Х?л фигыльл?рне ныгытуга грамматик биремн?р темасы буенча презентация

Татар теле дәресе

8 нче сыйныф

ТЕМА:

“ Хәл фигыльне ныгытуга грамматик биремнәр”

Татар теле һәм әдәбият укытучысы

Мөхамәтҗанова Миләүшә Мидехәт кызы

22 ноябрь 2014 ел

ХӘЛ ФИГЫЛЬ КУШЫМЧАЛАРЫ:

1 нче төр: -ып/-еп, -п выражает действие,параллельное действию основного глагола ,выражает способ выполнения основного действия, а также причину, цель, уступки. Отрицательная форма -мыйча \- мичә

2 нче төр: -а/-ә, -ый/-и выражает действие, одновременное с основным глаголом

3 нче төр: -гач/-гәч, -кач/-кәч выражает действие, предшествующее действию основного глагола. Это форма может выражать и время, и причину, и условие действия,выраженного основным глаголом

4 нче төр: -ганчы/-гәнче, -канчы/-кәнче выражает предел действия, степень завершенности действия, сравнения.

Дәреснең темасы:

Хәл фигыльләрне ныгытуга грамматик биремнәр.

-Улым, кибеткә чыгып кер әле. Кибет ябылганчы өлгер.

• Нәрсә кирәк,әни?
• Ипи, сөт, май.
• Күпме алыйм?
• Бер ипи,ике пакет сөт, бер кило май ал.
• Әни, кайсы сумканы алыйм?
• Үзеңә кайсы сумка ошый,шул сумканы ал.
• Миңа кайсы сумка ошый.
• Мә, ал. Тиз бул,тиздән кибет ябыла.

1 нче төр: -ып/-еп, -п

2 нче төр: -а/-ә, -ый/-и

3 нче төр: -гач/-гәч, -кач/-кәч

4 нче төр: -ганчы/-гәнче, -канчы/-кәнче

Дөрес әйтү өстендә эш.

• үкенеч
• урам
• биргән
• тиен
• елаган
• сораган
• югалмаган
• башлаган
• күргән

Туганлык мөнәсәбәтен белдергән сүзләрне укыгыз, шул сүзләрне кулланып җөмләләр төзегез.

• Бәби, бала
• Бертуган
• Туганнан- туган – двоюродный
• Игезәк - близнец , двойняшка
• апа, абый
• Әби (дәү әни), бабай (дәү әти)
• Онык
• Кода - кум,сват
• Кодагый- кума,сватья
• Төпчек- последний (младший) ребенок у родителей
• Кыз, егет
• Кәләш, кияү-зять
• Үги бала – сводное (неродное) дитя
• Үги әти –отчим
• Үги әни – мачеха
• Энем, сеңлем

Бәби, бала

Бертуган

Туганнан- туган – двоюродный

Игезәк- близнец , двойняшка

апа, абый

Әби (дәү әни), бабай (дәү әти)

Онык

Кода - кум,сват

Кодагый- кума,сватья

Төпчек- последний (младший) ребенок у родителей

Кыз, егет

Кәләш, кияү-зять

Үги әти –отчим

Энем, сеңлем

Инкяр һәм раслау җөмләләр белән җавап бирегез.

• Бу апа нигә елый?
• Сез бүген ашханәдә ашадыгызмы?
• Әни, син бүген дару эчтеңме?
• Әби, син озак йокладыңмы?
• Кызым, синең өчен бик борчылам.
• Энем авырый.Әнием энем өчен бик кайгыра.

• Кайтканчы көлә-көлә
• Сорагач киткәч
• Киткәч язып
• Килеп көлгәч
• Ашап кайткач
• Белгәнче барганчы
• Әйткәнче сөйли-сөйли
• Карап алып
• Ача-ача карый-карый

1 төр 2 төр 3 төр 4 төр

• килеп ача-ача сорагач кайтканчы
• ашап карый-карый киткәч әйткәнче
• алып сөйли-сөйли көлгәч барганчы
• карап көлә-көлә кайткач белгәнче
• язып

Өй эше.

1). 5-күнегү (76б.) Рәсемнән файдаланып “Безнең гаилә”темасына хикәя төзеп килергә. Хикәядә хәл фигыльләрне кулланып, төрен билгеләргә.

2). Фигыльнең төрле формаларын кулланып 8 җөмлә төзергә.