Нәкый Исәнбәт. Ерак гасырларга җитәрлек иҗат.

Нәкый Исәнбәт. Гасырларга җитәрлек иҗат.

Презентацияне башкаручы:

татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Хәбибуллина Рушания Рәгыйп кызы

Нәкый Исәнбәт Ерак гасырларга җитәрлек иҗат

« Халыкның үзеннән җыеп

Җырны , сүзне, фикерне,-

Халыкка һәйкәл салды ул

Оста сынчы шикелле.»

( Ришат Низамиев)

• Нәкый Исәнбәт–төрки-татар дөньясының XX гасырдагы иң күренекле шәхесләрнең берсе ул
• Ул – драматург, шагыйрь, балалар язучысы, тарихчы, публицист, тел белгече, тәрҗемәче, фольклорчы.
• Аның тарафыннан әзерләнгән
• -өч томлык «Татар халык мәкальләре»,
• - фразеологик сүзлек,
• -«Татар халык табышмаклары»
• «Балалар фольклоры» җыентыклары - беренче фундаменталь хезмәтләр булып санала.

• Бу хезмәтләргә елдан- ел кызыксыну арта бара. Бу хезмәтләрне өйрәнәләр.

• Н. Исәнбәт пьесалары милләт сәхнә сәнгатебезнең нигезе булып торалар.

Нәкый Исәнбәт- милләт каһарманы

• Бөтен тормышын милләткә хезмәт итүгә багышлаган. Ул безнең горурлыгыбыз.
• Нәкый Исәнбәт 1899 елның 29 декабрендә Башкортстанда туган.
• Казанда “Мөхәммәдия” мәдрәсәсендә укый. Ун яшендә яза башлый. Беренче шигырьләре революцион характерында була.

Нәкый Исәнбәт- шагыйрь

• Нәкый Исәнбәт шигырьләренә күп җырлар язылган.
• «Син сазыңны уйнадың»,
• «Туган ил»,
• «Бормалы су»,
• «Уракчы кыз» …. -болар хәзер халык
• үзенеке дип санаган җырлар. Чын халык җырлары.

«Зур шагыйрьләрдән Тукаев

булса хәлфә,мин шәкерт.»

(Н.Исәнбәт)

«Ай, былбылым»

• -чын халык җыры.
• Бу җырны яратып Илһам Шакиров башкарды. Ренат Ибрагимов , яшь татар җырчысы Элвин Грей да җырлый, чөнки бу җыр- халыкчан.

Нәкый Исәнбәт- балалар язучысы

• Шигырьләр.
• әкиятләр.
• Мәсәлләр.
• Уеннар.
• Җырлар..
• Табышмаклар.
• Аның әкияте б уенча “ Мырау батыр” дигән күп серияле телевизион спектакль куелды.
• Нәкый Исәнбәт әсәрләре бүгенге балаларныкы да. Аларның балаларының балаларыныкы да.

• Мырау батыр

Нәкый Исәнбәт – фольклорчы, галим. Үзе институт

• Өчтомлык “Татар халык мәкальләре”,

• “ Идегәй” дастаны,

• ” Табышмаклар” китабы, “Балалар фольклоры ”- халыкның меңәр еллар буена килгән рухи байлыгы тупланган хәзинә, халкыбызның күңел байлыгы...
• Еллар узган саен кыйммәтләре арта гына барган әсәрләр.

• Нәкый Исәнбәт ның төрле вариантларын, шул чорны өйрәнеп, әсәрне хәзерге хәлгә китерә.

• ” Табышмаклар” китабы, “Балалар фольклоры”- һичшиксез, татар балалар әдәбиятының бишеге .

• Бүгенге көндә чыра яндырып эзләсәң дә табылмас такмазалар, мәкаль- әйтемнәр, табышмаклар

Нәкый Исәнбәт- тәрҗемәче

• Тәрҗемәләре:
• А.Пушкин “Бакчасарай фонтаны” поэмасы;
• А.Пушкин “Полтава” поэмасы;
• А.Пушкин “Таш кунак” трагедиясе;
• Мольер “”Тартюф”;
• Шекспир “Гамлет”;
• Шекспир “Король Лир”;
• А.Грибоедов “Акылсызлык бәласе” комедиясе.

Нәкый Исәнбәт- күренекле драматург

Нәкый Исәнбәт- күренекле драматург

• “ Миркәй белән Айсылу” драмасы беренче тапкыр 1936 нчы елда куела. Бу әсәр бүген дә бик актуаль. Аталар һәм балалар, байлар һәм ярлылар каршылыгын күрсәтә, бәхетсез мәхәббәт кебек темалар чагылыш таба.

• 1939 нчы елда “Хуҗа Насретдин” комедиясен яза. . Бу әсәр кабат-кабат сәхнәләрдә куела. Бүгенге көндә дә бу комедия Г.Камал театры сәхнәсендә бара.

Йомгак

• Нәкый Исәнбәт бөтен гомерен, көчен һәм талантын туган халкы өчен биргән.
• Халкым дип яшәгән, халкы өчен җан аткан Шуңа күрә дә чын мәгънәсендә халык язучысы булып танылды .
• Аның фәнни хезмәтләрендә, иҗатында халыкның күңел байлыгы . Шуңа күрә дә аның иҗаты чын мәгънәсендә халыкчан , киләчәк буыннарга җитәрлек.

• Аның әсәрләре- еллар узган саен кыйммәтләре арта гына барган әсәрләр.
• Ул милли телне киләчәк буыннарга илтүче. Аның фәнни хезмәтләре, иҗаты киләчәк буыннарга да үзенең татарлыгын саклап калырга ярдәм итәчәк . .

• Аның язганнарына, җыйганнарына , безгә калдырган алтын хәзинәсенә бәяне киләчәк буыннар бирер әле. Аның иҗаты ерак гасырларга җитәрлек.

Кулланылган әдәбият исемлеге

• 1. Әдипләребез: библиографик белешмәлек: 1 том. – Казан, 2009.
• 2. Әсәрләр: 4 томда. — Казан: Татар. кит. нәшр., 1988-1989.
• 3. Балалар фольклоры. — Казан: Татар. кит. нәшр., 1984. .
• 4. Исәнбәт Н. Әсәрләр, 4 томда, Казан: Татар китап нәшрияты, 1989.
• 5. Р.Миңнуллин . Башкаларга бер караш. Казан: Татар китап нәшрияты, 2017
• 6. Татар халык мәкальләре: 3 томда. Казан: Татар. кит. нәшр., 1959-1967.
• 7. Татар халык табышмаклары. — Казан: Татар. кит. нәшр., 1970.
• 8. Татар теленең фразеологик сүзлеге. 2 томда Казан: Татар. кит. нәшр., 1990.
• 9. Татарский государственный академический театр имени Галиасгара Камала. Сто лет. В двух томах. Первый том. Спектакли. - Издательство: Заман, 2009 г.