзіне мағыналас сөзді жаз._______________________________

120. «Тіршілік » сөзінің синонимін анықта.________________________________

121. «Ұлан-байтақ » сөзінің синонимін анықтап жаз.________________________

122. «К өне » сөзінін синонимін жаз. _____________________________________

123. «Үлкен » сөзінін антонимін жаз.______________________________________

124. «Киелі» сөзінін синонимін жаз. _______________________________________

125. Жуан дауысты дыбыстары бар сөздерді жаз. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

126. Жіңішке дауысты дыбыстары бар сөздерді жаз. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

127. Үнді дауыссыз дыбыстардан тұратын сөздер қатарын жаз. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

128. Үяң дауыссыз дыбыстардан тұратын сөздер қатарын жаз. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

129. Қатаң дауыссыз дыбыстардан тұратын сөздер қатарын жаз. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

130. Қазақстанның көне қалаларын ата. ________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

131.Қазақстанның оңтүстік қалаларын ата: _____________________________

__________________________________________________________________

132. Қазақстанның солтүстік қалаларын ата: ___________________________

__________________________________________________________________

133. Қазақстанның батыс қалаларын ата: _______________________________

__________________________________________________________________

134. Қазақстанның Шығыстағы қалаларын ата: __________________________

__________________________________________________________________

131. Қазақша баламасын жаз. Пять минут седмого. _________________________________________________________________

132. Қазақтың тұңғыш журналистерін ата: ____________________________

__________________________________________________________________

133. Қазақстан батыс, солтүстік батыс және солтүстігінде қандай елмен шектеседі ? ________________________________________________________

134.Қазақстан оңтүстік шығыс және шығыста қай елмен шектеседі ? _______

__________________________________________________________________

135. Қазақстан оңтүстік және оңтүстік батысында қай елмен шектеседі ?

__________________________________________________________________