"Дамуы тежелген балаларды арнал?ан ойын элементтері" ма?ала

Дамуы тежелген балаларды арнал?ан ойын элементтер
Т?зете - дамыта о?ыту сыныбында ойын элементтері ар?ылы о?ушыларды? танымды? белсенділіктерін арттыру жолдары.
«Ойын баланы? алдынан ?мір есігін ашып, оны? шы?армашылы? ?абілетін дамытады
ойынсыз а?ыл - ойды? ?алыптасуы м?мкін емес». (В. А. Сухомлинский)
Б?гiнгi та?да жалпы бiлiм беретiн орта мектеп жа?а ?о?ам мектебi, болаша? мектебi, я?ни саналы халы?ты? м?дениетке ба?ыттал?ан, баланы? жеке басыны? дамуына, жеке т?л?а болып ?алыптасуына жа?дай жасайтын, б?секеге ?абiлеттi, елдi? ерте?i болатын жас ?рпа?ты ?сiрiп, дамытатын мектеп болуы тиiс.
Жалпы орта білім беретін мектептерде ?лгерімі т?мен о?ушыларды? елу пайызы психикалы? дамуы тежелген /ПДТ/ балаларды? ??райтынды?ы б?гінгі к?ні ?ылыми т?рде д?лелденіп отыр. К. С. Лебединская, В. И. Лубовской, т. б дефектологтар зерттеулерінде балаларды? жас м?лшері бірдей бол?анымен, психикалы? дамуы ?рт?рлі, я?ни интеллектуалды ?абілетіні? жасына с?йкес келмейтіндігін ерекше атап к?рсетілген.
Психикалы? дамуыны? негiзгi б?зылыстары интеллектуалды даму де?гейi, я?ни, зейiнi, есте са?тауы, ойлауы, ке?iстiктi ба?дарлауы т?мен болып келедi. Осы себептерге байланысты психикасы дамуы тежелген (ПДТ) балаларды? о?у ?лгерiмi т?мен болады. Б?л балаларды? о?у?а ?лгермеушiлiгi жетi - сегiз жастан аны? бай?алады. Оны? негiзгi белгiлерi: саба??а белсендiлiгi бай?алмайды, берiлген тапсырмаларды ?лкендердi? к?мегiнсiз д?рыс орындай алмайды, сыныптастарымен аз араласады, ?з ойын ашы? айта алмайды, о?у мен жазу, есептеулерде к?п ?ателер жiбередi, тез шарша?ыш, зейiнi т?ра?сыз болады ?з ?зiн т?мен ба?алауы; ?орша?ан орта?а сенбеушiлiкпен ?арауы; ?з к?шiне деген сенiмсiздiгi.
Психикалы? дамуы тежелген балалармен ж?ргізілетін психологиялы? т?зете - дамыту ж?мыстарыны? принциптері:
Баланы? жеке т?л?алы? ерекшеліктерін аны?тау.
Шаршап кетпеуін ?ада?алау.
О?у ?рекетін ойын т?рінде ?йымдастыру
Сыныптан тыс т?рбие са?аттарына ?атыстыру;
Ойын да?дыларын о?у ?рекетіне аудару.
Арнайы ?дістемелермен о?ытуды ?йымдастыру.
Жылды? диагностикалы? даму де?гейін салыстыру.
Психикалы? дамуы тежелген балаларды о?ыту - т?рбиелеу ?дерісіндегі міндеттер:
1. дамуы тежелген балаларды? білім, білік, да?ды ?абілеттерін шешу ж?не дамыту жолдары: дайынды?ын ?амтамасыз ететін психофизиологиялы? м?мкіндікті ?ажетті де?гейге дейін дамыту;
2. Балаларды? ой - ?рісін дамыту;
3. О?у ?ажеттілігін ?алыптастыру;
4. Баланы? ?леуметтік - адамгершілік мінез - ??л?ын ?алыптастыру;
5. Баланы жан - жа?ты ба?ылау;
6. Даму м?мкіндігіне байланысты интеллектуалды? біліктілік ?алыптастыру
7. Баланы? жалпы даму де?гейін к?теру ж?не дамыту;
8. Жа?ымды ?леуметтік орта ?алыптастыру;
Психикалы? дамуы тежелген балаларды о?ыту - т?зету процесiнде ?дiстемелiк н?с?ауларды д?рыс ж?не жо?ары де?гейде ?йымдастырып, т?мендегі ж?мыс т?рлеріне к??іл б?лу керек:
- Жалпы білім беру циклі саба?тарында, сондай - а? арнайы о?ыту кезінде ?р баламен жеке ж?мыс ж?ргізу;
♦ Т?рліше ?діс, т?сілдермен ?ажуды? алдын алу, я?ни, а?ыл - ой мен т?жірибелік ж?мыстарды алмастырып отыру;
♦ ?ызы?ты ж?не ?семделген дидактикалы? заттарды дайындау, к?рнекілікті? т?рліше ?діс т?сілдерін ?олдану;
♦ Баланы? білім алу іскерлігін барынша белсенді етіп, оларды? с?йлеуін дамытатын ж?не о?у іскерлігіне ?ажетті да?дыны ?алыптастыру ?дістерін ?олдану;
♦ Дайынды? (о?у ба?дарламаны? на?ты бір б?лігін ме?геруге) ж?мыстарын ж?ргізу ж?не ?орша?ан орта жайлы білімдерін ке?ейтуді ?амтамасыз ету;
♦ О?уда ж?не о?удан тыс кездерде баланы? барлы? іскерлігіні? т?рін дер кезінде, ?ажетті жа?дай?а с?йкес ?здіксіз т?зетілуіне к??іл аудару.

Бiлiм беру мекемесiнде о?итын психикасыны? дамуы тежелген балалар ?р уа?ытта н?тижеге жету ?шiн ба?ылаудан тыс ?алмауы ?ажет. Сонымен бірге ?р баланы? физиологиялы?, психологиялы? жас ерекшелiктерiн ескере отырып, сынып жетекшісі, психолог, логопед, дефектолог ж?не ата - ана ты?ыз байланыста болып, т?зету ж?мыстары тиімді ж?ргізілген жа?дайда ж?мысымыз н?тижелі болады. Психикалы? дамуы тежелген балаларды? ерекшеліктерін басшылы??а ала отырып, балаларды м?мкіндіктеріне ?арай дамыту, олар?а сеніммен ?арап, жеке т?л?а ретінде ?мірге бейімдеу, о?ытуды? тиімді т?сілдерін іздестіру, п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру ма?сатында т?рлі ж?мыстар ат?арылады.
Ойын терапиясы – к?рделі ж?мыс. Бала психикасын д?рісіз емдеу, к??іл - к?йіне, ?зіне, ?орша?ан орта?а ?арым - ?атынасын ?згерту, п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру, іскерлік, белсенділік ж?не с?здік ?оры мен тіл байлы?ын дамытуды? жолы, тиімді ?дісі. Ойын дегеніміз - ?ш?ын, білімге ??штарлы? пен еліктеуді? маздап жанар оты» деуге болады. Баланы? ?иялы ойын ар?ылы шары?тайды, ?р саба?та ойын т?рлерін орнымен ?олданып, оны ?ызы?ты ету ар?ылы жас б?лдіршіндерді? білімге деген ынта - ы?ыласын, п?нге деген с?йіспеншілігін, ?ызы?ушылы?ын ?алыптастыруды к?здейді.
Педагогикалы? м?мкіндіктеріне с?йкес ойын т?рлері:
1. Білім беретін ойындар
2. Т?рбиелейтін ойындар
3. Дамытатын ойындар
4. Жеке т?л?аны ?леуметтендіретін ойындар
5. Диагностикалы? ойындар
Баланы о?у?а ?ызы?тыру ж?не дамыту ма?сатында, ?орша?ан ортамен байланысын ны?айту ?шін к?нделікті саба? алдында ашы?ты?, сенімділік де?гейін, эмоционалды? еркіндігін ж?не ?жымда бірауыздылы? орнату?а жа?дай жасайтын ж?мыстар ж?ргізген ж?н.
Психологиялы? ойын - жатты?улар баланы? жан д?ниесіні?, рухани жай - к?йіні? ?йлесімді дамуына ы?пал етеді. Баланы? сезім ?рекетін, ?серленушілік де?гейін аны?тау ?шін ?олданылады. Адамдарды? бiр бiрiмен ?арым - ?атынасы ?те к?рделi процесс. ?орша?ан адамдармен ?арым - ?атынас жасауда ?иынды? к?ретiн балалар, бiрiншiден ?жым?а бейiмделуiнде, бiлiмдi ме?геруiне кедергi болады. Сонды?тан, баланы о?у?а ?ызы?тыру ж?не дамыту ма?сатында танымды? іс - ?рекетін ?алыптастыру ма?сатында саба? алдында, ашы?ты?, сенiмдiлiк де?гейiн, эмоционалды? еркiндiктi, топта бiрауыздылы? орнату?а жа?дай жасайтын психологиялы? жатты?улар ?ткiзу керек.
Психологиялы? ойындар:
«Мені? к??іл - к?йім» жатты?уы
Алдары?да?ы бланкіге ?з к??іл - к?йлері?ді суреттеп салы?дар.
Есте ?ал?ан ?ызы?ты о?и?а
Топ д??геленіп отырып, ?атысушылар?а доп беріледі. Допты бір - біріне кезектесіп беріп, есте ?ал?ан ?ызы?ты о?и?аларды айтады.
Мен са?ан сенемін
?уен ойнап т?рады. Ж?п ??рып, бір - біріні? к?здеріне ?арап отырады. «Мен са?ан сенемін.» ?йткені сен жа?сы адамсы?.
«Си?ырлы с?здер» ойыны
М??алім кез - келген ?тінішті айтады, ал о?ушы оны ?депті т?рде айтуы керек. Мысалы: Айнаш, д?птерді бер. «Айнаш, ?тінемін д?птерді берші»
Дамыту ойындары – баланы? танымды? ж?не ерік - эмоциялар сферасын дамыту?а ба?ыттал?ан іс - ?рекет.
Дамыту ойындарды? ма?ыздылы?ы о?ушыларды? ынта - ь?ыласын есепке ала отырып, о?уды ?ызы?ты етіп, білім, білік, да?дыны ?алыптастыру. Дамыту ойындар?а ?ойылатын бipiншi талап - о?ушыны? танымды? ?рекетін, ?ызы?ушылы?ын дамыту.
Танымды? ойындарды? да т?рлері к?п. Мысалы, с?з ж?мба?, с?з тізбек, кроссворд, викторина, психологиялы? жатты?улар, логикалы? есептер, тренинг, тест, т. б. Танымды? ойындар жас ерекшеліктеріне ?арай к?рделене т?седі. Адам бойында?ы ?ызы?ушылы?ын, ?абілеттерін арттыру?а, білімін шы?дауда танымды? ойындарды? алар орны ерекше. Адамны? танымы биіктеген сайын, д?ниеге к?з?арасы да ке?ейе т?седі.
Сауса? ойыны - ?рпа?тан ?рпа??а жал?асын тауып келе жат?ан, ?рі ?лкен м?ні бар м?дени шы?армашылы?. Сауса? ойынын ойнай отырып, балалар ?орша?ан ортада?ы заттар мен ??былыстарды, жан - жануарларды, ??старды, а?аштарды т. б к?птеген бейнелерді бейнелей алады.
Ал тіл кемістігі кездесетін балаларды? жалпы ?имылдары, соны? ішінде б?лшы? етіні? ?имылдары жеткілікті де?гейде дамымайды.
С?йлеу тілі м?шелері ?рекетіні? ?оз?алуларыны? дамуы ?ол сауса?тарыны? н?зік ?имылдарыны? дамуымен ты?ыз байланыста бол?анды?тан, бала ?олыны? ептілігін толы? жетілдіру, т?зету - т?рбие ж?мысын ж?йелі ж?ргізуді ?алайды.
?лтты? ойындар – ата - бабамыздан бізге жеткен м?ра сия?ты ?ткен к?н мен б?гінгіні байланыстыратын ба?а жетпес байлы?ымыз, асыл ?азынамыз, ?неріміз. Сонды?тан оны ?йренуді?, к?нделікті ?мірде пайдалануды? пайдасы орасан зор. Ойын баланы? алдынан ?мірді? есігін ашып, оны? шы?армашылы? ?абілетін оятып, б?кіл ?мірімен жал?аса береді. Ойын сан ?асырлар ?тсе де адамзат баласына а?ыл - ой жетекшісі, денсаулы? кепілі, ?мір тынысы болып ?ала береді.
Дидактикалы? ойынны? негізгі ма?саты баланы ?ызы?тыра отырып, жа?а саба?ты немесе ?ткен материалды берік ме?герту болып табылады. Дидактикалы? ойындар барысында балаларды? есте са?тау, к?ру, сезіну, ?абылдау, ойлау, с?йлеу процестері дамып, заттарды пішініне, к?леміне ?арай іріктеуге ?р т?рлі ?имылдарды орындау?а ?йренеді. О?ушыларды? ?ызы?ушылы?тарын ту?ызатын, ойын ?рекетіні? е? негізгі т?ріні? бірі - дидактикалы? ойындар.
О?ыту т?жірибесінде дидактикалы? ойындарды? бірнеше т?рі ?алыптас?ан. Атап айт?анда, т?зете - дамыта о?ыту сыныптарда т?мендегі ойын т?рлері жиі пайданылады.»?ай ?ріпті жо?алттым», «?ай буынды жо?алттым», «Бос торк?зді толтыр», «?ызы?ты торк?з», «С?йлем ?уаласпа?», «Тыныс белгісін тап», «Екі - екіден ж?пта», «Кім тап?ыр», «С?з ойла - тез ойла», «Ойлан, тап», «Кім шапша??», «?ай дыбыстан басталады», «?а?ып алып, жауабын айт», «Си?ырлы санды?».
Сюжеттік - р?лдік ойын - б?л ?мірлік жа?дайларды? белгілі бір мінез - ??лы? немесе эмоционалды? жа?тарын ме?геру ниетінде алдын - ала б?лінген р?лдер ар?ылы ?атысушы топтарды? сахналап ойнауы.
Р?лдік ойындар ша?ын топтарда (3 - 5 ?атысушы) ж?ргізіледі. ?атысушылар карточка ар?ылы (та?тада, ?а?аз пара?тарда ж?не т. б.) тапсырма алады, р?лдерді б?леді, жа?дайды ойнайды ж?не барлы? топ?а ?сынады (к?рсетеді). О?ытушы балаларды? мінез - ??л?ын ескере отырып р?лді ?здері б?леді.
Т?зете - дамыта о?ыту сыныптарында сергіту ойындарын ?ткізуді? ма?ызы зор. Олар - о?ушыларды? шаршамауына, демалуына ?сер етеді.
Ойын - о?ушыларды? о?у?а деген ынтасын арттыратын ??рал. Оларды жалы?тырмай ?р т?рлі ойын ?йымдастыру ар?ылы мен саба?ты ?ызы?ты ?ткізуге тырысамын.
М??алім о?ушылар?а т?зете о?у - т?рбие ?рдісінде т?рлі ойындарды пайдаланып, оларды? танымды? белсенділігін арттыратындай тапсырмалар беріп отырса, онда о?ушыларды? о?у?а деген ынтасы артып, танымды? ?рдістері мен психологиялы? ?асиеттерін дамытып, психикалы? дамуы тежелген балаларды ?з жасында?ы балаларды? даму де?гейiне жеткiзуге болады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"Дамуы тежелген балаларды арнал?ан ойын элементтері" ма?ала»

Дамуы тежелген балаларды арналған ойын элементтері

Түзете - дамыта оқыту сыныбында ойын элементтері арқылы оқушылардың танымдық белсенділіктерін арттыру жолдары.

«Ойын баланың алдынан өмір есігін ашып, оның шығармашылық қабілетін дамытады
ойынсыз ақыл - ойдың қалыптасуы мүмкін емес». (В. А. Сухомлинский)

Бүгiнгi таңда жалпы бiлiм беретiн орта мектеп жаңа қоғам мектебi, болашақ мектебi, яғни саналы халықтық мәдениетке бағытталған, баланың жеке басының дамуына, жеке тұлға болып қалыптасуына жағдай жасайтын, бәсекеге қабiлеттi, елдiң ертеңi болатын жас ұрпақты өсiрiп, дамытатын мектеп болуы тиiс.

Қазақстан Республикасының Бiлiм туралы заңында: «Бiлiм беру жүйесiнiң басты мiндеттерiне: бiлiм бағдарламаларын меңгеру үшiн жағдайлар жасау және жеке адамның шығармашылық, рухани және дене мүмкiндiктерiн дамыту, адамгершiлiк пен салауатты өмiр салтының берiк негiздерiн қалыптастыру, жеке басының дамуы үшiн жағдай жасау арқылы парасатты байыту» деп атап көрсеткен.
Осыған байланысты қоғам алдына оқушының жеке басын үйлесiмдi дамытуға бағыттайтын мiндеттер қойылып отыр. Отанымыздың әрбiр болашақ азаматын жан жақты тәрбиелеп, бiлiм беру арқылы дамыту ең жауапты iс.

Жалпы орта білім беретін мектептерде үлгерімі төмен оқушылардың елу пайызы психикалық дамуы тежелген /ПДТ/ балалардың құрайтындығы бүгінгі күні ғылыми түрде дәлелденіп отыр. К. С. Лебединская, В. И. Лубовской, т. б дефектологтар зерттеулерінде балалардың жас мөлшері бірдей болғанымен, психикалық дамуы әртүрлі, яғни интеллектуалды қабілетінің жасына сәйкес келмейтіндігін ерекше атап көрсетілген.

Психикалық дамуының негiзгi бұзылыстары интеллектуалды даму деңгейi, яғни, зейiнi, есте сақтауы, ойлауы, кеңiстiктi бағдарлауы төмен болып келедi. Осы себептерге байланысты психикасы дамуы тежелген (ПДТ) балалардың оқу үлгерiмi төмен болады. Бұл балалардың оқуға үлгермеушiлiгi жетi - сегiз жастан анық байқалады. Оның негiзгi белгiлерi: сабаққа белсендiлiгi байқалмайды, берiлген тапсырмаларды үлкендердiң көмегiнсiз дұрыс орындай алмайды, сыныптастарымен аз араласады, өз ойын ашық айта алмайды, оқу мен жазу, есептеулерде көп қателер жiбередi, тез шаршағыш, зейiнi тұрақсыз болады өз өзiн төмен бағалауы; қоршаған ортаға сенбеушiлiкпен қарауы; өз күшiне деген сенiмсiздiгi.

Психикалық дамуы тежелген балалардың тiл байлығы әдеттегi балаларға қарағанда 20 - 30% төмен деңгейде. Осы себептерден баланың тапсырманы орындауында көп қиындықтар кездеседi. Қазіргі таңда елімізде арнайы білім беруді қажет ететін балаларға арнайы мектептер мен жалпы мектептердің ішінен арнайы сыныптар ашылуда.
Түзете - дамыта оқыту сыныптарына әр түрлі биологиялық, әлеуметтік себептердің салдарынан (орталық жүйке жүйесінің қызметінің жетілмеуі, соматикалық әлсіздік,, педагогикалық қараусыз) оқуда, мектепке бейімделуде қиындық келтіретін балалар оқиды.
Психикалық дамуы тежелген балалармен жүргізілетін психологиялық түзете - дамыту жұмыстарының принциптері:

Баланың жеке тұлғалық ерекшеліктерін анықтау.
Шаршап кетпеуін қадағалау.
Оқу әрекетін ойын түрінде ұйымдастыру
Сыныптан тыс тәрбие сағаттарына қатыстыру;
Ойын дағдыларын оқу әрекетіне аудару.
Арнайы әдістемелермен оқытуды ұйымдастыру.
Жылдық диагностикалық даму деңгейін салыстыру.
Психикалық дамуы тежелген балаларды оқыту - тәрбиелеу үдерісіндегі міндеттер:
1. дамуы тежелген балалардың білім, білік, дағды қабілеттерін шешу және дамыту жолдары: дайындығын қамтамасыз ететін психофизиологиялық мүмкіндікті қажетті деңгейге дейін дамыту;
2. Балалардың ой - өрісін дамыту;
3. Оқу қажеттілігін қалыптастыру;
4. Баланың әлеуметтік - адамгершілік мінез - құлқын қалыптастыру;
5. Баланы жан - жақты бақылау;
6. Даму мүмкіндігіне байланысты интеллектуалдық біліктілік қалыптастыру
7. Баланың жалпы даму деңгейін көтеру және дамыту;
8. Жағымды әлеуметтік орта қалыптастыру;

Психикалық дамуы тежелген балаларды оқыту - түзету процесiнде әдiстемелiк нұсқауларды дұрыс және жоғары деңгейде ұйымдастырып, төмендегі жұмыс түрлеріне көңіл бөлу керек:
- Жалпы білім беру циклі сабақтарында, сондай - ақ арнайы оқыту кезінде әр баламен жеке жұмыс жүргізу;
♦ Түрліше әдіс, тәсілдермен қажудың алдын алу, яғни, ақыл - ой мен тәжірибелік жұмыстарды алмастырып отыру;
♦ Қызықты және әсемделген дидактикалық заттарды дайындау, көрнекіліктің түрліше әдіс тәсілдерін қолдану;
♦ Баланың білім алу іскерлігін барынша белсенді етіп, олардың сөйлеуін дамытатын және оқу іскерлігіне қажетті дағдыны қалыптастыру әдістерін қолдану;
♦ Дайындық (оқу бағдарламаның нақты бір бөлігін меңгеруге) жұмыстарын жүргізу және қоршаған орта жайлы білімдерін кеңейтуді қамтамасыз ету;
♦ Оқуда және оқудан тыс кездерде баланың барлық іскерлігінің түрін дер кезінде, қажетті жағдайға сәйкес үздіксіз түзетілуіне көңіл аудару.

Бiлiм беру мекемесiнде оқитын психикасының дамуы тежелген балалар әр уақытта нәтижеге жету үшiн бақылаудан тыс қалмауы қажет. Сонымен бірге әр баланың физиологиялық, психологиялық жас ерекшелiктерiн ескере отырып, сынып жетекшісі, психолог, логопед, дефектолог және ата - ана тығыз байланыста болып, түзету жұмыстары тиімді жүргізілген жағдайда жұмысымыз нәтижелі болады. Психикалық дамуы тежелген балалардың ерекшеліктерін басшылыққа ала отырып, балаларды мүмкіндіктеріне қарай дамыту, оларға сеніммен қарап, жеке тұлға ретінде өмірге бейімдеу, оқытудың тиімді тәсілдерін іздестіру, пәнге қызығушылығын арттыру мақсатында түрлі жұмыстар атқарылады.

Қазіргі кездегі ТДО сынып оқушыларын оқыту мен тәрбиелеу үдерісіне көптеген жаңа тәсілдер енгізіліп жатыр. Соның ішіндегі ең бір маңызды да қолайлы тәсіл – ойын арқылы баланың психикасы мен ойлау қабілетін дамыту. Сондай - ақ, оқушылардың оқу материалдарын жақсы қабылдауына әсерін тигізетін тиімді әдістердің бірі - ойын. Ойын - баланы адамгершілікке тәрбиелеудің бірден - бір жолы. Сабаққа ойын мен ойын тәсілдерін енгізу оқуды қызықты етіп, балалардың сергек болуына, оқу материалын қабылдау барысындағы кездесетін қиындықтарды жеңуіне жағымды әсер етеді. Ойын – оқушыға білім мен тәрбие беру әдістерінің тиімді амалдарының бірі. Сонымен қатар, ТДО сынып оқушыларына қолданылатын ойындарға олардың дене бітімінің қалыптасуына арналған ойындар, қимыл ойындары, сөйлеу, шешендігін, тілін дамыту ойындарды жатқызуға болады.

Ойын терапиясы – күрделі жұмыс. Бала психикасын дәрісіз емдеу, көңіл - күйіне, өзіне, қоршаған ортаға қарым - қатынасын өзгерту, пәнге қызығушылығын арттыру, іскерлік, белсенділік және сөздік қоры мен тіл байлығын дамытудың жолы, тиімді әдісі. Ойын дегеніміз - ұшқын, білімге құштарлық пен еліктеудің маздап жанар оты» деуге болады. Баланың қиялы ойын арқылы шарықтайды, әр сабақта ойын түрлерін орнымен қолданып, оны қызықты ету арқылы жас бүлдіршіндердің білімге деген ынта - ықыласын, пәнге деген сүйіспеншілігін, қызығушылығын қалыптастыруды көздейді.

Педагогикалық мүмкіндіктеріне сәйкес ойын түрлері:
1. Білім беретін ойындар
2. Тәрбиелейтін ойындар
3. Дамытатын ойындар
4. Жеке тұлғаны әлеуметтендіретін ойындар
5. Диагностикалық ойындар

Баланы оқуға қызықтыру және дамыту мақсатында, қоршаған ортамен байланысын нығайту үшін күнделікті сабақ алдында ашықтық, сенімділік деңгейін, эмоционалдық еркіндігін және ұжымда бірауыздылық орнатуға жағдай жасайтын жұмыстар жүргізген жөн.
Психологиялық ойын - жаттығулар баланың жан дүниесінің, рухани жай - күйінің үйлесімді дамуына ықпал етеді. Баланың сезім әрекетін, әсерленушілік деңгейін анықтау үшін қолданылады. Адамдардың бiр бiрiмен қарым - қатынасы өте күрделi процесс. Қоршаған адамдармен қарым - қатынас жасауда қиындық көретiн балалар, бiрiншiден ұжымға бейiмделуiнде, бiлiмдi меңгеруiне кедергi болады. Сондықтан, баланы оқуға қызықтыру және дамыту мақсатында танымдық іс - әрекетін қалыптастыру мақсатында сабақ алдында, ашықтық, сенiмдiлiк деңгейiн, эмоционалдық еркiндiктi, топта бiрауыздылық орнатуға жағдай жасайтын психологиялық жаттығулар өткiзу керек.

Психологиялық ойындар:
«Менің көңіл - күйім» жаттығуы
Алдарыңдағы бланкіге өз көңіл - күйлеріңді суреттеп салыңдар.
Есте қалған қызықты оқиға
Топ дөңгеленіп отырып, қатысушыларға доп беріледі. Допты бір - біріне кезектесіп беріп, есте қалған қызықты оқиғаларды айтады.
Мен саған сенемін
Әуен ойнап тұрады. Жұп құрып, бір - бірінің көздеріне қарап отырады. «Мен саған сенемін...» өйткені сен жақсы адамсың.

«Сиқырлы сөздер» ойыны
Мұғалім кез - келген өтінішті айтады, ал оқушы оны әдепті түрде айтуы керек. Мысалы: Айнаш, дәптерді бер. «Айнаш, өтінемін дәптерді берші»
Дамыту ойындары – баланың танымдық және ерік - эмоциялар сферасын дамытуға бағытталған іс - әрекет.
Дамыту ойындардың маңыздылығы оқушылардың ынта - ьқыласын есепке ала отырып, оқуды қызықты етіп, білім, білік, дағдыны қалыптастыру. Дамыту ойындарға қойылатын бipiншi талап - оқушының танымдық әрекетін, қызығушылығын дамыту.

Танымдық ойындардың да түрлері көп. Мысалы, сөз жүмбақ, сөз тізбек, кроссворд, викторина, психологиялық жаттығулар, логикалық есептер, тренинг, тест, т. б. Танымдық ойындар жас ерекшеліктеріне қарай күрделене түседі. Адам бойындағы қызығушылығын, қабілеттерін арттыруға, білімін шыңдауда танымдық ойындардың алар орны ерекше. Адамның танымы биіктеген сайын, дүниеге көзқарасы да кеңейе түседі.
Саусақ ойыны - ұрпақтан ұрпаққа жалғасын тауып келе жатқан, әрі үлкен мәні бар мәдени шығармашылық. Саусақ ойынын ойнай отырып, балалар қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстарды, жан - жануарларды, құстарды, ағаштарды т. б көптеген бейнелерді бейнелей алады.

Ал тіл кемістігі кездесетін балалардың жалпы қимылдары, соның ішінде бұлшық етінің қимылдары жеткілікті деңгейде дамымайды.
Сөйлеу тілі мүшелері әрекетінің қозғалуларының дамуы қол саусақтарының нәзік қимылдарының дамуымен тығыз байланыста болғандықтан, бала қолының ептілігін толық жетілдіру, түзету - тәрбие жұмысын жүйелі жүргізуді қалайды.
Ұлттық ойындар – ата - бабамыздан бізге жеткен мұра сияқты өткен күн мен бүгінгіні байланыстыратын баға жетпес байлығымыз, асыл қазынамыз, өнеріміз. Сондықтан оны үйренудің, күнделікті өмірде пайдаланудың пайдасы орасан зор. Ойын баланың алдынан өмірдің есігін ашып, оның шығармашылық қабілетін оятып, бүкіл өмірімен жалғаса береді. Ойын сан ғасырлар өтсе де адамзат баласына ақыл - ой жетекшісі, денсаулық кепілі, өмір тынысы болып қала береді.

Дидактикалық ойынның негізгі мақсаты баланы қызықтыра отырып, жаңа сабақты немесе өткен материалды берік меңгерту болып табылады. Дидактикалық ойындар барысында балалардың есте сақтау, көру, сезіну, қабылдау, ойлау, сөйлеу процестері дамып, заттарды пішініне, көлеміне қарай іріктеуге әр түрлі қимылдарды орындауға үйренеді. Оқушылардың қызығушылықтарын туғызатын, ойын әрекетінің ең негізгі түрінің бірі - дидактикалық ойындар.

Оқыту тәжірибесінде дидактикалық ойындардың бірнеше түрі қалыптасқан. Атап айтқанда, түзете - дамыта оқыту сыныптарда төмендегі ойын түрлері жиі пайданылады.»Қай әріпті жоғалттым», «Қай буынды жоғалттым», «Бос торкөзді толтыр», «Қызықты торкөз», «Сөйлем қуаласпақ», «Тыныс белгісін тап», «Екі - екіден жұпта», «Кім тапқыр», «Сөз ойла - тез ойла», «Ойлан, тап», «Кім шапшаң?», «Қай дыбыстан басталады», «Қағып алып, жауабын айт», «Сиқырлы сандық».
Сюжеттік - рөлдік ойын - бұл өмірлік жағдайлардың белгілі бір мінез - құлық немесе эмоционалдық жақтарын меңгеру ниетінде алдын - ала бөлінген рөлдер арқылы қатысушы топтардың сахналап ойнауы.

Рөлдік ойындар шағын топтарда (3 - 5 қатысушы) жүргізіледі. Қатысушылар карточка арқылы (тақтада, қағаз парақтарда және т. б.) тапсырма алады, рөлдерді бөледі, жағдайды ойнайды және барлық топқа ұсынады (көрсетеді). Оқытушы балалардың мінез - құлқын ескере отырып рөлді өздері бөледі.
Түзете - дамыта оқыту сыныптарында сергіту ойындарын өткізудің маңызы зор. Олар - оқушылардың шаршамауына, демалуына әсер етеді.
Ойын - оқушылардың оқуға деген ынтасын арттыратын құрал. Оларды жалықтырмай әр түрлі ойын ұйымдастыру арқылы мен сабақты қызықты өткізуге тырысамын.
Мұғалім оқушыларға түзете оқу - тәрбие үрдісінде түрлі ойындарды пайдаланып, олардың танымдық белсенділігін арттыратындай тапсырмалар беріп отырса, онда оқушылардың оқуға деген ынтасы артып, танымдық үрдістері мен психологиялық қасиеттерін дамытып, психикалық дамуы тежелген балаларды өз жасындағы балалардың даму деңгейiне жеткiзуге болады.