?азіргі ?о?ам дамуында?ы е? басты факторларды? бірі – о?ушы?а ж?йелі, жан-жа?ты білім беру мен т?л?аны ?алыптастыру. Мектепте тек білім беріп ?оймай, бойына адами ??ндылы?тар дары?ан ?рпа? т?рбиелеуіміз керек. О?у орыс тілінде ж?ретін мектептерде о?ушы?а ?з ойын бас?а біреуге жеткізе алу ?шін коммуникативтік да?ды мен білік игертіліп, тіл ?йретіледі. М??алім ?зі жа?а технологияны жете ме?гермей, о?ушы?а тілді ?йрете алмайды. ?азіргі мектептерде саба? жа?а технологияны іске асыру ар?ылы, оны? элементтерін мемлекеттік тілді ?йретуде д?рыс ?олдану ар?ылы ж?зеге асады. М??алімні? шеберлігі о?ушыны т?сінуден, онымен рухани ?арым-?атынаста болудан т?рады.
Ана тілімізді биіктен к?рсету, бас?а ?лт балаларына ?аза? тілін ?йрету – басты м?селе. ?аза? хал?ыны? с?лу, ?демі тілін бас?а ?лт ?кілдері о?ып-?йреніп, таза с?йлеуі – мемлекеттік тілге деген ??рмет.
Мемлекеттік тіл жастар?а ерте?гі к?ні ?мірге аралас?анда, ?ызметіне к?мегін тигізетін болу керек. ?аза? тілі п?ні м??аліміні? ?леуметтік д?режесін ?алыптастыру?а негізгі ма?сат – шы?армашылы?пен ж?мыс істеу, ?з білімі мен біліктілігіні? н?тижесін к?рсете білу.
Мен ?ткен о?у жылында Кембридж ба?дарламасы бойынша ?ш айлы? курсты ?ттім. Мен ?зімні? 13 жылды? е?бек ?тілімімде тек ?ана д?ст?рлі ба?алаумен ?ана шектеліп ж?рдім, енді осы ?ш айлы? курс барысында ба?алау?а байланысты к?птеген н?рселерді біліп, ке? ма?ынада т?сіне бастадым.Ба?дарламада к?рсетілген жеті модульді? бірі- «О?ыту ?шін ба?алау ж?не о?уды ба?алау» болып табылады. «Ба?алау» терминіні? ?зі «жа?ын отыру» дегенді білдіреді.
О?ушы жетістігін на?ты ба?алау м?селесі - білім беру ж?йесіндегі ?зекті м?селелерді? бірі. К?птеген жылдар бойы о?ушы жетістігі бас?а о?ушы жетістігімен салыстырмалы т?рде ба?аланып келді. Б?л жа?дайда білім алу?а деген ?ызы?ушылы?ты жо?арылату?а м?мкіндік жасайтын ба?алауды? на?ты критерийлері, м??алім мен о?ушы арасында?ы кері байланыс болмады. Осы?ан орай, м??алім талассыз бедел мен а?и?ат иесі болып табылма?. Алайда б?л іс ж?зінде шынды??а сай келе бермейді. Бес баллды? ба?алау шкаласы бас?а да таза нормативтік ба?алау ??ралы сия?ты д?лдігі жетіспейтін ??рал ретінде ?сынылатынды?ы к?м?н ту?ызбайды.
Ба?алау-одан ар?ы о?у туралы шешімді ?абылдау ма?сатымен о?ытуды? н?тижелерін ж?йелі т?рде жиынты?тау?а ба?ыттал?ан ?ызметті белгілеу ?шін ?олданылатын термин
Жалпы ба?алау екіге б?лінеді:
О?ыту ?шін ба?алау (формативтік)-О?Б б?л білім алушылар ?здеріні? о?уды? ?андай сатысында т?р?анын ?андай даму керек ж?не ?ажетті де?гейге ?алай жету керек екендігін аны?тау ?шін о?ушылар ж?не оларды? м??алімдері ?олданатын м?ліметтерді іздеу ж?не т?сіндіру ?дерісі
О?уды ба?алау (суммативті) -тікелей келешек о?ыту?а ?лес ?осу?а ба?ытталма?ан,біра? ма?ызды м?ні бар тестілеу о?ыту ?дерісіне кері ?серін тигізуі м?мкін. О?уды ба?алау кезінде бір о?ушыны? жетістіктеріні? белгіленген нормаларымен немесе бірдей жаста?ы о?ушылар тобыны? ?ол жеткізген де?гейімен ара?атынасы салыстырыл?ан со? ?орытынды жасалады.
Жиынты? (жиынты?тайтын ба?алау)-о?ушыларды? білім берудегі белгілі бір кезе?де (о?у бірлігіні?,жартыжылды?ты? ж?не жылды? со?ында) ал?ан жетістіктерін ба?алау. Жиынты? ба?алау-мазм?н стандарттарын ме?геру к?рсеткіші, оны? ?ш т?рі болады: ауызша таныстырылым, тест ж?не жетістіктерін к?рсету
Формативтік ба?алау о?ушылар?а ?здеріні? прогрестерін ??ыну?а ж?не ба?ылап отыру?а,м??алімні? к?мегімен алда?ы ?адамдарын жоспарлау?а м?мкіндік береді. Формативтік ба?алау белгілі бір сызбалар бойынша ж?ргізіледі ж?не о?у ?дерісіні? тиімділігі мен д?рыс ба?ытын ?амтамасыз етіп, о?ушыларды? о?уда?ы м??тажды?тарын білуге м?мкіндік тудырады. Формативтік ба?алауды? мынадай т?сілдері бар:
-ба?ылау;
-о?ушыларды? ауызша жауаптары;
-о?ушыларды? жазбаша ж?мыстыры;
-тестілік тапсырмалар.
?зін-?зі ба?алау – б?л адамны? ?з бетімен, ма?сатты ж?йелі ж?ргізетін ж?мысы. Соны? н?тижесінде ?леуметтік ба?алы ?асиеттері дамып ?алыптасады, кемшіліктері жойылады. ?зін-?зі ба?алау ?дерісі, б?л – ?оз?алыс, ??рылым. ?зін-?зі ба?алау дегеніміз ?зіне-?зі сену. ?зіне ба?а беруде ?лкен м?н жатыр, жеке адамны? м?мкіндіктеріне с?йкес ба?а беру даму?а ал?аш?ы ?адам. ?зіне–?зі ба?а беруді? келесі ?адамы алдына ма?сат ?оюы. Біра? о?ушы ?зін-?зі ба?алауды ?з бетімен ?алыптастыра алмайды. ?зін ба?алау ?шін бас?аларды? оны ба?алауы керек, сонды?тан о?ан бас?а адамдармен ?арым–?атынаста болу ?ажет. ?з к?шіне деген сенімділікті о?ушы бас?а о?ушылармен бірлескен іс-?рекетте жетеді.
Ба?алауды мынадай 6 параметрлер ар?ылы ай?ындадым: білімділік, т?сіну, пайдалану, талдау, жина?тау ж?не ба?алау. Мысалы, ойлау де?гейіні? талдау параметрінде топты? ж?мыста пікір алмасуда, ?з ойын жеткізе алу ?абілетіні? арт?анын, ?з-?зіне сенімділігі ?алыптас?аны, ?згені ты?дай білу ар?ылы салыстырмалы т?рде ?йрену критерийлерін к?рсете алды. Осы критерийлерді аны?тауда т?мендегідей индикаторларды ?олдана білдім: уа?ытты тиімді пайдалану, ситуацияны шешу, кесте бойынша с?ра?тар?а жауап алудан бай?адым. Осы индикаторлар ар?ылы с?ра?тар?а ма?сатты инфинитивті пайдалана отырып жауап беру, жан-жа?ты проблеманы ?арастырып, шешу, тапсырмаларды орындауда ?з шеберлігін к?рсету ар?ылы дескрипторын шы?ара білдім.
?орыта келе, о?ушыларды? білімін ба?алау оларды? жауаптарын м??ият ты?да?аннан кейін, о?ушыны? жеткен жетістігін тал?ылап ба?алау ?зара ?рекеттесуіне ?сер еткенін ба?ыладым. ?р саба?тан кейін о?ушыны? жеткен жетістіктерін айтып мада?тау, ?олдау, топ ішінде ізденістеріне табыс ?келгеніне, с?тті орында?андарына ?зара ба?а беріп отырдым. Кез келген тапсырмалар орындау кезінде о?ушылар?а ?з пікірлерін білдіріп, тал?ылау ?шін шамалы уа?ыт беруді де ескерді. Ба?алау ар?ылы о?ушыларды? топпен бірлесе ж?мыс істеу барысында ?ажеттілігінен ??ндылы?тарын, р?льдік ойын?а ену кезінде шеберліктерін, топты? ж?мыста?ы ал?а басып ж?йеге келтіруінен к?шбасшылы?ын, берілген тапсырманы ?зіні? идеясымен, ?иялымен сурет пен образ?а кіру ар?ылы таланттылы?ын, с?ра?тар?а тез, ?рі толы?тырып жауап берудегі ой ?ш?ырлы?ын, тапсырманы ?ызы?ушылы?пен орындауда?ы белсенділіктерін мен ынтасын к?ре алдым.
У. Уорд «Жай м??алім-хабарлайды, жа?сы м??алім-т?сіндіреді, керемет м??алім-к?рсетеді, ?лы м??алім-шабыттандырады» дегендей о?ушыларымызды? о?у?а деген ынтасын к?теріп, шабыттандыру?а ша?ырамын!
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?аза? тілі ж?не ?дебиет »
Қазақ тілі және әдебиет сабақтарында оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау
Қазіргі қоғам дамуындағы ең басты факторлардың бірі – оқушыға жүйелі, жан-жақты білім беру мен тұлғаны қалыптастыру. Мектепте тек білім беріп қоймай, бойына адами құндылықтар дарыған ұрпақ тәрбиелеуіміз керек. Оқу орыс тілінде жүретін мектептерде оқушыға өз ойын басқа біреуге жеткізе алу үшін коммуникативтік дағды мен білік игертіліп, тіл үйретіледі. Мұғалім өзі жаңа технологияны жете меңгермей, оқушыға тілді үйрете алмайды. Қазіргі мектептерде сабақ жаңа технологияны іске асыру арқылы, оның элементтерін мемлекеттік тілді үйретуде дұрыс қолдану арқылы жүзеге асады. Мұғалімнің шеберлігі оқушыны түсінуден, онымен рухани қарым-қатынаста болудан тұрады.
Ана тілімізді биіктен көрсету, басқа ұлт балаларына қазақ тілін үйрету – басты мәселе. Қазақ халқының сұлу, әдемі тілін басқа ұлт өкілдері оқып-үйреніп, таза сөйлеуі – мемлекеттік тілге деген құрмет.
Мемлекеттік тіл жастарға ертеңгі күні өмірге араласқанда, қызметіне көмегін тигізетін болу керек. Қазақ тілі пәні мұғалімінің әлеуметтік дәрежесін қалыптастыруға негізгі мақсат – шығармашылықпен жұмыс істеу, өз білімі мен біліктілігінің нәтижесін көрсете білу.
Мен өткен оқу жылында Кембридж бағдарламасы бойынша үш айлық курсты өттім. Мен өзімнің 13 жылдық еңбек өтілімімде тек қана дәстүрлі бағалаумен ғана шектеліп жүрдім, енді осы үш айлық курс барысында бағалауға байланысты көптеген нәрселерді біліп, кең мағынада түсіне бастадым.Бағдарламада көрсетілген жеті модульдің бірі- «Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау» болып табылады. «Бағалау» терминінің өзі «жақын отыру» дегенді білдіреді.
Оқушы жетістігін нақты бағалау мәселесі - білім беру жүйесіндегі өзекті мәселелердің бірі. Көптеген жылдар бойы оқушы жетістігі басқа оқушы жетістігімен салыстырмалы түрде бағаланып келді. Бұл жағдайда білім алуға деген қызығушылықты жоғарылатуға мүмкіндік жасайтын бағалаудың нақты критерийлері, мұғалім мен оқушы арасындағы кері байланыс болмады. Осыған орай, мұғалім талассыз бедел мен ақиқат иесі болып табылмақ. Алайда бұл іс жүзінде шындыққа сай келе бермейді. Бес баллдық бағалау шкаласы басқа да таза нормативтік бағалау құралы сияқты дәлдігі жетіспейтін құрал ретінде ұсынылатындығы күмән туғызбайды.
Бағалау-одан арғы оқу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың нәтижелерін жүйелі түрде жиынтықтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылатын термин
Жалпы бағалау екіге бөлінеді:
Оқыту үшін бағалау (формативтік)-ОүБ бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын қандай даму керек және қажетті деңгейге қалай жету керек екендігін анықтау үшін оқушылар және олардың мұғалімдері қолданатын мәліметтерді іздеу және түсіндіру үдерісі
Оқуды бағалау (суммативті) -тікелей келешек оқытуға үлес қосуға бағытталмаған,бірақ маңызды мәні бар тестілеу оқыту үдерісіне кері әсерін тигізуі мүмкін. Оқуды бағалау кезінде бір оқушының жетістіктерінің белгіленген нормаларымен немесе бірдей жастағы оқушылар тобының қол жеткізген деңгейімен арақатынасы салыстырылған соң қорытынды жасалады.
Жиынтық (жиынтықтайтын бағалау)-оқушылардың білім берудегі белгілі бір кезеңде (оқу бірлігінің,жартыжылдықтың және жылдың соңында) алған жетістіктерін бағалау. Жиынтық бағалау-мазмұн стандарттарын меңгеру көрсеткіші, оның үш түрі болады: ауызша таныстырылым, тест және жетістіктерін көрсету
Формативтік (қалыптастырушы) бағалау-оқу үдерісіне өзгеріс енгізу мақсатында оқушылардың алға ілгерілеуін бағалау.
Формативтік бағалау оқушыларға өздерінің прогрестерін ұғынуға және бақылап отыруға,мұғалімнің көмегімен алдағы қадамдарын жоспарлауға мүмкіндік береді. Формативтік бағалау белгілі бір сызбалар бойынша жүргізіледі және оқу үдерісінің тиімділігі мен дұрыс бағытын қамтамасыз етіп, оқушылардың оқудағы мұқтаждықтарын білуге мүмкіндік тудырады. Формативтік бағалаудың мынадай тәсілдері бар:
-бақылау;
-оқушылардың ауызша жауаптары;
-оқушылардың жазбаша жұмыстыры;
-тестілік тапсырмалар.
Өзін-өзі бағалау – бұл адамның өз бетімен, мақсатты жүйелі жүргізетін жұмысы. Соның нәтижесінде әлеуметтік бағалы қасиеттері дамып қалыптасады, кемшіліктері жойылады. Өзін-өзі бағалау үдерісі, бұл – қозғалыс, құрылым. Өзін-өзі бағалау дегеніміз өзіне-өзі сену. Өзіне баға беруде үлкен мән жатыр, жеке адамның мүмкіндіктеріне сәйкес баға беру дамуға алғашқы қадам. Өзіне–өзі баға берудің келесі қадамы алдына мақсат қоюы. Бірақ оқушы өзін-өзі бағалауды өз бетімен қалыптастыра алмайды. Өзін бағалау үшін басқалардың оны бағалауы керек, сондықтан оған басқа адамдармен қарым–қатынаста болу қажет. Өз күшіне деген сенімділікті оқушы басқа оқушылармен бірлескен іс-әрекетте жетеді.
Бағалауды мынадай 6 параметрлер арқылы айқындадым: білімділік, түсіну, пайдалану, талдау, жинақтау және бағалау. Мысалы, ойлау деңгейінің талдау параметрінде топтық жұмыста пікір алмасуда, өз ойын жеткізе алу қабілетінің артқанын, өз-өзіне сенімділігі қалыптасқаны, өзгені тыңдай білу арқылы салыстырмалы түрде үйрену критерийлерін көрсете алды. Осы критерийлерді анықтауда төмендегідей индикаторларды қолдана білдім: уақытты тиімді пайдалану, ситуацияны шешу, кесте бойынша сұрақтарға жауап алудан байқадым. Осы индикаторлар арқылы сұрақтарға мақсатты инфинитивті пайдалана отырып жауап беру, жан-жақты проблеманы қарастырып, шешу, тапсырмаларды орындауда өз шеберлігін көрсету арқылы дескрипторын шығара білдім.
Сабақтарымда оқушыларды бағалауда әр-түрлі әдіс тәсілдерді қолдана білдім. Бір сабақтарымда топпен бағалап көшбасшыны анықтасам, келесі бірінде оқушылар бірін-бірі топты бағалауға жүзеге асырдым. Топпен жұмыс жүргізу барысын оқушыларға балдық жүйемен бақылау парағы арқылы жиынтық баллын шығардым. Оқушыларды бағалай сөйлеу арқылы, өз жұмыстарының нәтижесін көрсету арқылы жұмыс жүргізе білдім.
Қорыта келе, оқушылардың білімін бағалау олардың жауаптарын мұқият тыңдағаннан кейін, оқушының жеткен жетістігін талқылап бағалау өзара әрекеттесуіне әсер еткенін бақыладым. Әр сабақтан кейін оқушының жеткен жетістіктерін айтып мадақтау, қолдау, топ ішінде ізденістеріне табыс әкелгеніне, сәтті орындағандарына өзара баға беріп отырдым. Кез келген тапсырмалар орындау кезінде оқушыларға өз пікірлерін білдіріп, талқылау үшін шамалы уақыт беруді де ескерді. Бағалау арқылы оқушылардың топпен бірлесе жұмыс істеу барысында қажеттілігінен құндылықтарын, рөльдік ойынға ену кезінде шеберліктерін, топтық жұмыстағы алға басып жүйеге келтіруінен көшбасшылығын, берілген тапсырманы өзінің идеясымен, қиялымен сурет пен образға кіру арқылы таланттылығын, сұрақтарға тез, әрі толықтырып жауап берудегі ой ұшқырлығын, тапсырманы қызығушылықпен орындаудағы белсенділіктерін мен ынтасын көре алдым.
У. Уорд «Жай мұғалім-хабарлайды, жақсы мұғалім-түсіндіреді, керемет мұғалім-көрсетеді, ұлы мұғалім-шабыттандырады» дегендей оқушыларымыздың оқуға деген ынтасын көтеріп, шабыттандыруға шақырамын!
