Морфология б?лімін ?айталау

Сабақтың тақырыбы: Морфология бөлімін қайталау .

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды сабақққа қатыстыра отырып, өткен

тақырыптарға байланысты сұрақ-жауап өткізу,

морфология бөліміне тоқталу, оның сөз

таптарына және түрлеріне тоқталып, оны толық

меңгерту

Әдісі: Сұрақ – жауап

Сабақтың түрі: Қайталау сабағы

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Сұрақ-жауап (әр түрлі тақырыпқа байланысты)

ІІІ. Морфология - сөз таптарын зерттейтін сала

С өз таптары

Зат есім (8)

Етістік (4)

9

Шылау (3)

Сын есім (2)

Одағай (3)

Сан есім (6)

Үстеу (7)

Есімдік (7)

Еліктеу сөз(2)

Сұрақтары

Кім? Кімдер?

Не? Нелер?

Заттың атауын

білдіреді

Зат есім

Адамзат

(кім?)

Деректі

(нақты)

8

Ғаламзат

(не?)

Дерексіз

(нақсыз)

Жалқы

А

Жалпы

а

Заттың сының,

түр-түсін,дәмін

білдіреді

Сұрақтары

Қай? Қандай?

Сын есім

2

Қатыстық

Сапалық:

Мыс:әдепті

Мыс: сұлу

Табиғаттағы құбылыстардың

еліктеуіне байланысты

туған сөздерді еліктеу

сөздер дейміз

Еліктеу сөз

2

Бейнелеуіш

М: жалт қарады

Еліктеуіш

М:дүңк ете түсті

Сұрақтары

Не істеді?

Не қылды?

Қайтті?

Іс-әрекеттің

қимылын білдіреді

Етістік

Болымды

Мыс: кетеді, тұр

Болымсыз

(-ма,-ме,-ба,-бе,-па,

-пе,жоқ,емес)

Мыс:кетпе,

көрген емес

4

Салт(б,ж,ш,к)

Мыс: үйге барады

Сабақты

Мыс: досын көрді

Б.с

қайда

Т.с

Кімді?

Етістіктің ерекше түрлері

Есімше

4

Көсемше

(-а,-е,-й,-ып,-іп,-п,-ғалы,

-гелі,-қалы,-келі)

(-ған,-ар, -мақ, -пақ, -атын,

-ген,-ер, -мек, -пек, -етін,

-қан, -р, -бақ, -йтын,

-кен, - с, -бек, -йтін)

Тұйық етістік

у

Мыс:көру

Етіс

Ырықсыз

(-ыл,-іл,л)

Өзгелік

л

(-ын,-ін,-н)

(-дыр,-ғыз,-т

-дір, -гіз, -ыр,

-тыр,-қыз,-ір,

-тір, -кіз)

4

Өздік

(-ын,-ін,-н)

Ортақ

(-ыс,-іс,-с)

Рай

Ашық

3 шақтың біреуінде

тұруды қажет етеді

Шартты

(-са, -се)

Мыс:көшсе, атса

4

Бұйрық

• Көбінесе ІІ жақта тұрады

Мыс:сен тұр,жүр

2. –шы, -ші жұрнақтары арқылы

Мыс: Көрші, берші

Қалау

• Етістіктің –ғы, -гі,-қы,-кі,+көм.ет.

Мыс: көргім келді

2. Етістіктің са,се  игі еді

Мыс: айтса игі еді

3. –ғай,-гей,-қай,-кей

Мыс: келгейсің

Толық лексикалық

мағынасы жоқ, түрленбейді,

сөйлем мүшесі болмайды,

тек сөз бен сөзді,сөйлем

мен сөйлемді

байланыстырады

Шылау

Септеулік

(туралы, сайын,дейін,

таман,қарай, соң, кейін,

бері, қатар,бірге)

3

Жалғаулық

(мен,бен, пен, бірақ,

дегенмен , кейде,

өйткені, сол себепті)

Демеулік

• Сұраулық(-ма,-ме,-ба,-бе,-ше)
• Шектік (-ақ,-ғана)
• Нақтылау(-ғой,-қой,-ды,-ді)
• Күшейткіш (-ақ,-ау,-да,-де)
• Болымсыздық(түгіл, тұрсын)
• Белгісіздік (-ау,-мыс,-міс)

Адамның көңіл-күйіне

байланысты,

жан-жануарларға

қаратылып айтылатын

сөздер

Одағай

3

Жекіру

(тәйт,жә,тек)

Шақыру

(шөре-шөре,

кә-кә)

Көңіл-күй

(алақай,қап, бәрекелді,

әттеген-ай, ойбай)

Сұрақтары: қашан? Қашаннан?

қайдан?қалай?қайда?

Іс-мезгілін, мекенін,

мақсатын мөлшерін

білдіреді

Үстеу

Мезгіл: қашан?қашаннан?

М:бүгін, күндіз

Сын-қимыл

(қалай?қайтіп?

қалайша?)

М: орысша, тез,

шапшаң

Мекен:қайда?қайдан?

М:ілгері,алға,артта

7

Себеп-салдар

(не себепті? Неге?)

М:босқа, амалсыздан,

бекерге

Мөлшер: қанша?қаншама?

М:анағұрлым, сонша

Күшейткіш

(қалай?қандай?)

М:орасан, кілең,

өте

Мақсат:

не мақсатпен?қалай?

не үшін? неліктен?

М:әдейі,жорта,

қасақана

Заттың санын,

ретін білдіреді

Сан есім

Сұрақтары: қанша?неше?

Нешеу?нешінші?

Бөлшектік:

М.екінің бірі

Екіден бір

Есептік

М: Жиырма, екі

6

Реттік: (-ынші,

-інші,-ншы, -нші)

М:алтыншы, екінші

Ш.с

Топтау

М.бес-бестен

Сегіз-тоғыздан

Болжалдық

1) -лап,-леп,-дап,-деп,-тап,-теп,-лаған,

-леген,-даған,-деген,-таған,-теген

2) сане.+к.ж.+б.с немесе ж.с.

М:он бестерде, он бестерге

3) е.с.с. ~ көмекші сөз

М: беске таман, он жарым т.б.

4) е.с.е. қосарлану арқылы

М: екі-үш,алты-жеті т.б.

Жинақтық

(-ау,-еу)1-7

М.екеу, алтау

Есім сөздердің

орнына жүреді

Сұрақтары: кім?не?

неше? қанша?

Есімдік

Болымсыздық

(ешкім, ешбір,

ешқандай, түк

Дәнеңе,дым)

Өздік

(өз)

Жіктеу

(мен,сен,сіз,

ол(көпше))

7

Белгісіздік

(біреу,әркім,

әлдеқандай,

әлдене)

Сұрау

(кім?не?қандай?

қалай?қанша?

қандай?)

Сілтеу

(бұл, осы,

мынау,

анау)

Жалпылау

(бәрі,барша,

күллі

түгел)

IV . Тест жұмысы (морфология бөлімі бойынша)

№

Оқушының жауабы

1

Мұғалімнің жауабы

2

Балл

3

V . Үйге тапсырма : Ережелерді қайталау