Презентация к уроку Хæстон разамонджытæ в 9 классе

Урочы темæ: Хæстон разамонджытæ. Дзырдты лексикон нысаниуæг: бирæнысанон дзырдтæ. Урочы нысан: 1. Скъоладзауты зонгæ кæнын зындгонд хæстон разамонджытимæ 2. Сфæлхат кæнын дзырдты лексикон нысаниуæг, скъоладзауты аив ныхасы хъæдыл кусын. 3. Сывæллæтты зæрдæты гуырын кæнын сæрыстырдзинад нæ зындгонд хæстон Разамонджытæй. Хъомыл , сæм кæнын патриотизмы æнкъарæнтæ.

  Кто к нам с мечом придет, от меча и погибнет.   Кардимæ нæм чи æрбацæуа, уый кардæй амæлдзæн. А. Невский

Хæстон – Лæмæгъ – Фæстæмæ – Афтæ – Уæззау – Хъæуы – Бафæлладысты – Æнхъæлмæ кæсын – Бауромын – Знаг – Æцæг –

воин

слабый

назад

так

тяжелый

надо

устали

ждать

остановить

враг

настоящий

Уырыссаг салдат афтæ ахуыр нæу. Российский солдат не привык к этому. Русский солдат не привык к этому. Русский солдат не приучен к этому.   Ауæрдын хъæуы нæ тыхтыл. Можно сберечь свои силы. Беречь надо наши силы. Мы должны беречь наши силы. Уый дæр æмбарын хъæуы. Это тоже можно понять. Это тоже надо понимать. Его можно понять.

1. Фыдыбæстæйы хæст райдыдта:

а) 1939 азы; æ) 1812 азы; б) 1941 азы.

2. Уæд Уæрæсемæ æрбабырстой:

а) немыцаг фашисттæ; æ) францæгтæ; б) туркæгтæ.

3. Уырыссаг æфсады хæстон разамонæг уыдис:

а) Суворов; æ) Кутузов; б) Багратион.  

4. Кутузов фельдмаршал ссис:

а) Бородинойы хæсты фæстæ; æ) Мæскуыйы хæсты фæстæ; б) фидар Измаил райсыны фæстæ.

5. Наполеоны æфсæдтæ Мæскуыйы:

а) уыдысты; æ) нæ уыдысты; б) баззадысты

Балц – путешествие, поход Хæстон балц – ? Цæф – удар, рана Æртæ хатты фæцæф – ? Фæстæмæ цæуын – идти назад, отступать Æфсад фæстæмæ цæуы – ? Хонын – звать, вести Ахон нæ тохмæ – ? Бардзырд – приказ, распоряжение инæлары бардзырд – ?

Хæстон уынаффæ хъæу Филийы .

Чысыл хъæу Фили Мæскуыйы фарсмæ. Хуымæтæг хæдзар. Хъæдын стъол, хъæдын бандæттæ. Ам æрæмбырд сты уырыссаг инæлартæ, уынаффæ кæнынц: цы ми кæнæм дарддæр? Мæскуы æнæ тохæй ныууадзæм æви схæцæм знагимæ?

Уынаффæ хъуамæ рахæсса Кутузов – уый у хæстон разамонæг. Æрæджы ссис фельдмаршал, Бородинойы хæсты фæстæ. Нæ фæуæлахиз сты Бородинойы уырыссæгтæ. Фæлæ Наполеон дæр нæ фæуæлахиз ис: фыццаг хатт нæ фæуæлахиз ис!

Бады Кутузов, хъуыды кæны зæронд, урссæр фельдмаршал. Зоны, алырдыгæй Наполеонмæ æххуысмæ тагъд кæнынц ног æфсæдтæ. Знаг цæф у, фæлæ нырма тынг тыхджын у.

Æнцон у зæгъын – ныууадзæм Мæскуы. Фæлæ ацы дзырдтæ уырыссаг зæрдæ кардау лыг кæнынц. Хæстмæ цæттæ сты инæлартæ, тохмæ бырсынц салдæттæ.

Сыстадис тулдз бандонæй фельдмаршал æмæ сабырæй загъта:

- Мæскуы куы ныууадзæм, уæд Уæрæсе нæ фесæфдзæнис. Фæлæ æфсад куы фесæфа, уæд фесæфдзысты Мæскуы дæр æмæ Уæрæсе дæр…

Фæцæуы уырыссаг æфсад Мæскуыйæ. Æнкъард сты салдæттæ. Мæнæ Кутузов дæр. Салдæттæ йæ цыма нæ уынынц, афтæ дарынц сæхи. Фыццаг хатт ын нæ хъæр кæнынц «ура»…

Хæстон уынаффæ хъæу Филийы .

Скажите по-осетински:

1. Везде в России знают имя великого военачальника Кутузова.

2. Со всех сторон к французам спешили на помощь войска.

3. Солдаты разбегались в разные стороны.

4. Со всех сторон слышатся крики «УРА!»

5. Оставив Москву, мы не потеряем Россию, но если мы потеряем армию, то пропадут и Москва, и Россия…

Инæлар – генерал

Уынаффæ – решение

Знаг – враг

Хæстон разамонæг – военачальник

Уæлахиз – победа

Æфсæдтæ – армия, войска

1. Цавæр хæст райдыдта 1812 азы Уæрæсейы?

2. Кæимæ хæцыдис уырыссаг æфсад?

3. Чи уыдис уырыссаг æфсады хæстон разамонæг?

4. Кæд радтой Кутузовæн фельдмаршалы ном?

5. Цавæр уынаффæ рахаста Кутузов Мæскуыйы тыххæй?

6. Цæмæн ахæм уынаффæ рахаста?

- Скажи-ка, дядя, ведь не даром Москва, спаленная пожаром, Французу отдана? Ведь были ж схватки боевые, Да, говорят, еще какие! Недаром помнит вся Россия Про день Бородина!

- Да, были люди в наше время, Не то, что нынешнее племя:

Богатыри - не вы! Плохая им досталась доля: Немногие вернулись с поля... Не будь на то господня воля, Не отдали б Москвы!

Мы долго молча отступали, Досадно было, боя ждали, Ворчали старики: "Что ж мы? на зимние квартиры? Не смеют, что ли, командиры Чужие изорвать мундиры О русские штыки?"

М. Ю. Лермонтов

Хæдзармæ куыст: Текстæн таурæгъон хъуыдыйæдтæй саразын пълан, пъланмæ гæсгæ йын йæ мидис радзурын.

Стыр бузныг уе ‘ппæтæн дæр! Хæрзбон!