ПРЕЗЕНТАЦИЯ К ОТКРЫТОМУ УРОКУ ПО ТКО (ТРАДИЦИИ, КУЛЬТУРА И ОБЫЧАИ ОСЕТИН), ПО ТЕМЕ: «ЭТИКЕТ ОСЕТИНСКОГО ЗАСТОЛЬЯ»
УЧИТЕЛЬ ОСЕТИНСКОГО ЯЗЫКА И ЛИТЕРАТУРЫ СП МКОУ СОШ №3(СОШ№4) г.АЛАГИРА, РСО-АЛАНИЯ МАРГИЕВА ИНГА КЛИМЕНТЬЕВНА
Æртœ чъирийы хœхты фœрныг цотœн
Вœййынц сœ разы кувынœн œдзух.
Фœзœгъынц: уœд нœ цард рœсугъд.
Цœуœт ныл хъœлдзœгœй нœ бонтœ.
Фœлœ лœгœн йœ куывды ис œфсарм
Йœ мœт, йœ сагъœс - дунейы хœрам,
Йœ мœт, йœ сагъœс - дунейы фарн ...
Уœдœ йœ бауадз, бакува œгъдауыл.
Кокайты Тотрадз
Всеволод Миллер
… М œ гуыр ирон л œ джы х œ дзары «соблюдается этикет строже, чем в европейских раззолоченных палацах»
Коцойты Арсен –
ирон аив дзырды
дæсны
Гуыбындзæлтæ раджы дæр æмæ
абон дæр худинаг кæнынц ирон адæмы
«Фынгœвœрд йœ дзаджджынœй нœ,
фœлœ йе гъдауœй фидауы».
Нысан : 1.Базонгæ кæнын скъоладзауты ирон фынджы гъдæуттимæ.
2.Сахуыр кæнын скъоладзауты зианы фынг цины фынгæй . . иртасын.
3. Æрдзурын ирон фынджы æгъдæутты сусæг мидисыл.
4. Сæвзæрын кæнын уарзондзинад нæ фыдæлты рæсугьд . æгъдæуттœм .
Эпиграф:
Фынг œ рт œ къахыг
Уаз œ г œ н й œ ф œ ллад сафы,
Зианджын œ н — й œ хъыг.
Къоста.
С Æ Р Б Æ РЗ Æ Й У Æ Н
ЗОНД НЫФС, ХЪАРУ Ф Æ ЛГ Æ С Æ Н
С Æ ЙРАГ ХИСТ Æ Р 2-АГ ХИСТ Æ Р 3-АГ ХИСТ Æ Р
Алан ТЫ М Æ СЫГ
Ирон
б œ г œ ны
Ирон адæм бæгæныйæн кæнынц стыр кад
Æнæ бæгæныйæ иу бæрæгбон дæр нæ бæрæг кæнынц .
Бæрæгбонмæ ма æртæ боны куы фæхъæуы, уæд бахсидынц бæгæны, сфыцынц æй стыр
æрхуы агты.
Бæгæныфыцджытæ
Бæгæныфыцæн мигæнæнтæ
Хистæртæ скувынц Хуыцаумæ æртæ чъири æмæ бæгæныйæ. Куывды фæстæ кæстæртæй иу ацаходы бæгæны æмæ уæллаг чъирийæ
Бæгæныйæ ацаходынц фынджы уæлхъус чи бады, уыдон иууылдæр. Къусы ма чи аззайы, уый та кæронмæ бануазы хистæр.
Бæгæныйы фæзынд баст у Нарты кадджытимæ
«Уырызмæг хъæды уыдис æмæ сырддонцъиумæ фæкомкоммæ. Сырддонцъиу, хуымæллæгæй цы гага рызгъæлы, уыдонæй æртæ гагайы ахордта, æмæ зæхмæ æрхауди. Цъиу мæлгæ нæ акодта, фæлæ ратул-батул кодта. Уырызмæг сæхимæ куы рцыд, уæд Сатанайæн радзырдта, сырддонцъиу уыцы гагатæй фæрасыг, зæгъгæ.
Сатана йын афтæ зæгъы: «Æрхæсс дзы, нæ лæг, мæн хъæуы гъе уымæй».
Сатана хорæй къуымæл сфыхта æмæ йын хуымæллæгæй æнтуан скодта. Æмæ къуымæлæй тынг расыг кодтой. Сатана фæстæдæр бæгæны æрхъуыды кодта. Уæдæй фæстæмæ бæгæны кæнынц».
Пивоваренный завод «ИРБИС» в 2010 году завоевал серебряную медаль на Международном конкурсе пива в Москве за сорт пива «Осетинское»
чъиритæ
Дзыкка у ирон хæринаг. Фæфыцынц æй урссаг æ й æмæ мæнæуы ссадæй, стæм хатт ма йæм æфтыд æрцæуы ирон цыхт дæр.
Дзыкка фыцыны хуызтæ цалдæр сты. Кæнынц ма йæ н æ лх æ йы бынтæй дæр: нæлхæ куы батайын кæнынц, йæ царв йын куы сисынц, уæд ма дзы цы бынтæ баззайы, уыдоныл ссад акæнынц æмæ йæ афтæмæй афыцынц.
Дзыкка фыццаджыдæр фенæн уыд Ф æ лв æ райы , ирон зæдты фæлмæндæр æмæ зæрдæхæлардæры номыл конд фынгыл.
НАРТХОРЫ К Æ РДЗЫН
Хæнкъæл
КÆФ
дзидза цæхдонимæ
Хъæбынтæ
Лывзæ
Хъуылæгцæгъдæнтæ
Ц Æ ЛГ Æ Н Æ НЫ МИГ Æ Н Æ НТ Æ
Дзидзаауындзæнтæ
Зынæмбарæн дзырдтæ:
Куывд – æхсæнады æгъдау æххæст кæнын.
Æхсæнад – общество.
Æрхуы – медь.
Бахсидын – сфыцын, бантауын (бæгæны)
.
Нœлхœ – сливочное масло.
Хъуылœгцœгъдœн – царвцъœгъдœн.
Ц Æ ЛГ Æ Н Æ НЫ МИГ Æ Н Æ НТ Æ - столовая утварь
Ирыстон – Хуыцауы зæхх!!
Ирыстон – Хуыцауы зæхх!
Ирыстон – алы адæмыхæттыты уарзон зæхх!
Ирыстон – Хуыцауы зæхх!!
Ирыстон – Хуыцауы зæхх!
Ирыстон – алы адæмыхæттыты уарзон зæхх!
Ирыстон – Хуыцауы зæхх!!
Ирыстон – Хуыцауы зæхх!
Ирыстон – алы адæмыхæттыты уарзон зæхх!
ИРОН АДǼМ, УǼ КУВИНǼГТǼ
БАРСТ УǼНТ!
Чъирикувæджы фарнæй
хайджын ут!