"Абай-дана,Абай-дана қазақта"

Абайдың классикалык шығармаларының бірі – "Сегіз аяқ".

"Сегіз аяқты" Абай 1889 жылы жазған. Өлең 8 тармақты 25 шумақтан тұрады.

"Сегіз аяқ" алғаш 1909 жылы С.-Петербургте жарық көрген "Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайұлының өлеңі" атты жинақта жарияланған.

Кейінгі басылымдарында текстологиялық өзгерістер бар.

Мүрсейіт қолжазбаларында, 1945, 1954 жылғы басылымдарда 5-шумақтың 4,5-жолдары "Пайдасыз ақыл, Байлаусыз тақыл", 14-шумақтың 2-жолы "Жүз кісі сұмға" делінсе, 1933, 1957, 1977 жылғы жинақтарда бұл жолдар 1909 жылғы басылымға сәйкес "Пайдасыз тақыл, байлаусыз ақын", "Жөн кісі сұмға" деп қабылданған.

Мүрсейіт қолжазбаларында 6-шумақтың 6-жолы "Іздегені, баққаны", 8-шумақтың 4, 5-жолдары "Адам бол — мал тап, Адал бол – бай тап", 10-шумақтың 6-жолы "Қор болып қолда барасың", соңғы шумақтың 6-жолы "Сөзімді ұғар біреу жоқ" болса, барлық басылымдарда бұл жолдар 1909 жылғы жинаққа сәйкес "Андығаны баққаны", "Адал бол — бай тап, Адам бол - мал тап", "Қор болып құрып барасың", "Сөзімді ұғар елім жоқ" ретінде алынған. 1933, 1945, 1954 жылғы басылымдарда 14- шумақтың 6-жолы "Айғаймен өтті, амал жоқ" болып басылса, басқа жинақтарда Мүрсейіт қолжазбалары, 1909 жылғы басылым бойынша бұл жол "Айғаймен кетті, амал жоқ" деп түзетілтен, 1909, 1933, 1949, 1954 жылғы басылымдарда 22-шумақтың 4- жолы "Есітіп үнін" болып берілсе, кейінті жинақтарда Мүрсейіт қолжазбаларына сәйкес "Естісем үнін" түрінде алынған. 1954 жьтлғы жинақта 24-шумақтың 8-жолы "Қысылған жерде – жанжал дау" болса, 1945, 1957, 1977 жылғы басылымдарда бұл жол "Қысылған жерде - жан жалдау" түрінде көрсетілтен.

Абай "Сегіз аяқ" өлеңіне ән шығарған. Бұл әннің әр жылдарда жазылған 8 түрі бар. Әннің 1-түрін А.Э.Бимбоэс Ақмола облысының Ақмола ауданында әнші-ақын Мұстафа Нүрбаевтың орындауы бойынша 1920 жылы нотаға түсірсе, А.В.Затаевич Орынбор қаласында 1922 жылы Құста Мырзабеков пен Кәрім Қашқымбаевтың айтуы бойынша жалаң нотаға қаттаған. Әннің бұл үлгісі "Әр халық әндері" жинағында да жарық көрген (1971). Ал композитор Л.Хамиди 1935 жылы Әрхам ЬІсқақовтан, 1938 жылы Жүсіпбек Елебековтен "Сетіз аяқ" әнінің екі түрін нотаға жазса, профессор Б.Т.Ерзакович 1938 жылы Темірболат Арғынбаевтың және 1939 жылы Қуан Лекеровтың айтулары бойынша нотаға түсіртен. Сонымен бірте «Сегіз аяқ» әнін әнші Қали Байжановтың орындауынан және Мәкен Мұхамеджановтың айтуы бойынша (1984) Қайролла Жүзбасов 7 және 8-түрлерін нотаға түсірген. Әннің бұл түрде алғаш рет "Айттым сәлем, Қалам Қас" атты Абай әндер жинағында (1986), Абайдың музыкалық мұрасына қатысты Ғ.Бейсеновтың "Сетіз аяқ" атты мақалалар жинағында жарық көрді (1966).