Открытый урок по якутской литературе "Алампалыын алтыһыы" для 7 класса

Алампалыын алты һ ыы

Алампа айымньыларын оскуолаҕа үөрэтиигэ бастакы хардыылар

Уруок сыала-соруга:

• 1. Алампаны Поэт, Киһи,Личность быһыытынан арыйарга бастакы холонуулары оҥоруу.
• 2. Алампа олоҕун уонна айар улэтин биир ситимин булуу, бэйэ олоҕор сыһыары тутан үөрэнии.
• 3. Чинчийэр дьоҕуру сайыннарыы, наадалаах информацияны биэрии.
• 4. Үөрэнээччи кэпсэтэр, ырытар, айымньылаахтык улэлиир дьоҕурун сайыннарыы.

Уруок хаамыыта:

• 1 чааһа – Алампа туһунан инники уруоктарга тугу билбиппитин түмүөхпүт
• 2 чааһа – Аахпыт айымньыларбыт сирэйдэрин өссө төгүл арыйан ааһыахпыт, санаабытын үллэстиэхпит

Уруок бэлиэ тыла:

«Дьиҥ улуу айымньы хаһан да эргэрбэт, сонунун сүтэрбэт, хас аахтаҕыҥ аайы саҥаттан саҥа кистэлэҥэ арыллан иһэр»

(Сэмэн Данилов Алампа поэзиятын туһунан этиитэ)

А.И. Софронов – Алампа (1886-1935 сс.)

Дьадаҥыттан тахсыбытым,

Эрэйинэн иитиллибитим,

Аччыктыыры амтаһыйбытым,

Тоҥору толкуйдаабытым,

Оҕо сааhым устатыгар

Ойуу – бичик олоххо

Оонньоон улааппатаҕым.

Оҕо саас Иитиэх оҕо

Аҕата

Алампа

Булуу

Кырытыына Сэмэн

Ньуччуку Өлөөнө

Борукуоп

Бааса

Алампа аҕатын кытта

Алампа сайылыга “Куобах буһарбыт”

Куобах буһарбыкка үөрэнээччилэр туруорбут сэргэлэрэ

Алампа олорбут дьиэтэ

Биһиги санааларбыт:

• Олоххор тоhо да ыарахан буолла5ына санаа5ын туhэриэ суохтааххын;
• Тороппуттэргин харыстыахтааххын;
• Кыра эрдэххиттэн улэлии уорэниэхтээххин;
• Сыалгын хайаан да ситиhиэхтээххин;

Үөрэх сырдык суолунан

(Хойутаан тыкпыт сырдык)

I кирилиэс

II кирилиэс 3 сыл убайыгар Василийга олорон үөрэнии – дьоллоох кэм

Василий, Анемподист

Софроновтар. 1912с.

III кирилиэс – олох оскуолата

• тылбаасчыт
• суфлёр
• артыыс
• режиссёр
• поэт
• драматург
• кэпсээнньит

Саха интеллигенин уобараhа

Саппыкы этэрбэhи

таптаатым,

Бинсээк сону биhирээтим,

Буулка аhы буhуурҕаатым,

Холбуйа дьиэ хостоннум.

Биһиги санааларбыт:

• Үөрэх бараммат баай.
• Үөрэх киhини киhи онорор.
• Олох оскуолата – Бастыҥ оскуола.

Айар үлэ абылаҥа

Драматург

12 драма

Кэпсээнньит

Поэт

340 хоһоон

Алампа

Таптал

Кэс тыл

Төрөөбүт дойду

Сиэр - майгы

Айылҕа

Суруйааччы маҥнайгы айымньыта -1912 с. суруллубут «Төрөөбүт дойду» хоһооно «Саха саҥата» сурунаал 4 нүөмэригэр бэчээттэммитэ.

1914 сыллаахха сайын Булуҥҥа олорон «Дьадаҥы Дьаакып» диэн оонньуутун суруйбута.

«Олох дьэбэрэтэ» (дьиҥ олохтон) түөрт төгуллээх оонньуу.

А.И.Софронов бу ыарахан драманы сахатын норуотун харыстаан, хобунан-сибинэн дьарыктаммакка киһилии олоххо олорорго, сырдык оло5у тутарга ыҥыран суруйбут.

1926 с. «Чолбон» тахсыбыта. Бу бэйэтэ тэрийсибит сурунаалын уон нүөмэрин суос-соҕотох кэриэтэ редакторынан,онорооччутунан Софронов этэ.

Сүрүн луоһуна - «Саха омук сайдарын төрдө - сахалыы үөрэх».

1927 с. олох-дьаһах тематыгар А.И.Софронов «Куоратчыты» суруйбута – 20-с сыллардааҕы кэпсээн чулуу айымньыта буолар. «Ордугу булаары олоҕун алдьаппыт», «Сотору да көстөр сордообут» о.д.а. кэпсээннэрдээх

Биһиги санааларбыт:

• Алампа айымньылара куhа5антан сэрэтэллэр
• Элбэ5и толкуйдаталлар
• Оло5у сыаналыырга уорэтэллэр
• Торообут дойдуну таптыырга иитэллэр