Мивдисæджы нысаниуæг.

Пурти скъаппæй стъолмæ æрхауд.

Гыццыл лæппу йæ нанайæн балæвар кодта дидинджытæ.

Ахуыргæнæг æмæ скъоладзаутæ фæцæуынц сырддонмæ.

• Мивдисæджы афонтæ:

• Нырыккон афон (настоящее время) - фыссын, ахуыр кæнын

• Ивгъуыд афон (прошедшее время) - фыстон, ахуыр кодтон

• Суинаг афон (будущее время) - фысдзынæн, ахуыр кæндзынæн

Æз кæсын каст æ н к æ сдзын æ н

Ды кæсыс каст æ к æ сдзын æ

Уый кæсы кастис к æ сдз æ нис

Мах кæсæм кастыст æ м к æ сдзыст æ м

Сымах кæсут кастыстут к æ сдзыстут

Уыдон кæсынц кастысты к æ сдзысты

• Рал æ ууыдис. Цин к æ нынц. Радымдта. Рафтыдтой. Сцъ æ х ис. Ракалдтой. Æ рбатахтысты. Рат æ х-бат æ х к æ нынц. Скодтой. Æ р æ фтыдтой. Рауагътой. Цъыбар-цъыбур к æ нынц. Бахуым кодтой. Байтыдтой. Æ нхъ æ лм æ к æ сынц.

вазыгджын

хуым æ т æ г

ар æ зт в æ ййынц иугай дзырдт æ й

ар æ зт в æ ййынц дыгай дзырдт æ й æ ххуысг.мивд. к æ нын æ м æ у æ вын , иу æ й-иу хъатт ласын -ы ф æ рцы

Хуым к æ нын, схъæлдз æ г у æ вын, ныгг æ пп ласын

зарын,тауын, калын

Вазыгджын мивдисджыты х æ йтт æ фыссын хъ æ уы хиц æ н æ й.

Къ æ вда нысс æ х-с æ х кодта.

Эпиграф

• Бон чысыл фæдаргъдæр,
• Хъарм дымгæ кæны.
• Уалдзæг, рацу тагъддæр,
• Зæрдæ дæм бæллы.
•  
• Быдыртæ ‘мæ хъæдтæ
• Хинымæр тыхсынц,
• Алы бон æнхъæлмæ
• Уалдзæгмæ кæсынц.

Рал æ ууыдис. Цин к æ нынц. Радымдта. Рафтыдтой. Сцъ æ х ис. Ракалдтой. Æ рбатахтысты. Рат æ х-бат æ х к æ нынц. Скодтой. Æ р æ фтыдтой. Рауагътой. Цъыбар-цъыбур к æ нынц. Бахуым кодтой. Байтыдтой. Æ нхъ æ лм æ к æ сынц.

Уалдзæг, дымгæ, бæлæстæ-сыфтæр, æрбатахтысты, ахстæттæ, адæм, цъиутæ, тыллæджы æрзадмæ, адæм-зæхх, уыдон, æйчытæ, кæрдæг, хор, дидинджытæ, мæргътæ, фыр цинæй

Ацы дзырдты къордæй айсын уæлдай дзырд. Зæгъын, ацы хæслæвæрд цæимæ баст у.

• Æрзæбул вæййынц, хъæздыг сты, æрбынат кодтон, рухс кодтой,æрбынат кодтой, балæвар кодтой, фидар кæнынц

• Мæ разы фæци иу дидинæг. Диссаг, стыр диссаг мæм фæкаст уыцы дидинæг. Сæууон æртæхтæ йæ сыфты хъусты рафæлив-бафæлив кодтой сæхи. Уддзæф-иу куы андзæвыд дидинæгыл, уæд-иу сабыргай, иуырдæм акъул кодта йæ диссаджы сæр. Стæй та-иу дидинæг фæстæмæ систа йæ сæр, батыбар-тыбур-иу кодтой сæууон æртæхтæ æмæ та-иу дидинæджы хъусы сæхи амбæхстой. Уддзæф-иу мæ былтыл асæрфта йæхи, æхсызгон, хæрз æхсызгон тæф-иу сæмбæлд мæ фындзыл. Абоны онг дæр мæ нæ рох кæны. Хур дидинæгмæ нывæзта йæ сыгъзæрин тынтæ. Дидинæг сæ ахста æмæ дзы йæхицæн хуыдта æрттиваг хæдон. Йæ сæр-иу сраст кодта, фæстæмæ-иу фесхъæл ис, дыууæрдæм-иу аратас-батас кодта йæ тасгæ-уасгæ гуыр…
• уддзæф – ветерок (струя воздуха)
•  

Мæ разы фæци иу дидинæг. Диссаг, стыр диссаг мæм фæкаст уыцы дидинæг. Сæууон æртæхтæ йæ сыфты хъусты рафæлив-бафæлив кодтой сæхи. Уддзæф-иу куы андзæвыд дидинæгыл, уæд-иу сабыргай, иуырдæм акъул кодта йæ диссаджы сæр. Стæй та-иу дидинæг фæстæмæ систа йæ сæр, батыбар-тыбур-иу кодтой сæууон æртæхтæ æмæ та-иу дидинæджы хъусы сæхи амбæхстой. Уддзæф-иу мæ былтыл асæрфта йæхи, æхсызгон, хæрз æхсызгон тæф-иу сæмбæлд мæ фындзыл. Абоны онг дæр мæ нæ рох кæны . Хур дидинæгмæ нывæзта йæ сыгъзæрин тынтæ. Дидинæг сæ ахста æмæ дзы йæхицæн хуыдта æрттиваг хæдон. Йæ сæр-иу сраст кодта , фæстæмæ-иу фесхъæл ис , дыууæрдæм-иу аратас-батас кодта йæ тасгæ-уасгæ гуыр…

уддзæф – ветерок (струя воздуха)

Мивдисджытæ сæвæрын раст формæйы

• Атайын (3 ц.,с.а.,б.н.) миттæ
• Райхъал уæвын (3ц.,с.а.,иу.н.) æрдз.
• Зæхх йæ фæллад синтæй
• Аппарын (3ц.,с.а.,иу.н.) йæ кæрц.
•  
• Хур та арвыл хъазгæ
• Стулын (3ц.,с.а.,иу.н.) бæрзонд.
• Хъæдбынæй та заргæ
• Рабырсын (3 ц.,с.а.,иу.н.) дон.
•  
• Быдыртæй та хъусын (3 ц.,с.а.,иу.н.)
• Цины зарæг ног.
• Алчи та йæ куыстмæ
• ‘ Вналын (3ц.,с.а.,иу.н.) уæнгрог.

• Атайдзысты миттæ,
• Райхъал уыдзæн æрдз.
• Зæхх йæ фæллад синтæй
• Аппардзæн йæ кæрц.
•  
• Хур та арвыл хъазгæ
• Стулдзæнис бæрзонд.
• Хъæдбынæй та заргæ
• Рабырсдзæнис дон.
•  
• Быдыртæй та хъуысдзæн
• Цины зарæг ног.
• Алчи та йæ куыстмæ
• ‘ Вналдзæни уæнгрог .

Мивдис æ г у æ вын -ы ифтындз æ г æ ргомон зд æ х æ ны

Иууон ным æ ц

Бир æ он ным æ ц

Нырыккон афон

1-аг ц æ сгом д æ н (в æ ййын)

2-аг ц æ сгом д æ (в æ ййыс)

3-аг ц æ сгом у, и, ис (в æ ййы)

ст æ м (в æ йй æ м)

стут (в æй йут)

сты (в æ ййынц)

Ивгъуыд афон

1-аг ц æ сгом уыдт æ н

2-аг ц æ сгом уыдт æ

3-аг ц æ сгом уыд (и, ис)

уыдыст æ м

Суинаг афон

уыдыстут

уыдысты

1-аг ц æ сгом уыдзын æ н

2-аг ц æ сгом уыдзын æ

3-аг ц æ сгом уыдз æ н (и, ис)

уыдзыст æ м

уыдзыстут

уыдзысты

31

39

3

39

18

18

2