kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Интеллектуалды ойын. ?ызы?ты грамматика.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Та?ырыбы: «?ызы?ты грамматика»

Ма?саты: - о?ушыларды? ?аза? тілінен білімдерін тексеру, сынау;

- тілдерін дамыту;

- о?ушыларды ?аза? тілін ?йренуге баулу, ?ызы?тыру.

К?рнекі ??ралдар: на?ыл с?здер, тіл туралы ма?ал-м?телдер, ?нтаспа, ?лестірме материалдар, интерактивті та?та.

Саба?ты? т?рі: сайыс.

І.?йымдастыру кезе?і. ?р сыныпты ?з топтарымен с?йкес орналастырып, ?олайлы жа?дай ту?ызу.

Саба?ты? барысы:

1-ж?ргізуші: Армысыздар ??рметті ?она?тар, ?атысушылар! Б?гінгі «?ызы?ты грамматика» сайысына  ?ош келді?іздер!

Ана тілі? біліп ?ой,

Бостанды?ы?, те?дігі?.

Ана тілі? біліп ?ой,

Ма?танышы?, елдігі?.

Ана тілі – ?аза? хал?ыны? мемлекеттік тілі, я?ни дамы?ан, бай, икемді тілді? бірі – ?аза? тілі. Тіл ?ай ?лтта, ?ай елде болса да ?астерлі де ??діретті.

Ана тілін білмеген-

А?ылы жо? желікбас.

Ана тілін с?ймеген-

Хал?ын с?йіп жарытпас, - деп, Байділда Сарно?аев сіздерді ана тілін білуге, ?йренуге, дамыту?а ша?ырады. Ол ?шін біз к?п о?ып, ?аза? тіліні? ?ызы?ты да ??нарлы грамматикасын білуіміз керек.

Осымен «?ызы?ты грамматика» интеллектуалды? ойынын ашы? деп жариялаймыз.

2-ж?ргізуші: Біріншіден, ойынды бастамас б?рын, сіздер ?здері?ізді таныстырып шы?ы?ыздар.

1-ж?ргізуші: Жа?сы, жарайсы?дар!

2-ж?ргізуші: ??рметті ?она?тар, ойыншылар, ойын шарттарымен таныс болайы?:

1. Ойын 7 кезе?нен ж?не ж?лде ойыннан т?рады;

- 1-кезе? «Жарыс»  25 с?ра??а жауап беру;

- 2-кезе? «??растырушы» - ма?ал-м?телдерді? сы?арын табу керек;

- 3-кезе? «Екі жа?тылы ма?ыналы с?з» уа?ыт?а (есек-кесе) с?здерді жазу;

- 4-кезе? «?ОНА?ЖАЙЛЫ?ТАРЫ?ЫЗБЕН» с?зінен тек зат есімдерді ??растыру.

- 5-кезе? «С?з баспалда?ы» - с?здерді? аудармасын жазу;

- 6-кезе? «Б?л кім?» м?тіннен кім екенін аны?тау;

- 7-кезе? «Ойлан да тап» - с?зж?мба?ты шешу;

2. ?р тапсырма 5 ?пай бойынша ба?аланады;

3. ?р тур сайын е? аз ?пай жина?ан 1 ойыншы ойыннан шы?у?а м?жб?р болады;

4. Берілген с?ра?тар?а ?олдары?ды к?теріп жауап беру керек;

5. Сайысты? ж?лдегеріне ж?лде ойыны ?сынылады, ол ойыншыны? ?алауы бойынша.

- Міне шарттарымен де танысты?, сіздерге айтарым, ?атысушылар, с?т-сапар!

ІІІ. Ойынны? ж?ру барысы:

1-ж?ргізуші: Ал, сайыскерлер берілетін с?ра??а жауап дайында?ыздар.

1-кезе?. «Жарыс» 20 с?ра??а жауап беру.

- Мемлекеттік тіліміз ?андай ж?не ?ай жылы ?абылдан?ан?

- Абай ?ай руынан?

- Кім? Не? деген с?ра?тар?а жауап беретін с?з табы?

- ?аза? тілінде неше дыбыс бар?

- Буынны? неше т?рі бар? Ата.

- Балалар ?дебиетіні? атасы?

- Жа?сы с?з -.

- Тіл ?ылымыны? атасы?

- «Білімді» с?зіне антоним?

- ??майда бар, суда жо?.

Т?манда бар, буда жо?. (? - ?рпі)

- Биікте бар, ойда жо?,

Киікте бар, ?ойда жо?. (и, і-дыбыстары)

- «Ер ж?рек» т?ра?ты с?зіне антоним?

- Сын есім дегеніміз не?

- ?аза? тіліне т?н дыбыстарды ата.

- Дауысты дыбыстар неше т?рге  б?лінеді?

- ?ліпбидегі алтыншы ?ріпті ата?

- ?ай ?ріптерден, дыбыстардан с?здер жазылмайды?

- «Д?птер,г?л, к?л» осында?ы омоним с?зі ?айсысы?

- С?йлем ??рылысына ?арай ?андай т?рлерге б?лінеді?

- С?йлем ??рау?а негіз болатын м?шелер.

Е? аз ?пай жина?ан  о?ушы ойыннан шы?ады.

2 ж. 2-кезе?. «??растырушы» - ма?ал-м?телдерді? сы?арын табу.

1. Жа?сы с?з жан семіртеді.

2. С?з тап?ан?а ?ол?а жо?.

3. Тіл – ?ылыштан да ?ткір.

4. Тілін білмеген – т?бін білмейді.

5. О?у – инемен ??ды? ?аз?андай.

6. К?п с?з – к?міс, аз с?з – алтын.

7. Ойнап с?йлесе? де, ойлап с?йле.

8. Жа?сы с?з – жарым ырыс.

9. Аталы с?з – баталы с?з.

10. ?нер алды – ?ызыл тіл.

?діл ?азылар?а с?з беріледі.

1 ж. 3-кезе?. «Екі жа?тылы ма?ыналы с?з».

Мысалы: надан-надан, алаш-шала, есек-кесе, т.б.

2-ж?ргізуші: Ойыншылар жазып жат?анша, к?рермендеріміз та?тада?ы ма?ал-м?телдерді? ма?ынасын талдасын.

Ма?ал-м?телдер:

Жеті ж?ртты? тілін біл, жеті т?рлі білім біл.

Е? ащы да тіл, е? т?тті де тіл,

Е? ?атты да тіл, е? ж?мса? та тіл.

Тіл тас жарады, тас жармаса бас жарады.

Тіл – хал?ыны? жаны.

А?ылдасыны? с?зін сыйласа, жасы ?лкенні? ?зін сыйла. т.б.

2 ж. 4-кезе?: «?ОНА?ЖАЙЛЫ?ТАРЫ?ЫЗБЕН» с?зінен тек зат есімдерді ??растыру.

Мысалы: ?она?, жал, ?ожайын, жала?ы, жа?а жылы?ызбен! т.б.

1-ж?ргізуші: Ойыншылар жазып жат?анша, біз сіздерден, ??рметті ?она?тар, келесі с?ра?тар?а жауап алайы?:

- С?йлем дегеніміз не?

- Синонимге мысал келтір.

- С?йлемні? м?шелерін ата.

- Антонимнен мысал келтір.

- Абайды? неше ?ара с?зі бар?

- Етістік дегеніміз не?

- К?ре-к?ре к?сем боласы?,..

- С?з тап?ан?а..

- С?з тіркесіні? ??рылысы?

- С?з таптарын ата.

- Ма?ал дегеніміз не?

- Жарайсы?дар, ойыншыларымыз жаз?ан тапсырмаларды ?діл ?азылар тексеріп те ?лгерген сия?ты, н?тижесін ты?дайы?.

?діл ?азылар н?тижесін айтып, кейбір ойыншылар ойыннан шы?у?а м?жб?р болады.

2 ж. 5-кезе?. «С?з баспалда?ы» орыс тілінде с?здерді жазып с?з баспалда?ын толтыру.

Сіздерді? алдары?ызда (с?з баспалда?ын ?р ойыншы?а ?лестіреді) с?з баспалда?ы бар, сол баспалда? ?аза? ?ліпбиіні? ал?аш?ы ?ріпінен басталады, ?ал?андарын аудармаларымен толтырумен керекм\сіздер.

1. Первая буква казахского алфавита 1. *

2. Лошадь 2. *

3. Дедушка 3. *

4. Яблоко 4. *

5. Небо 5. **

6. Груша 6. *

7.Желудок 7. **

8. Больница 8.**

9. Шестигранник 9. **

10.Казахская нац-я игра «Скинь меня» 10.** аударыспа?)

6-кезе?. «Б?л кім?» - берілген м?тіннен кім екенін табу.

1-ж?ргізуші: Сіздерге к?мек ретінде с?йлемдер о?ылады, сіздер олар?а с?йеніп мен кім туралы айтып жат?анымды табуы?ыз?а тиістісіздер. Егер жауабын 1-ші с?йлемнен кейін тапса?ыз, 5 ?пай, 2-ші с?йлемнен кейін – 4 ?пай, 3-ші с?йлемнен кейін – 3 ?пай, 4-ші с?йлемнен кейін – 2 ?пай, ал 5-ші с?йлемнен кейін – 1 ?пай аласыз. Ал, с?т-сапар!

1-ші м?тін: Оны? ?кесі ерте ?айтты. Бол?ожа биді? ?ам?орлы?ында бол?ан. «?аза? хрестоматиясы», «?аза?тар?а орыс тілін о?ыту ??рал» кітапты? авторы. ?аза? балалары ?шін, мектептерді ашып, жа?а мектептерді салдырды. 1941 жылы Тор?ай облысында туыл?ан а?артушы-педагог.

(     )

2-ші м?тін: Ол «Манас» жырын ал?аш рет хат?а т?сірген. Жиырма екі жасында Орыс география ?о?амына м?ше болып сайланды. Он екі жасында Омбыда?ы кадет корпусына о?у?а т?скен. ?аза?тан шы??ан е? бірінші ?алым, саяхатшы, зерттеуші.

(       )

3-ші м?тін: Ол орыс мектебінде ?ш жыл о?ып, Пушкинні?, Лермонтовты?, Крыловты? шы?армаларын о?ып шы?ты. Шы??ыстау ??іріндегі тобы?ты руынан шы??ан. Балалы? кезінде Зере ?жесі мен ?лжан анасыны? ??гімелерін ?нат?ан. ?аза? жазба ?дебиетіні? негізін салушы,аудармашы, философ.

(        )

4-ші м?тін: ?останай ??ірінде туыл?ан. ?останайда осы кісіні? атында филормония бар. ?аза?ты? т???ыш фильмінде басты р?лді ойна?ан. «Амангелді» р?лін ойна?ан актер ж?не ?ртіс.

(              )

5-ші м?тін: Ол ?абандар?а (до?ыздар?а) ?арсы ?мтыл?ан. 1691-1769 жылы ?мір с?рген.

Шын аты – Ерасыл. ?йгілі батыр, ?олбасшы.

(                 )

2 ж. 7-тур. «Ойлан да тап» - с?зж?мба?ты шешіп, негізгі с?зін аны?тау.

Берілген с?ра?тарды? жауабынан к?рделі с?з шы?у керек.

?


 

А





 

З

А

?


 

Т


 

І


 

Л


 

І

  1.Т?бірден кейін жал?анатын тілді? б?лшегі?

2.Баяндауыштарды тияна?ты, те? д?режеде байланыс?ан ??рмаласты? т?рі?

3.Ерін мен езуді? арт?а ?арай шегінуі ар?ылы жасалатын дыбыстар?

4.Ауаны? ?кпеден кедергісіз шы?уы ар?ылы жасалатын дыбыстар?

5.Тілді дамытатын, байлы?ын, к?рсететін с?здік.(не?)

6.С?йлем мен с?з тіркесін ?арастыратын тіл біліміні? саласы?

7. «?ылым» с?зіні? синонимі?

8.Публицистикалы?, ?ылыми, к?ркем шы?арма.(несі?)

9.Бас?а тілден енген с?здерді ?алай атайды?

1-ж?ргізуші: Ойыншыларымыз ойланып жат?анша, біз сіздермен ?уен ты?дайы?.

?нтаспамен ?уен ?осылады.

І?.Марапаттау кезе?і.

2-ж?ргізуші: ??рметті ?она?тар, ойыншыларымызды? жина?ан ?пайларын білу ?шін ж?не де ойынны? ?орытындысымен танысу ?шін ?діл ?азыларымыз?а с?з берелік.

?діл ?азылар же?імпазды ??тты?тап, ?з тілектерін айтады.

?. ?орытынды: «Білімді мы?ды жы?ады, білекті бірді жы?ады» дегендей, ж?лдегелерді ??тты?тап, барлы? ?атысушыларымыз?а ж?не де ?она?тар?а тілейтініміз: алда?ы ?мірлері?із с?тті болсын, ?нерлері?, білімдері? к?бейіп, биіктен к?ріне білі?дер!

«Білімділікті? е? басты факторы ту?ан тілінде с?йлеу мен оны сыйлаудан басталады» - дейді Г.Гегель.

Жа?сы с?зді жанына азы? етіп, ?аза? хал?ы ж?йелі с?зге то?тап, орнын тап?ан екі ауыз с?зді ер ??нымен те? к?рді. Тіл ?нерін ?адірлеп, ??рметтеді. Ана тілімізді? м?ртебесі ас?а?тай берсін!

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Интеллектуалды ойын. ?ызы?ты грамматика. »

Тақырыбы: «Қызықты грамматика»

Мақсаты: - оқушылардың қазақ тілінен білімдерін тексеру, сынау;

- тілдерін дамыту;

- оқушыларды қазақ тілін үйренуге баулу, қызықтыру.

Көрнекі құралдар: нақыл сөздер, тіл туралы мақал-мәтелдер, үнтаспа, үлестірме материалдар, интерактивті тақта.

Сабақтың түрі: сайыс.

І.Ұйымдастыру кезеңі. Әр сыныпты өз топтарымен сәйкес орналастырып, қолайлы жағдай туғызу.

Сабақтың барысы:

1-жүргізуші: Армысыздар құрметті қонақтар, қатысушылар! Бүгінгі «Қызықты грамматика» сайысына қош келдіңіздер!

Ана тілің біліп қой,

Бостандығың, теңдігің.

Ана тілің біліп қой,

Мақтанышың, елдігің.

Ана тілі – қазақ халқының мемлекеттік тілі, яғни дамыған, бай, икемді тілдің бірі – қазақ тілі. Тіл қай ұлтта, қай елде болса да қастерлі де құдіретті.

Ана тілін білмеген-

Ақылы жоқ желікбас.

Ана тілін сүймеген-

Халқын сүйіп жарытпас, - деп, Байділда Сарноғаев сіздерді ана тілін білуге, үйренуге, дамытуға шақырады. Ол үшін біз көп оқып, қазақ тілінің қызықты да құнарлы грамматикасын білуіміз керек.

Осымен «Қызықты грамматика» интеллектуалдық ойынын ашық деп жариялаймыз.

2-жүргізуші: Біріншіден, ойынды бастамас бұрын, сіздер өздеріңізді таныстырып шығыңыздар.

1-жүргізуші: Жақсы, жарайсыңдар!

2-жүргізуші: Құрметті қонақтар, ойыншылар, ойын шарттарымен таныс болайық:

1. Ойын 7 кезеңнен және жүлде ойыннан тұрады;

- 1-кезең «Жарыс» 25 сұраққа жауап беру;

- 2-кезең «Құрастырушы» - мақал-мәтелдердің сыңарын табу керек;

- 3-кезең «Екі жақтылы мағыналы сөз» уақытқа (есек-кесе) сөздерді жазу;

- 4-кезең «ҚОНАҚЖАЙЛЫҚТАРЫҢЫЗБЕН» сөзінен тек зат есімдерді құрастыру.

- 5-кезең «Сөз баспалдағы» - сөздердің аудармасын жазу;

- 6-кезең «Бұл кім?» мәтіннен кім екенін анықтау;

- 7-кезең «Ойлан да тап» - сөзжұмбақты шешу;



2. Әр тапсырма 5 ұпай бойынша бағаланады;

3. Әр тур сайын ең аз ұпай жинаған 1 ойыншы ойыннан шығуға мәжбүр болады;

4. Берілген сұрақтарға қолдарыңды көтеріп жауап беру керек;

5. Сайыстың жүлдегеріне жүлде ойыны ұсынылады, ол ойыншының қалауы бойынша.

- Міне шарттарымен де таныстық, сіздерге айтарым, қатысушылар, сәт-сапар!

ІІІ. Ойынның жүру барысы:

1-жүргізуші: Ал, сайыскерлер берілетін сұраққа жауап дайындаңыздар.

1-кезең. «Жарыс» 20 сұраққа жауап беру.

- Мемлекеттік тіліміз қандай және қай жылы қабылданған?

- Абай қай руынан?

- Кім? Не? деген сұрақтарға жауап беретін сөз табы?

- Қазақ тілінде неше дыбыс бар?

- Буынның неше түрі бар? Ата.

- Балалар әдебиетінің атасы?

- Жақсы сөз - ......

- Тіл ғылымының атасы?

- «Білімді» сөзіне антоним?

- Құмайда бар, суда жоқ.

Тұманда бар, буда жоқ. (Ұ - әрпі)

- Биікте бар, ойда жоқ,

Киікте бар, қойда жоқ. (и, і-дыбыстары)

- «Ер жүрек» тұрақты сөзіне антоним?

- Сын есім дегеніміз не?

- Қазақ тіліне тән дыбыстарды ата.

- Дауысты дыбыстар неше түрге бөлінеді?

- Әліпбидегі алтыншы әріпті ата?

- Қай әріптерден, дыбыстардан сөздер жазылмайды?

- «Дәптер,гүл, күл» осындағы омоним сөзі қайсысы?

- Сөйлем құрылысына қарай қандай түрлерге бөлінеді?

- Сөйлем құрауға негіз болатын мүшелер.

Ең аз ұпай жинаған оқушы ойыннан шығады.

2 ж. 2-кезең. «Құрастырушы» - мақал-мәтелдердің сыңарын табу.

1. Жақсы сөз жан семіртеді.

2. Сөз тапқанға қолқа жоқ.

3. Тіл – қылыштан да өткір.

4. Тілін білмеген – түбін білмейді.

5. Оқу – инемен құдық қазғандай.

6. Көп сөз – күміс, аз сөз – алтын.

7. Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле.

8. Жақсы сөз – жарым ырыс.

9. Аталы сөз – баталы сөз.

10. Өнер алды – қызыл тіл.

Әділ қазыларға сөз беріледі.

1 ж. 3-кезең. «Екі жақтылы мағыналы сөз».

Мысалы: надан-надан, алаш-шала, есек-кесе, т.б.

2-жүргізуші: Ойыншылар жазып жатқанша, көрермендеріміз тақтадағы мақал-мәтелдердің мағынасын талдасын.

Мақал-мәтелдер:

Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл.

Ең ащы да тіл, ең тәтті де тіл,

Ең қатты да тіл, ең жұмсақ та тіл.

Тіл тас жарады, тас жармаса бас жарады.

Тіл – халқының жаны.

Ақылдасының сөзін сыйласа, жасы үлкеннің өзін сыйла. т.б.

2 ж. 4-кезең: «ҚОНАҚЖАЙЛЫҚТАРЫҢЫЗБЕН» сөзінен тек зат есімдерді құрастыру.

Мысалы: қонақ, жал, қожайын, жалақы, жаңа жылыңызбен! т.б.

1-жүргізуші: Ойыншылар жазып жатқанша, біз сіздерден, құрметті қонақтар, келесі сұрақтарға жауап алайық:

- Сөйлем дегеніміз не?

- Синонимге мысал келтір.

- Сөйлемнің мүшелерін ата.

- Антонимнен мысал келтір.

- Абайдың неше қара сөзі бар?

- Етістік дегеніміз не?

- Көре-көре көсем боласың, ... ...

- Сөз тапқанға... ...

- Сөз тіркесінің құрылысы?

- Сөз таптарын ата.

- Мақал дегеніміз не?

- Жарайсыңдар, ойыншыларымыз жазған тапсырмаларды әділ қазылар тексеріп те үлгерген сияқты, нәтижесін тыңдайық.

Әділ қазылар нәтижесін айтып, кейбір ойыншылар ойыннан шығуға мәжбүр болады.

2 ж. 5-кезең. «Сөз баспалдағы» орыс тілінде сөздерді жазып сөз баспалдағын толтыру.

Сіздердің алдарыңызда (сөз баспалдағын әр ойыншыға үлестіреді) сөз баспалдағы бар, сол баспалдақ қазақ әліпбиінің алғашқы әріпінен басталады, қалғандарын аудармаларымен толтырумен керекм\сіздер.

1. Первая буква казахского алфавита 1. *

2. Лошадь 2. **

3. Дедушка 3. ***

4. Яблоко 4. ****

5. Небо 5. *****

6. Груша 6. ******

7.Желудок 7. *******

8. Больница 8.********

9. Шестигранник 9. *********

10.Казахская нац-я игра «Скинь меня» 10.********** аударыспақ)

6-кезең. «Бұл кім?» - берілген мәтіннен кім екенін табу.

1-жүргізуші: Сіздерге көмек ретінде сөйлемдер оқылады, сіздер оларға сүйеніп мен кім туралы айтып жатқанымды табуыңызға тиістісіздер. Егер жауабын 1-ші сөйлемнен кейін тапсаңыз, 5 ұпай, 2-ші сөйлемнен кейін – 4 ұпай, 3-ші сөйлемнен кейін – 3 ұпай, 4-ші сөйлемнен кейін – 2 ұпай, ал 5-ші сөйлемнен кейін – 1 ұпай аласыз. Ал, сәт-сапар!

1-ші мәтін: Оның әкесі ерте қайтты. Болғожа бидің қамқорлығында болған. «Қазақ хрестоматиясы», «Қазақтарға орыс тілін оқыту құрал» кітаптың авторы. Қазақ балалары үшін, мектептерді ашып, жаңа мектептерді салдырды. 1941 жылы Торғай облысында туылған ағартушы-педагог.

( )

2-ші мәтін: Ол «Манас» жырын алғаш рет хатқа түсірген. Жиырма екі жасында Орыс география қоғамына мүше болып сайланды. Он екі жасында Омбыдағы кадет корпусына оқуға түскен. Қазақтан шыққан ең бірінші ғалым, саяхатшы, зерттеуші.

( )

3-ші мәтін: Ол орыс мектебінде үш жыл оқып, Пушкиннің, Лермонтовтың, Крыловтың шығармаларын оқып шықты. Шыңғыстау өңіріндегі тобықты руынан шыққан. Балалық кезінде Зере әжесі мен Ұлжан анасының әңгімелерін ұнатқан. Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы,аудармашы, философ.

( )

4-ші мәтін: Қостанай өңірінде туылған. Қостанайда осы кісінің атында филормония бар. Қазақтың тұңғыш фильмінде басты рөлді ойнаған. «Амангелді» рөлін ойнаған актер және әртіс.

( )

5-ші мәтін: Ол қабандарға (доңыздарға) қарсы ұмтылған. 1691-1769 жылы өмір сүрген.

Шын аты – Ерасыл. Әйгілі батыр, қолбасшы.

( )

2 ж. 7-тур. «Ойлан да тап» - сөзжұмбақты шешіп, негізгі сөзін анықтау.

Берілген сұрақтардың жауабынан күрделі сөз шығу керек.


Қ



А






З


А


Қ




Т



І




Л




І


1.Түбірден кейін жалғанатын тілдің бөлшегі?

2.Баяндауыштарды тиянақты, тең дәрежеде байланысқан құрмаластың түрі?

3.Ерін мен езудің артқа қарай шегінуі арқылы жасалатын дыбыстар?

4.Ауаның өкпеден кедергісіз шығуы арқылы жасалатын дыбыстар?

5.Тілді дамытатын, байлығын, көрсететін сөздік ....(не?)

6.Сөйлем мен сөз тіркесін қарастыратын тіл білімінің саласы?

7. «Ғылым» сөзінің синонимі?

8.Публицистикалық, ғылыми, көркем шығарма....(несі?)

9.Басқа тілден енген сөздерді қалай атайды?

1-жүргізуші: Ойыншыларымыз ойланып жатқанша, біз сіздермен әуен тыңдайық.

Үнтаспамен әуен қосылады.

ІҮ.Марапаттау кезеңі.

2-жүргізуші: Құрметті қонақтар, ойыншыларымыздың жинаған ұпайларын білу үшін және де ойынның қорытындысымен танысу үшін әділ қазыларымызға сөз берелік.

Әділ қазылар жеңімпазды құттықтап, өз тілектерін айтады.

Ү. Қорытынды: «Білімді мыңды жығады, білекті бірді жығады» дегендей, жүлдегелерді құттықтап, барлық қатысушыларымызға және де қонақтарға тілейтініміз: алдағы өмірлеріңіз сәтті болсын, өнерлерің, білімдерің көбейіп, биіктен көріне біліңдер!

«Білімділіктің ең басты факторы туған тілінде сөйлеу мен оны сыйлаудан басталады» - дейді Г.Гегель.

Жақсы сөзді жанына азық етіп, қазақ халқы жүйелі сөзге тоқтап, орнын тапқан екі ауыз сөзді ер құнымен тең көрді. Тіл өнерін қадірлеп, құрметтеді. Ана тіліміздің мәртебесі асқақтай берсін!

























1-жүргізуші: Армысыздар құрметті қонақтар, қатысушылар! Бүгінгі «Қызықты грамматика» сайысына қош келдіңіздер!

Ана тілің біліп қой,

Бостандығың, теңдігің.

Ана тілің біліп қой,

Мақтанышың, елдігің.

Ана тілі – қазақ халқының мемлекеттік тілі, яғни дамыған, бай, икемді тілдің бірі – қазақ тілі. Тіл қай ұлтта, қай елде болса да қастерлі де құдіретті.

Ана тілін білмеген-

Ақылы жоқ желікбас.

Ана тілін сүймеген-

Халқын сүйіп жарытпас, - деп, Байділда Сарноғаев сіздерді ана тілін білуге, үйренуге, дамытуға шақырады. Ол үшін біз көп оқып, қазақ тілінің қызықты да құнарлы грамматикасын білуіміз керек.

Осымен «Қызықты грамматика» интеллектуалдық ойынын ашық деп жариялаймыз.



1-жүргізуші: Жақсы, жарайсыңдар!

1-жүргізуші: Ал, сайыскерлер берілетін сұраққа жауап дайындаңыздар.

1-кезең. «Жарыс» 20 сұраққа жауап беру.

- Мемлекеттік тіліміз қандай және қай жылы қабылданған?

- Абай қай руынан?

- Кім? Не? деген сұрақтарға жауап беретін сөз табы?

- Қазақ тілінде неше дыбыс бар?

- Буынның неше түрі бар? Ата.

- Балалар әдебиетінің атасы?

- Жақсы сөз - ......

- Тіл ғылымының атасы?

- «Білімді» сөзіне антоним?

- Құмайда бар, суда жоқ.

Тұманда бар, буда жоқ. (Ұ - әрпі)

- Биікте бар, ойда жоқ,

Киікте бар, қойда жоқ. (и, і-дыбыстары)

- «Ер жүрек» тұрақты сөзіне антоним?

- Сын есім дегеніміз не?

- Қазақ тіліне тән дыбыстарды ата.

- Дауысты дыбыстар неше түрге бөлінеді?

- Әліпбидегі алтыншы әріпті ата?

- Қай әріптерден, дыбыстардан сөздер жазылмайды?

- «Дәптер,гүл, күл» осындағы омоним сөзі қайсысы?

- Сөйлем құрылысына қарай қандай түрлерге бөлінеді?

- Сөйлем құрауға негіз болатын мүшелер.

1 ж. 3-кезең. «Екі жақтылы мағыналы сөз».

Мысалы: надан-надан, алаш-шала, есек-кесе, т.б.



1-жүргізуші: Ойыншылар жазып жатқанша, біз сіздерден, құрметті қонақтар, келесі сұрақтарға жауап алайық:

- Сөйлем дегеніміз не?

- Синонимге мысал келтір.

- Сөйлемнің мүшелерін ата.

- Антонимнен мысал келтір.

- Абайдың неше қара сөзі бар?

- Етістік дегеніміз не?

- Көре-көре көсем боласың, ... ...

- Сөз тапқанға... ...

- Сөз тіркесінің құрылысы?

- Сөз таптарын ата.

- Мақал дегеніміз не?

- Жарайсыңдар, ойыншыларымыз жазған тапсырмаларды әділ қазылар тексеріп те үлгерген сияқты, нәтижесін тыңдайық.

Әділ қазылар нәтижесін айтып, кейбір ойыншылар ойыннан шығуға мәжбүр болады.



1-жүргізуші: Сіздерге көмек ретінде сөйлемдер оқылады, сіздер оларға сүйеніп мен кім туралы айтып жатқанымды табуыңызға тиістісіздер. Егер жауабын 1-ші сөйлемнен кейін тапсаңыз, 5 ұпай, 2-ші сөйлемнен кейін – 4 ұпай, 3-ші сөйлемнен кейін – 3 ұпай, 4-ші сөйлемнен кейін – 2 ұпай, ал 5-ші сөйлемнен кейін – 1 ұпай аласыз. Ал, сәт-сапар!

1-ші мәтін: Оның әкесі ерте қайтты. Болғожа бидің қамқорлығында болған. «Қазақ хрестоматиясы», «Қазақтарға орыс тілін оқыту құрал» кітаптың авторы. Қазақ балалары үшін, мектептерді ашып, жаңа мектептерді салдырды. 1941 жылы Торғай облысында туылған ағартушы-педагог.

(Ы.Алтынсарин)

2-ші мәтін: Ол «Манас» жырын алғаш рет хатқа түсірген. Жиырма екі жасында Орыс география қоғамына мүше болып сайланды. Он екі жасында Омбыдағы кадет корпусына оқуға түскен. Қазақтан шыққан ең бірінші ғалым, саяхатшы, зерттеуші.

(Ш.Уәлиханұлы)

3-ші мәтін: Ол орыс мектебінде үш жыл оқып, Пушкиннің, Лермонтовтың, Крыловтың шығармаларын оқып шықты. Шыңғыстау өңіріндегі тобықты руынан шыққан. Балалық кезінде Зере әжесі мен Ұлжан анасының әңгімелерін ұнатқан. Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы,аудармашы, философ.

(А.Құнанбаев)

4-ші мәтін: Қостанай өңірінде туылған. Қостанайда осы кісінің атында филормония бар. Қазақтың тұңғыш фильмінде басты рөлді ойнаған. «Амангелді» рөлін ойнаған актер және әртіс.

(Е.Өмірзақов)

5-ші мәтін: Ол қабандарға (доңыздарға) қарсы ұмтылған. 1691-1769 жылы өмір сүрген.

Шын аты – Ерасыл. Әйгілі батыр, қолбасшы.

(Қабанбай батыр)

1-жүргізуші: Ойыншыларымыз ойланып жатқанша, біз сіздермен әуен тыңдайық.

Үнтаспамен әуен қосылады.



2-жүргізуші: Біріншіден, ойынды бастамас бұрын, сіздер өздеріңізді таныстырып шығыңыздар.

2-жүргізуші: Құрметті қонақтар, ойыншылар, ойын шарттарымен таныс болайық:

1. Ойын 7 кезеңнен және жүлде ойыннан тұрады;

- 1-кезең «Жарыс» 25 сұраққа жауап беру;

- 2-кезең «Құрастырушы» - мақал-мәтелдердің сыңарын табу керек;

- 3-кезең «Екі жақтылы мағыналы сөз» уақытқа (есек-кесе) сөздерді жазу;

- 4-кезең «ҚОНАҚЖАЙЛЫҚТАРЫҢЫЗБЕН» сөзінен тек зат есімдерді құрастыру.

- 5-кезең «Сөз баспалдағы» - сөздердің аудармасын жазу;

- 6-кезең «Бұл кім?» мәтіннен кім екенін анықтау;

- 7-кезең «Ойлан да тап» - сөзжұмбақты шешу;



2. Әр тапсырма 5 ұпай бойынша бағаланады;

3. Әр тур сайын ең аз ұпай жинаған 1 ойыншы ойыннан шығуға мәжбүр болады;

4. Берілген сұрақтарға қолдарыңды көтеріп жауап беру керек;

5. Сайыстың жүлдегеріне жүлде ойыны ұсынылады, ол ойыншының қалауы бойынша.

- Міне шарттарымен де таныстық, сіздерге айтарым, қатысушылар, сәт-сапар!

2 ж. 2-кезең. «Құрастырушы» - мақал-мәтелдердің сыңарын табу.

1. Жақсы сөз жан семіртеді.

2. Сөз тапқанға қолқа жоқ.

3. Тіл – қылыштан да өткір.

4. Тілін білмеген – түбін білмейді.

5. Оқу – инемен құдық қазғандай.

6. Көп сөз – күміс, аз сөз – алтын.

7. Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле.

8. Жақсы сөз – жарым ырыс.

9. Аталы сөз – баталы сөз.

10. Өнер алды – қызыл тіл.

Әділ қазыларға сөз беріледі.

2 ж. 4-кезең: «ҚОНАҚЖАЙЛЫҚТАРЫҢЫЗБЕН» сөзінен тек зат есімдерді құрастыру.

Мысалы: қонақ, жал, қожайын, жалақы, жаңа жылыңызбен! т.б.

2 ж. 5-кезең. «Сөз баспалдағы» орыс тілінде сөздерді жазып сөз баспалдағын толтыру.

Сіздердің алдарыңызда (сөз баспалдағын әр ойыншыға үлестіреді) сөз баспалдағы бар, сол баспалдақ қазақ әліпбиінің алғашқы әріпінен басталады, қалғандарын аудармаларымен толтырумен керекм\сіздер.

1. Первая буква казахского алфавита 1. *

2. Лошадь 2. **

3. Дедушка 3. ***

4. Яблоко 4. ****

5. Небо 5. *****

6. Груша 6. ******

7.Желудок 7. *******

8. Больница 8.********

9. Шестигранник 9. *********

10.Казахская нац-я игра «Скинь меня» 10.********** аударыспақ)

2 ж. 7-тур. «Ойлан да тап» - сөзжұмбақты шешіп, негізгі сөзін анықтау.

Берілген сұрақтардың жауабынан күрделі сөз шығу керек.


Қ

О

С

Ы

М

Ш

А

С

А

Л

А

Л

А

С





Е

З

У

Л

І

К

Д

А

У

Ы

С

Т

Ы


Қ

О

Р




С

И

Н

Т

А

К

С

И

С



І

Л



С

Т

И

Л

Ь




К

І

Р

М

Е


1.Түбірден кейін жалғанатын тілдің бөлшегі?

2.Баяндауыштарды тиянақты, тең дәрежеде байланысқан құрмаластың түрі?

3.Ерін мен езудің артқа қарай шегінуі арқылы жасалатын дыбыстар?

4.Ауаның өкпеден кедергісіз шығуы арқылы жасалатын дыбыстар?

5.Тілді дамытатын, байлығын, көрсететін сөздік ....(не?)

6.Сөйлем мен сөз тіркесін қарастыратын тіл білімінің саласы?

7. «Ғылым» сөзінің синонимі?

8.Публицистикалық, ғылыми, көркем шығарма....(несі?)

9.Басқа тілден енген сөздерді қалай атайды?
















Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Прочее

Категория: Прочее

Целевая аудитория: 9 класс.
Урок соответствует ФГОС

Скачать
Интеллектуалды ойын. ?ызы?ты грамматика.

Автор: Досмагамбетова Райхан Жакудановна

Дата: 30.03.2015

Номер свидетельства: 193732


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства