?АЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ,
?ызылорда ?, «Алпамыс» МК?К
балаба?шасыны? ме?герушісі
Ес?али За?и Алма?амбет?ызы
Эссе
Достар! ?лемні? е? ?здік елдеріні? бірі- Жапония. Сіздерді Жапония?а саяхат жасау?а ша?ыр?ым келеді.
Еліміз Т?уелсіздік ал?аннан бері 20 жыл ішінде Жапония мен ?аза?стан ?арым-?атынасы даму ?стінде Жапония ?кіметі ?аза?станда «Семей айма?ында медициналы? к?мек к?рсетуді жа?сарту», « Алматы обылысыны? денсаулы? са?тау ж?йесін жа?сарту», Батыс ?аза?станны? автомобиль жолдарын ?алпына келтіру жобаларын ?аржыландыруды сонымен ?атаржапондар Арал те?ізі мен Арал ма?ында экологиялы? жа?дайды жа?сарту?а , Семей ?аласында Ертіс ?стіндегі к?пірді салу?а ?ома?ты ?аржы б?лді.
?зінше бай м?расы бар заманауи ел Жапония бірнеше жылдардан бері туристерді? арасында танымал болып келеді. Елге жасалатын саяхат ?аламшарымызда?ы е? ?ымбат ба?ыт бол?анымен, алыстан арбалап келетіндерді? саны еш?ашан т?мендеген емес.
Жапония – Шы?ыс Азияда?ы аралды мемлекет. Оны? ??рамында?ы е? негізгі т?рт арал: Хоккайдо, Хонсю, Сикоку, Кюсю, б?дан бас?а 4000 ?са? арал бар. Жапония айма?ы 47 префектруа?а б?лінеді, оны? ?рбіріні? жеке астанасы бар. Жапонияны? т?рттен ?ш б?лігі таулы айма?тар ??райды, адамдар жерді? 10%-на ?ана шо?ырлан?ан, ?ал?ан жерді ауылшаруашылы?ы алып жатыр. Астанасы – Токио.
Жер к?лемі – 377,8 мы? шаршы ша?ырым. Халы? саны – 127 076 183. Орташа ?мір с?ру жасы: ерлер – 78.8, ?йелдер – 85,62.
Жапонияда?ы саяхат сізді? жады?ыз?а м??гі естен кетпес естеліктерді ?алдырады.
Жапонияны? Ата?ты Фудзи тауы, Беппу ысты? б?ла?тары, Хиросимада?ы ата?ты мемориал, Джигокудани атты маймылдар саяба?ы, Киемидзудера ?ибадатханасы, Химэдзи сарайы, Токио м?нарасы, Алтын павильон сынды к?рікті орындары кез келген саяхатшыны? тал?амын ?ана?аттандыра алатынды?ына сенімдіміз. Сондай-а?, елде ?те мы?ты ?алыптас?ан д?ст?рлер мен технологияны? жо?ары дамуы бар. Жа?а технологиялар?а ?ызы?атындарды? барлы?ы дерлік Жапония?а келіп жатады. Б?л сала ?сіресе, Роппонги, Акихабара ж?не Синдзюку сынды токиолы? аудандарда жа?сы дамы?ан.
Жапонияны к?біне "К?ншы?ыс елі" деп атап жатады. Жапониялы?тарды? ?здері елдерін «Nippon» немесе «Nihon» деп атауды д?рыс к?реді. Б?л с?зді бізді? тілімізге аудар?анда "К?нні? шы?уы" деген ма?ынаны білдіреді.
Жапонияны? ?лтты? туы "хиномару" деп аталады. Онда а? фон?а ?ызыл д??гелек бейнеленген. Б?л ?ызыл д??гелек к?нні? шы?уын нышандайды. Мемлекеттік ?н?ран "кимигае" деп аталады. Б?л "Императорды? ??діреті" деген ма?ынаны береді. ?н?ран с?здері ІХ ?асырда жазыл?ан.
Жапонияда жер сілкінісі ?те жиі болып т?рады. Орташа есеппен жыл сайын 1500 жер сілкінісі болады.
Жапония аума?ында 200-ден астам жанартаулар бар.
Жапонды?тарды? к?пшілігі та??ы, т?скі, кешкі ас?а к?ріш жейді.
Жапония ?алаларыны? ?рбір б?рышында сауда автоматтары орнатыл?ан, сіз б?л жерден к?нделікті керек заттары?ызды? барлы?ына ?ол жеткізе аласыз.
Жапонияда жемістер ?те ?ымбат т?рады. Сіз алма мен шабдалыны? бір данасы ?шін 2$ т?лейсіз.
Жапонды?тар д?нді да?ылдар мен майонез ?осыл?ан пиццаны с?йіп жейді. Хайку – жапон поэзиясыны? жанры, ол 3 ?атардан т?рады.
?рбір жапонды? ?йге кірер алдында ая? киімін шешеді. Б?л бірінші кезекте тама? ішетін кезде отыратын татамиді? тазалы?ы ?шін керек.
Жапонды?тар та?амды "хаси" деп аталатын тая?тармен жейді.
Жапонды?тар біздер секілді азы?-т?лікті бір ай?а алып ?ою дегенді білмейді. Олар етті, балы?ты, жеміс-жидекті к?н сайын сатып алады.
Мисо-сорпа – жапонды?тарды? е? с?йікті асы. Оны барлы? мезгілде жей береді. Та?амны? ингредиенттері – соялы? б?рша?тар, сорпада ерітілген балдырлар.
К?птеген ?йелдер 10-15 см биіктіктегі платформаларды киеді.
Жапонияда жергілікті пойыздардан бас?а барлы? жерде темекі шегуге р??сат берілген. Пойыздарды? ?зінде темекі шегуге арнал?ан арнайы орындар бар.
Жапония – жол транспортпен жол ж?руде сол жа?пен ж?реді, алайда, к?лік р?лі о? жа?та орналасады.
Жапония ауылдарында ?йлену той?а, жерлеу р?сіміне ша?ыру деген ??ым жо?. М?ндай о?и?аларды? барлы?ы ?о?амды? іс санал?анды?тан, б?кіл ауыл ?ол ?шын беріп, атсалысады.
Тама?ты сапылдатып, тамсанып ішуді ?натасыз, біра? достары?ыздан, отбасы?ыздан, ?ріптестері?ізден ?ялатын болса?ыз, Жапония?а бары?ыз. М?нда с?йы? та?амды дауыс шы?ара жемесе?із, ?ожайын ?натпады деп ойлап, ренжіп ?алады.
Жапонды?тар ?те сыпайы халы?. К?мек с?рай ?алса?ыз, барлы? шаруасын тастап, сізге ?арай асы?ады.
Жапонды?тар ?здеріні? тілінде екі ауыз с?з айт?анда адамды ?атты ??рметтейді. Себебі, оларды? с?зін жаттап алу ?те ?иын.
Жапон тіліндегі е? д?рекі с?здер: "а?ыма?" ("бака"), "на??рыс".
Олар тама? ?стінде ыл?и с?йлеп отырады, та?амды ма?тайды, кемшілігін айтады. Дастар?ан басында oishii (д?мді) с?зін айтпау – ?депсіздікке жатады.
Жапондар дельфин етін жейді. Одан д?мді сорпаларды, к?уаптарды жасайды, ірімшікпен бірге жейді. Жалпы оларда?ы тама?тану реті ?те жа?сы ?алыптас?ан. Арты? салма?ты адамдарды? тым азды?ы – б?л с?зімізді д?лелдей алады.
Жапонды?тар ?те адал адамдар. Метрода ?мияны?ызды жо?алта ?алса?ыз, 90%-?а жуы? адам б?лімшеге ?келіп тапсырады. Жер сілкінісі кезінде де ондай ?ылмыстар сирек орын алады.
Жапонды?тар ?те ?ялша? келеді, олар ?з сезімдерін жеткізуде ?иналады. К?пшілік ?шін "Мен сені с?йемін" деп айтуды? ?зі на?ыз батылды? саналады.
Жапон полициясы еш?ашан пара алмайды. Егер сіз ма?ызды ?ылмыс жасап ?ойса?ыз, ?ор?аушысыз 30 к?н ?амалып отырасыз.
Токио – ?лемдегі е? ?ауіпсіз мегаполис. ?ауіпсіздігі соншалы?ты, алты жасар бала ?о?амды? к?ліктерде жал?ыз ж?ре береді.
А?а мен ?арындасты? м?лде с?йлеспеуі немесе бір-біріні? ?ялы телефондарын білмеуі – Жапонияда ?алыпты жа?дай.
Жапонды?тар ?она??а ша?ыру дегенді білмейді. "Бір к?ні ?йге келіп кет" деген ша?ыруды ести ?алса?ыз, ж?й сыпайылы? ?шін айтылды деп ойлай бері?із.
Жапонды?тар – с?мды? е?бек?ор халы?. Олар 15-18 са?ат бойы ?зіліссіз ж?мыс істей береді.
Ж?мыс?а д?л уа?ытында келу – ?те ?ят ?ылы?. Олар бару керек жерге жарты са?ат ерте жетеді.
Жапонияда зейнета?ы ?те т?мен к?лемде т?ленеді. ?ариялар?а т?ленетін зейнета?ыны? е? жо?ар?ысы 300 доллар ?ана. Оларда ?ркім ?зіні? к?рілігін ?амтамасыз ету керек деген ??ым бар.
Жапонияны? солт?стік ?алаларында?ы жаяу ж?ргінші жолдарында жылыт?ыштар ?ойыл?ан, сонды?тан еш?ашан м?з ?атпайды.
Жапонияны? к?шелерінен ?олшатыр салын?ан сауыттарды (ваза) к?ре аласыз. Жа?быр бастал?анда оны? бірін алып, то?та?анда жа?ын жердегі ыдысты? біріне ?айта салып кетесіз.
Жапония к?шелерінде ?о?ыс ж?шіктері жо?. Олар барлы? ?о?ысты ?йлеріне ?кетеді де, т?рт т?рге сорттайды: ?йнектер, мыжылатындар, мыжылмайтындар, ??делетіндер.
Жапония Империя лауазымын са?тап ?ал?ан ?лемдегі со??ы ел.
Жапонияда транспорт ба?асы ?те ?ымбат. Метро?а е? арзан билет 140 йен (200 те?ге).
Жапонияда ?ашанда ер адамдар?а бірінші ?ызмет к?рсетіледі. Мейрамханада ер адам бірінші тапсырыс береді ж?не о?ан бірінші ?келінеді. Д?кендерде е? алдымен ер кісімен амандасу керек.
Жапонды?тар к?біне ?лкен к?лемді к?ліктерді айдайды.
Жедел пойыздарда кондуктор есіктен кіргеннен кейін иіліп с?лем береді, содан кейін барып билет тексереді.
Жапон метросында ?йелдерге арнал?ан жеке вагондар бар. Б?л ?ыздарды? ?ауіпсіздігі ?шін жасал?ан.
?рбір екінші жапонды? суретті жа?сы салып, ?н айтады. Бала т?рбиесіне келгенде, олар алдымен сурет салу мен ?н айтуды, одан кейін барып с?йлеу мен жазуды ?йретеді екен.
Жапонияда о?у жылы с?уір айында басталады. Айтпа?шы, жапон тілінде ай аттары жо?, оны? орнына реттік сандарды ?олданады.
Жапонияда бала?а деген к?з?арас ерекше. М?нда «Балалар к?ні» деген мейрам бар.Ал « Жеті-бес-?ш» мейрамы кезінде балалар?а ?лтты? киім кигізіп, ?асиетті жерлерге апарады. Жапон о?ушыларынан ынта мен жігер, е?бекс?йгіштік талап етіледі. О?ушылар кешке, сенбі к?ндері мектептен тыс саба?тар?а ?атысып , білім алады