Иры разагъды лæг Гæдиаты Цомахъ.

ГӔдиАты Цомахъ

ФÆНДЫ МÆ МÆН...

Фæнды мæ мæн, цæмæй нæ Иры  Мæгуыр лæг царды уаг æмбара.  Фæнды мæ мæн, цæмæй нæ Иры  Лæджы фæллой йæ кад ыссара.  Фæнды мæ мæн, цæмæй нæ Иры  Рæстдзинад адæммæ куыд хъара.  Фæнды мæ мæн, цæмæй нæ Иры  Нæ тых, нæ фæнд, нæ сæр нæ бар уа.

Цомахъы, нæ фысджытæй тынг бирæйау, амонд нæ фæцис нæдæр царды бонтæй, нæдæр - царды уавæртæй, цæмæй æххæстæй раргом кодтаид йæ курдиат; адæмы рæгъмæ рахастаид, йæ зæрдæ æмæ йын йæ зонд цы дзырдтой, æппæт уыдон. Фæлæ Секъайы уарзон хъæбул Цомахъ йæ номыл гадзрахатæй никуы рацыд — уыдис ирон аив дзырды æцæг домбай».

Хъазиты Мелитон

Г Ӕ ди А ты Цомахъ ( 1882 — 1931 )

Ирон советон поэт , прозаик, драматург, литературон критик, революционер .

Хъуды ком.

Гӕдиаты Цомахъ райгуырди 1882 азы тъӕнджы мӕйы 14 бон. Йӕ фыд Секъайы хӕдзар уыд фарны къона. Уым бирӕ мулк нӕ уыд, фӕлӕ дзы уыд ӕгъдау ӕмӕ фарн .

Г ӕ ди А ты Секъа

(1855-1915)

Зынгӕ ирон фыссӕг – Цомахъы фыд, ирон проз ӕйы бындурӕвӕрӕг. ӕрдхӕрӕны адӕймаг. Куыстагур ӕмӕ цардагур Секъа ӕд бинонтӕ ралыгъд Цӕгат Ирыстонмӕ. Бинонтӕ ӕрцардысты Джызӕлы хъӕуы.

Ахуыры азт ӕ .

• Джызӕлы ахуыр кодта хъӕууон скъолайы, уый фӕстӕ, 1892 -1897азты ахуыр кодта Дзӕуджыхъӕуы дины скъолайы. 1897-1903 азты - Стъараполы семинары.

Стъараполы гимназ

• Стъараполы ахуырг ӕнгӕйӕ, Цомахъ ныффыста йӕ  фыццаг ӕмдзӕвгӕтӕ «Тохы хъæр» , «Фæдис» «Адæм». Ацы поэтикон уацмыст ӕ сты зындгонд, хонӕм сӕ «тох ӕмӕ с ӕрибары зарджытӕ».

г. Дерпты университет .

1903азы Цомахъ бацыди Дерпты (ныры Тартуйы) университетмӕ историон-филологон факультетмӕ. Ралӕууыд 1905 аз, революцийы уылӕнтӕ сӕ уӕлныхты систой студентты дӕр. Уыйадыл университет рӕстӕгмӕ ӕхгӕд ӕрцыд ӕмӕ Цомахъ ӕрыздӕхт Ирыстонмӕ.

Ревелы (таллины) ах ӕстон .

1908 азы 7 мартъийы Цомахъы ӕрцахстой йӕ

революцион куысты тыххӕй. Поэт фыста: «Хӕцыдыстӕм сӕрибары ΄гъдӕуттыл, нӕ дзыллӕйы номӕй - нӕ царды фадӕттыл, хӕцыдыстӕм Рухсыл ӕхсӕвы сырдтимӕ… Ӕрцахстой нӕ афтӕ… Дыуу ӕ азы фӕбадт Ревелы (Таллины) ахӕстоны, стӕй йӕ цӕрӕнбонтӕм ахастой Сыбырмӕ.

.

• й

Уыцы азты Цомахъ ныффыста æмдзæвгæты цикл «Ахæстоны фыстытæй», кæцымæ бахаста æмдзæвгæ: «Хуры тын», «Бæлон», «Хæлæг», «Фын», «Ме ’фсымæрмæ», «Æрæхсæв».

Сыбыры

Сыбыры

Сыбыры

Ирыстонмæ сыздæхт

В 1917 азы, Февралы революцийы фæстæ Цомахъы суæгъд æмæ сыздæхт йæ уарзон Ирыстонмæ. Кусын райдыдта бæрнон æхсæнадон æмæ рухстауæн куыстуæтты. Уыдис ирон адæмы Советы исполкомы сæрдар, Терчы советон республикæйы ахуырады комиссары хæдивæг (1918—1919азты).

(

В 1917 году был освобождён он вернулся в Северную Осетию. Являлся председателем осетинского народного Совета и его исполкома, заместителя Народного комиссара просвещения Терской Советской Республики (1918—1919).

1920 азы фæстæ Цомахъ куыста Дзæуджыхъæуы ахуырады хицауæй, газет «Рæстдзинады" редакторæй, пединституты фыццаг ректорæй. Уыцы азты ныффыста лирикон уацмыстæ «Цъæйы комы фыстытæ», «Дыууæ дидинæджы», драмæ «Ос-Багъатыр» , «Амондмæ цæуджытæ», «Царды уæз», «Фыдæлты намыс» æмæ æнд.

Цомахъ – институты фыццаг ректор йе ̓ мкусджытим æ

Иры разагъды лæг Г æдиаты Цомахъ йæ царды кæронмæ цырагъау фæсыгъд, йæ уарзон адæмæн лæггад кæнгæйæ. Ирон ад æм нæ ферох кæндзысты сæ хуыздæр хъæбултæй иуы ном – ныртæккæ йæ ном хæссы Дзæуджыхъæуы стырдæр уынгтæй иу.