Презентация к уроку по тувинскому языку "Эдертигни кызырып бижиири"

9-ку классты доозарыныӊ шылгалдазында эдертигни чыыра тыртып азы кызырып бижиринге белеткел.

Ак-Довурак хоорайнын дугаары 3 ортумак школынын тыва дыл, чогаал башкызы Дайгиранза А.-Х. С. белеткээн

Кичээлдиӊ кол сорулгазы:

өөреникчилерни эдертигни кызырып бижип билир болурунга өөредир.

Сорулганы чедип алыры-биле салдынган даалгалар:

1. Өөредиглиг:  сөзүглелде кол бодалды тодарадыры болгаш ук бодалды өскертпейн дамчыдып; сөзүглелдиӊ хевирин болгаш тургузуун тодарадып билиринге; эдертигниӊ сөзүглелинге аӊгы-аӊгы хевирлерниӊ планнарын тургузуп билиринге өөредир.

2. Сайзырадыкчы: сөзүглелди аӊгы-аӊгы аргаларныӊ дузазы-биле кызырып билир болурунга чаӊчыктырар.

3. Кижизидикчи: Ада-Чурттуӊ Улуг дайынынга даянып, ада-өгбелерге хүндүткелди база төрээн черинге ынакшылды уругларныӊ сеткилинге оттурар. ( кады чугаалажып турар кижизин дыӊнап билиринге болгаш бодунуӊ бодалын тодаргай дамчыдып билиринге чаӊчыктырар)

Самбыраныӊ бир талазында домакты номчуптаалыӊар.

Төнчүзү чоокшулап орар дошкун дайынныӊ база бир берге хүнү эртип, дайынчылар дыштанып турганннар. (Е. Танова)

Домактарны бөдүүнчүдүп алдывыс.

Төнчүзү чоокшулап орар дошкун дайынныӊ база бир берге хүнү эртип, дайынчылар дыштанып турганннар. (Е. Танова)

Дайынныӊ база бир берге хүнү эрткен. Дайынчылар дыштанып турганнар.

Февральдын он бири.

ЭДЕРТИГНИ КЫСКАЛАДЫР

ЧЫЫРА ТЫРТЫП БИЖИИРИ.

Кичээлде сорулгавыс:

1. Сөзүглелдиӊ утказын үлуг-ла өскертпейн кызырып бижип

2. Сөзүглелге планнарныӊ аӊгы-аӊгы хевирлерин тургузуп өөренир.

3. Сөзүглелде кол болгаш иштики темаларны тодарадып билир кылдыр өѳренир.

Сөзүглелдиӊ сайгарылгазы.

• Сөзүглелдиӊ темазы чүл?
• Сөзүглелге аттан бериӊер.
• Сөзүглелде кандыг бодал кол болуп турарыл?
• Сөзүглел кандыг стильге бижиттингенил?
• Иштики темалар бар-дыр бе?

Сөзүглел планы

Айтырыглыг план

Тезистиг план

      Эӊ-не делгереӊгей ажыглаттынып турар план – тезистиг план болур.

• 1. Хенертен дайынчыларныӊ ураалап үнгени.
• 2. Сатаевтиӊ Тиилелгени дамчытканы.
• 3. Дайынчыларныӊ тиилелгени уткуп турары.
• 4. Катап-ла тулчуушкунче кириптер.

Айтырыглыг план

• 1. Хенертен чүу болганыл?
• 2. Сатаев чүнү дамчытканыл?
• 3. Дайынчылар тиилелгени канчаар уткуп турарыл?
• 4. Кажан катап-ла тулчуушкунче кириптерил?

1. Сөзүглелдиӊ ниити утка-тургузуун сайгарып кызырары

• Сөзүглелде темаларны кол болгаш ийиги чергениӊ кылдыр бөлүктеп алыры
• Сөзүглелди шүүрээри.

2. Дылдыӊ болуушкуннарын кызырып бижиири.

• Солуптары

• Ап кааптары

• Каттыштырыптары

Дылга хамаарыштыр ажыглап болур аргалар.

• Чаӊгыс аймак кежигүннерни түӊнекчи сөс-биле солуптары.
• Домактыӊ кезек үзүндүзүн синоним сөс-биле солуптары
• Домакты азы ооӊ бир кезээн айылганыӊ ат орну-биле солуптары
• ЧНД-ни бөдүүн домактар-биле солуптары.
• Дорт чугааны доора чугаага солуптары.
• Катаптаашкыннарны ап кааптары
• Синонимнери ап кааптары
• Элээн каш домактарны чаӊгыс домак кылдыр каттыштырары