Г?лн?р Аманжолова Ша?иза?ызы
№2 мектеп-гимназия кітапханашысы
Шал?ар ?аласы
Дарындылы?-адамны? ?з бейімділігі ар?ылы, шы?армашылы?пен ж?мыс істеу
ар?ылы ?алыптасатын ?асиет.
«Б?ла? к?рсе? к?зін аш»- дегендей, баланы? бойында?ы дарындылы? ?асиетін дамыту к?біне м??алімдерді? к?сіби біліктілігіне байланысты екендігі айдан аны?. О?ушыны? дарындылы?ын аны?тап, дамыту ?шін ?р м??алім ?зіні? алдына мынандай ма?саттар мен міндеттерді ?ояды:
1.Дарынды о?ушыны? а?ыл-ойыны?, эмоционалды? ж?не ?леуметтік дамуы мен ерекшеліктеріні? ?зіндік ашылу де?гейі мен ?лшемін ескеру;
2.Жан-жа?ты а?параттандыру;
3.Коммуникативті бейімдеу;
4.Дарынды о?ушыны? шы?армашылы? ба?ытыны? ашылуына,?дамуына, ?орша?ан орта?а ?зін-?зі жарнамалауына к?мек к?рсету;
Осы ма?саттар мен міндеттерді орындауда мектеп ?стаздары мынандай ж?мыс т?рлерін ?олданады:
1.Икемді ж?не ?т?ыр о?у жоспарын ??рады;
2.Жеке п?ндерді о?ытуда т?уелсіз ?оз?алыс жасайды;
3.Дарынды о?ушыны? ?зіні? ж?мысын ?зі жоспарлап, шешім ?абылдауына ы?пал етеді;
4.Дарынды о?ушыны? ?ызы?ушылы?ына байланысты о?у жоспарын ??рады;
Осындай ж?мыс т?рлерін ?йымдастыруда ?стаздар мынандай м?селелерге баса назар аударады:
1.П?н саба?тарында шы?армашылы? сипатта?ы тапсырмаларды іріктеу, орындау, талдау ж?мыстарын ж?йелі ж?ргізуге;
2.Дарынды о?ушыларды? білім де?гейі мен оларды? ?з м?мкіндіктерін пайдалану к?рсеткішін арнайы ?дістемелер бойынша ж?йелі т?рде тексеріп отыру?а;
3.Саба?тан тыс мезгілде ж?ргізілетін ж?мыстар?а – п?ндік олимпиада, ?ылыми конференция?а, интеллектуалды? турнирлер мен шы?армашылы? бай?аулар?а дайынды? ж?мыстарын жыл бойы жоспарлы ж?ргізуге;
4.Білім беру мекемелерінде дарынды о?ушылар ?шін арнайы сыныптар мен топтар ??рып, о?у ба?дарламаларын жеделдетіп о?ытуды ?йымдастыру?а;
Жеделдетіп о?ыту ба?дарламасын м??алім о?ушымен ж?не ата-анасымен бірігіп ??рады.
Мектеп психологы п?н м??алімдерімен бірігіп отырып, сауалнама ар?ылы о?ушыны? дарындылы? сферасын аны?тайды. О?ушыны? дарындылы?ы аны?тал?ан кезде, дарынды о?ушыны? жетекшісі, психолог оны? жеке ??жаттарын, мінездемесін, сынып журналын зерттейді, баланы? саба?та?ы, саба?тан тыс кездегі іс-?рекетіне ?немі ба?ылау жасап, талдау ж?ргізеді, ?р т?рлі формада білім тексеру ж?мыстарын ?йымдастырып, білім де?гейін аны?тайды, психо-педагогикалы? диагностика ж?ргізеді.
Дарынды дамыту – ?стаз парызы.Е? ал?аш жеке т?л?аны даралап, дарын жетегіне ?оспас б?рын оны? т?рбиесіне назар аудар?ан ж?н. «Т?рбие – ?аламат іс, онымен адам та?дыры шешіледі»- дейді орыс ?алымы К.Д.Ушинский. Немесе «Жан?я - т?рбие тірегі»-деп айту?а да болады.
Жеке т?л?а д?ниеге келгеннен кейін, оны? ?ызы?ушылы?ын ояту, не н?рсеге деген икемді екендігін а??ару, ол ата-ананы? міндеті. «Баланы? бас ?стазы – ата-анасы»-дейді. Баланы? ал?ыр, зерек болып келуі де, осы ата-ана?а байланысты деп ойлаймын.
Д?лел: «Белгілі Италия о?ымыстысы, педагог Монтессори психикалы? жа?ынан дамымай ?ал?ан балаларды ?айта т?рбиелеп, оларды ау?атты жан?яларды? а?ыл-есі д?рыс, он екі м?шесі сау балаларымен бірге ?осып, интеллектуалды? сына? ж?ргізген кезде, Монтессориді? балалары ?лде?айда озы? бол?ан екен. Сонда Монтессори балаларды? ата-аналарына «Сіздер балалары?ыз?а мені? кем а?ыл балаларымнен ?алып ?оятындай не істеп ?ойды?ыздар?» деп с?ра?ан. С?йтіп о?ымысты мынадай т?жырым жасайды: «Баланы? а?ылын ?алай дамытам деп бас ?атыр?аннан г?рі о?ан таби?ат туа бітті бойына бітірген м?мкіндіктерін ж?зеге асыру?а тос?ауыл болмауды? ма?ызы зор».
?арары: Арай журналы, 2007 жыл, № 4-14 бет»
?рине, елімізді? халы?аралы? білім ке?істігіне б?кіл?лемдік сауда ?йымына, б?секеге барынша ?абілетті 50 ел ?атарына ?туі барысында орта мектеп ?мірінде орын алып отыр?ан б?л жа?ашыл о?ыту т?рлері барынша ??пталынуы тиіс. ?йткені, кез келген елді? экономикалы?, ?леуметі оны? интеллектуалды? ?леуетімен ?лшенеді. Б?л т?р?ыдан ал?анда Елбасы Н.?.Назарбаевты? еліміздегі білім ж?йесін дамыта отырып ?лемдегі алды??ы ?атарда?ы ж?йеге шы?ару ма?сатында ел дамуыны? басым ба?ытына айналдыруы тектен-тек емес. Б?л жа?дай еліміздегі білім саласында болып жат?ан реформалар?а жа?а заман талабына сай сын к?збен ?араулы, кемшіліктерді ашы? т?рде к?рсете отырып жою, алды??ы т?жірибелерді мектеп ?міріне батыл кіріктіруді ?ажет ететіндігі к?м?н ту?ызбасы аны?.
Б?гінгі к?н талабы – елімізді? интеллектуалды?, рухани потенциалы жо?ары, дарынды балаларды аны?тау, ?олдау, о?ыту процесін ж?йелеу болса, осы к?рделі міндетті шешу ?шін Республика Президенті Н.?.Назарбаевты? «Дарынды балалар?а арнал?ан мектептерді ?олдау ж?не дамыту туралы» н?с?ауына с?йкес ?кіметті? 24 наурыз 1998 жыл?ы № 256-шы б?йры?ымен республикалы? ?ылыми-т?жірибелік «Дарын» орталы?ы ??рыл?ан еді. Облыс орталы?ында, ауданды? білім беру б?лімінде, мектептерде ??рылып, ба?дарлы ж?мыс істеуде.
С?з со?ында айтарым:«Дербес ойланбайынша, ізденбейінше, ?стаз с?зінсіз еш?андай программа да, о?улы? та, техникалы? ??ралдар да т?кке аспайды. Педагогті? жанды ойымен, ??штарлы?ымен ?ана?аттанба?ан ?діс ?лі схема к?йінде ?алады» деп ?лы педагогтарымызды? бірі В.А.Сухомлинский ай?а?таса, ?з хал?ымызды? а?артушысы С.К?беев «Дегенмен баланы? о?у?а ынталы болуы, оны? о?у жасына дейінгі ?йдегі т?рбиесіне де байланысты, бала о?у?а не??рлым ынталы болса, со??рлым жа?сы о?иды, мектепке т?скеннен кейін де бала жа?сы о?уы ?шін ?й т?рбиесіне ділгер болады, ал осы т?рбиені беретін ата-анасы», - деп жас ?рпа?ты? саналылы?ын айта келіп, оны? бойында?ы талантын ?штау мектептегі ?стазына байланысты деп пікір т?йіндегім келеді.
И?, жігерлі, талантты, талапты жастарымыз – жа?а ?аза?станны? сенімді тірегі, алтын ді?гегі. Мемлекет м?ндай жастар ?атарыны? к?беюіне м?дделі. ?йткені,» Мемлекетті а?ша?а деген жетіспеушілік емес, дарынды адамдар?а деген жетіспеушілік ?лсіз етеді» (Вольтер). Ендеше т?уелсіз елімізді? мы?ты, б?секеге ?абілетті болуы осындай дарынды да ?абілетті о?ушыларымызды? ?олында.
