САБА? ЖОСПАРЫ
Та?ырыбы: Ж?мыссызды?
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушыларды? ж?мыссызды? туралы т?сінігін ке?ейту. Ж?мыссызды?
нысандарымен таныстыру.
Дамытушылы?: Ж?мыссызды?ты? туындау себептерін, ?леуметтік салдарын, логикалы? тапсырмалар ар?ылы шы?армашылы? ?абілетін дамыту
Т?рбиелік: О?ушыларды экономикалы? сауаттылы? пен білімділікке т?рбиелеу
К?рнекілігі: Слайдтар, статистикалы? м?лімет, логикалы? с?ра?тар
Саба?ты? т?рі: Теориялы?
Саба?ты? типі: Аралас
Барысы: I.?йымдастыру.
II.?й тапсырмасын с?рау.
Саба?ты? о?ыту ?дістері: «О?у мен жазу ар?ылы сын т?р?ысынан ойлау» технологиясы стратегиясыны? элементтері, с?ра?-жауап, ойын элементтері.
Саба?ты? к?рнекілігі ж?не техникалы? жабды?ы: кітап к?рмесі, таратпа материалдар, слайдтар т.б.
П?наралы? байланыс: Нары?ты? экономика негіздері, Статистика
Саба?ты? барысы:(80 мин)
I ?йымдастыру кезе?і.(3мин)
а) о?ушылармен с?лемдесу, т?гелдеу, д?рісхана тазалы?ына назар аудару.
?) Саба?ты? ма?сатын хабарлап, о?ушыларды? назарын саба??а аудару,
п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру.
Екі топ?а б?лінген о?ушылар жеке –жеке отыр?ызылады, топ лидерлері сайланады.
1-топ
2-топ
Жоспары:
1.?айталау о?у анасы (Кезе? шарты бойынша ойыншы кестедегі с?ра?тар?а ?пайына
байланысты та?дап жауап беруі тиіс)
2. «Т?л?аны таны» ойыны (о?ушылар ?яшы?та жасырыл?ан с?ра??а жауап беру керек) Жауап берген топ?а ?пай беріледі.
3.Жа?а саба? (слайдтармен жа?а саба? т?сіндіру)
4.О?ушылар?а логикалы? тапсырмалар беру. Жауап берген о?ушылар?а ?пай беріледі.
5.Терминдермен т?сініктерге с?йкес аны?тамаларды табу, жауап берген топ?а ?пай беріледі.
6.Ассосация жазу, жауап берген топ?а ?пай беріледі.
Саба?та жасалатын ?рекеттер:
-топ?а б?лу,
-жеке ж?мыс ой-?рісін ты?дау (ой-ша?ыру)
-?й тапсырмасын пысы?тау, топпен ж?мыс (?р топ?а с?ра? беріледі, топ лидері мен топ м?шелері жауап береді)
-жа?а саба?ты т?сіндіру
-слайдтармен ж?мыс
- шы?армашылы? ж?мыстармен таныстыру
-о?ытушыны? ?орытынды с?зі
II.?й тапсырмасы бойынша білімдерін тексеру(20мин)
III.Жа?а саба?ты ме?герту (40мин)
Жа?а саба?ты? та?ырыбы: Ж?мыссызды?
Жа?а саба?та ?аралатын м?селелер:
1. Ж?мыссызды? ??ымы
2. Ж?мыссызды? т?рлері
3. Ж?мыссызды? себептері
4. Ж?мыссызды? салдары
Ж?мыссызды? - б?л халы? шаруашылы?ында ж?мыспен ?амтамасыз етілмеген е?бекке ?абілеті бар ж?мыс к?ші.
Ж?мыссызды? – б?л ж?мыс к?шіне деген с?раныс пен оны? ?сынысыны? арасында?ы айырмашылы?тан туындайтын н?тиже. Экономикада ж?мыс к?ші ж?мыспен ?амтыл?ан ж?не ж?мыспен ?амтылма?ан (ж?мыссыздардан) ??ралады.
Ж?мыссызды? т?рлері:
??рылымды? ж?мыссызды?- бос ж?мыс орнына с?йкес ?ажетті біліктілік, білімі жо? бол?анды?тан ж?мыс таба алмаудан болатын ж?мыссызды?
Циклдік ж?мыссызды?- егер ?ндіріс ?ыс?арса, к?сіпорындар, фирмалар ?ыс?арса, экономикалы? да?дарыс жа?дайында адамдарды? ж?мыссыз ?алуынан болатын
ж?мыссызды?
Уа?ытша ж?мыссызды? (фрикционды?)- Б?л ж?мыссызды? уа?ытша болады, ол адамдарды? ж?мыс орнын ауыстыра бергісі келгеннен туады. Алайда бір ж?мыс орнынан екіншісіне к?шу белгілі бір уа?ытты керек етеді, ?сіресе жа?а ж?мыс орны елді? бас?а бір айма?ында болса. Осы аралы?та адамдар ж?мыс істемейтін уа?ыт уа?ытша (фрикционды?) ж?мыссызды??а жатады.
Маусымды? ж?мыссызды?- Маусымды? ж?мыссызды? ?ызметі белгілі бір маусым кезінде ж?ретін жекелеген салалар?а т?н.Б?л ?сіресе ?ысы мен жазы климат жа?дайы бойынша к?рт ?згеше болып келетін елдерге ?атысты
Ж?мыссызды?ты? зардаптары:
Ж?мыссызды? жа?дайында - ?лтты? байлы? азаяды
- халы?ты? сатып алу ?абілеті т?мендейді,
- ?азына – ?ор ?ыс?арады,
- инвестиция?а с?раныс ?ыс?арады,
- ?ндіріс ??лдырайды.
- ?за? мерзімде болатын ж?мыссызды? жа?дайында ж?мыссыз адамдарды? біліктілігі жо?алады.
- ж?мыссызды?ты? ?суі ?о?амда ?ылмысты істерді? ?суіне ж?не халы?ты? ?леуметтік жа?дайыны? т?мендеуіне ?келеді.
- ?за? мерзімде болатын ж?мыссызды? жа?дайында ж?мыссыз адамдарды? біліктілігі жо?алады.
- ж?мыссызды?ты? ?суі ?о?амда ?ылмысты істерді? ?суіне ж?не халы?ты? ?леуметтік жа?дайыны? т?мендеуіне ?келеді.
Ж?мыссызды? себептері:
- ж?мыс берушiнi? талаптарына бiтiрушi мамандарды? де?гейiнi? с?йкес келмеуi;
- маманды? алуда жас мамандарды? т?жiрибелiк да?дысыны? болмауы.
- мамандарды? жала?ысыны? т?мен болуы.
- бiтiрушiлердi ж?мыспен ?амтамасыз етуде кепiлдеменi? жо?ты?ы
Ж?мыс к?ші – ж?мыссыздар мен ж?мыс істейтіндерді? жиынты?ы, ал ж?мыссызды? де?гейі - б?л ж?мыс к?шіні? жалпы санында?ы ж?мыссыздарды? пайыз т?ріндегі аны?талуы.
Ж?мыс к?ші = ж?мыс істейтіндерді? саны + ж?мыссыздар саны.
L = E + U
Ж?мыссызды? де?гейiн есептеу т?мендегiдей формуламен аны?талады:
U,%=U/L x 100
м?нда?ы - U,% - ж?мыссызды? де?гейi;
U - ж?мыссыздар саны;
L - ж?мыс к?шiнi? саны
Е?бек нары?ын мемлекетті? реттеуі:
- е?бек ресурстарыны? ?дайы ?су процесiнi? мониторингiн ??ру негiзiнде экономикалы? белсендi халы? санын, ж?мыспен ?амтыл?андарды, ж?мыссыздарды есепке алу ж?йесiн жетiлдiру;
- жасырын ж?мыспен ?амтыл?андарды, жасырын ж?мыссыздарды, ?зiндiк ж?мыспен ?амтыл?андарды аны?тау, оларды? е?бек табысы ж?нiндегi м?лiметтердi аны?тай отырып салы? ж?йесiн жетiлдiру;
- кiшi ж?не орта к?сiпкерлiктi дамыту негiзiнде жа?а ж?мыс орындарын ??ру;
- жа?а ж?мыс орнын ??ру ж?не е?бек биржасы ар?ылы ж?мыссыз адамдар?а бас?а жа?а маманды?тарды игеруге біліктілікті к?теруге к?мектесу.
- ж?мыссыздар?а ?леуметтік ?ор?ау жасау.
V.Жа?а саба?ты бекіту:
Екі топ о?ушылары жа?а саба?ты бекітуге ?атысты логикалы? с?ра?тар?а жауап береді.
Т?менде келтірілген жа?дайларды? ?р?айсысы ж?мыссызды?ты? ?ай т?рі екенін аны?та, с?йкес белгі ?ой.
? 1. ??рылысшы ?ыста ж?мыс таба алмай ж?р.
? 2. Экономикада ??лдырау бай?алады. Шахталар жабылып шахтерлар ж?мыстан шы?арылуда.
? 3. За?гер Алматыда?ы фирмадан ж?мыстан шы?ты, ?йткені Астана ?аласында?ы ж?мыс?а ша?ыру алды.
? 4. Университет т?легі ал?аш?ы ж?мысын іздеп ж?р.
? 5. Д?кенде экономикалы? да?дарыс ?серінен сатылу к?рт азайды. Сатушы ж?мыстан шы?ты.
? 6. Орта мектепті бітірген, белгілі маманды?ы болма?анды?тан ж?мыс?а ?абылданбады.
? 7. Жо?ары білікті программист ж?мыстан шы?ты, ?йткені оны жала?ыны? м?лшері ?ана?аттандырмайды.
Терминдермен т?сініктерге с?йкес аны?тамаларды табу
а) жалданып ж?мыс жасайтын, жеке бизнеспен айналысатын, мемлекет ?ызметіндегі немесе о?итын е?бекке жарамды халы?ты? бір б?лігі;
?) 16 жас?а дейінгі ж?не зейнеткерлік жаста?ы ел т?р?ындарыны? бір б?лігі;
б) ж?мысы жо?, біра? істегісі келетін, оны іздеп ж?рген экономикалы? белсенді халы?ты? бір б?лігі;
в) ж?мыссыздар саныны? ж?мыс к?ші санына ?атынасы;
г) ж?мыспен ?амтыл?андар мен ж?мыссыздарды ?оса ал?анда?ы халы?ты? ж?мыс?а жарамды б?лігі.
Ассосация жазу ?дісі:
Ж?МЫССЫЗДЫ? СЕБЕПТЕРІ
Ж?МЫССЫЗДЫ? САЛДАРЫ
О?ушыларды ба?алау.
Саба? бойынша ?орытынды: О?ытушыны? с?зі
?йге тапсырма:
Ж?мыссызды? де?гейін азайту жолдары
