Жина?ты? сан есімдер

ОҚО Отырар ауданы Темір ауылы

«Темір жалпы орта мектебі»

қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі Омарбекова Қалима

Пәні: Қазақ тілі сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы: Жинақтық сан есімдер

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: жинақтық, сан есімдерді меңгерту, оларды бір-бірінен ажырата

білуге жаттықттыру.

2.Дамытушылық: тапқырлық, ізденімпаздық, ойлау қабілеттерін дамыту. 3.Тәрбиелік: адалдыққа, бауырмалдыққа , патриоттыққа тәрбиелеу.

4.Сабақ түрі: жаңа сабақ.

5.Сабақтың әдісі-тәсілі: сұрақ-жауап , баяндау, деңгейлік тапсырмалар.

6.Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, математика, тарих.

7.Сабақтың көрнекілігі: интерактивтік тақта,оқулық,сызба,сөзжұмбақ.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен сәлемдесу, балаларды түгендеу,

сынып бөлмесінің тазалығын бақылау.

2. Үй тапсырмасын тексеру: а) 145-жаттығу.

Есептік сан есім	Реттік сан есім	Ұйқастығы	Айырмашылығы
Бір	Бірінші	Түбірі	-інші жұрнағы бар
Екі	Екінші	Түбірі	-нші жұрнағы бар
Бес	Бесінші	Түбірі	-інші жұрнағы бар
Алты	Алтыншы	Түбірі	-ншы жұрнағы бар
Жеті	Жетіінші	Түбірі	-інші жұрнағы бар

ә) Ережені қайталау:

1.Сөз жасам дегеніміз?

2.Сөз дегеніміз?

3.Сөз тұлғасы неден тұрады?

4.Жұрнақтың неше түрі бар?

5.Жалғаудың неше түрі бар?

6.Күрделі сөздерге қандай сөздер жатады?

7. Түбір дегеніміз не?

8.Марфалогия нені зерттейді?

9. Қазақ тілінде қанша сөз табы бар.

10.Атауыш сөздерге нешеуі жатады.

11.Одағай нені зеррейді.

12.Зат есімнің сұрақтары.

13.Дерексіз зат есім қалай жасалады.

14.Туынды сан есім қалай жасалады.

15. Сан есімнің мағналық түрлері.

16.Сан есім қандай сөз табы.

17.Есептік сан есімнің сұрақтары.

18. Реттік сан есім деген не?

3.Жаңа сабақ: Енді, бүгін сан есімнің келесі түрі жинақтық сан есімдермен

танысамыз

Сызбамен жұмыс:

Реттік

сан есім

Есепттік

сан есім

Жинақтық

сан есім

Сан есім

Бөлшектік

сан есім

Болжамдық

сан есім

Топтау

сан есім

Жинақтық сан есім

Сұрағы : нешеу?

Жұрнағы: -ау ; -еу.

Жинақтық сан есімнің жасалу жолы:

1-ден 7-ге

дейінгі

есептік

сан есімдер

-ау

+ =Жинақтық сан

-еу

Мысалы: біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу, алтау, жетеу.

2) Екі+еу=екеу, алты +ау=алтау, жеті +еу= жетеу.

Жаттығу жұмыстарын жүргізу

148-жаттығу. Сан есімдерді теріп жаз.

Жиырма бесте –есептік сан есім, -те жатыс сеп. жалғауы.

Он бесінде –есептік сан есім, і тәуелдік жалғау III шақ,

-нде жатыс сеп. жалғау.

Екеу –жинақтық сан есім, еу жұрнақ арқылы жасалады.

Төртеу–жинақтық сан есім, еу жұрнақ арқылы жасалады.

Екеудің–жинақтық сан есім, еу жұрнақ арқылы жасалады,

-дің ілік сеп. жалғауы

Үшеуге–жинақтық сан есім, еу жұрнақ арқылы жасалады,

-ге батыс сеп. жалғауы.

Бір –есептік сан есім.

Мың –есептік сан есім.

Біреу-ақ –жинақтық сан есім, еу жұрнақ арқылы жасалады,

-ақ демеу шылау.

Біреуі –жинақтық сан есім, еу жұрнақ арқылы жасалады,

-і тәуелдік жалғау III шақ.

Екіншісі –реттік сан есім, -нші жұрнақ арқ. жасалады,

-сі тәуелдік жалғау III шақ.

148-жаттығу. Мақал –мәтелдердің сөздерін тиісті орынына қойып құрастырып, сан есімдерді мағынасына қарай ажыратыңдар.

Болса, ала, алатау, кетеді , ауыздағы,

Болса, түгел, төртеу , келеді, төбедегі. (Мақал)

Сергіту сәті.

Сөзжұмбақты шешіңдер

Сөзжұмбақ «Сан есімдер»

С

а

н

е

с

і

м

д

е

р

1.Балалар ойыны; 2. Ел ордасы; 3. Ең сүйікті адам;4. Ұрпақ; 5. Нәрестенің төсегі; 6. Өзен аты; 7. Қазақ батыры әрі ақыны; 8.Құс аты; 9.Қоянның баласы; 10. Ұлтық саз аспабы;

149-жаттығу. Жинақтық сан есімнің астын бір, белгісіздік

есімбіктердің астын екі сызыңдар

1. Біреудің ат көтермес бөзі бар, біреудің көтермес сөзі бар.

2. Біреу тойып секіреді, біреу тоңып секіреді.

3.Ерегісте ер өлер, екі батыр егесе , екеуінің бірі өлер.

Сабақты қорыту: Тест жұмысын жүргізу.

1.Жинақтық сан есімді тап.

а) қырық –елу.

ә) сегізінші

б) жетеу

с) бестен бір

д) елу екінші

2.Жинақтық сан есімді тап.

а) отыз шақты.

ә) он бірінші

б) елудей

с) алтау

д) он-оннан

3.Сан есімнің жинақталған санын білдіретін түрін көрсет.

а) үшеу

ә) барыңыз

б) анау

с) бір-бірден

д) бір

1.Жинақтық сан есімге тән жұрнақ.

а) ыншы, -інші.

ә) –ау, -еу.

б) -тан,-тен,-дан,-ден.

с) -дай,-дей,-тай,-тей.

д) -лық,-лік,-дық,-дік.

1.Жинақтық сан есімді тап.

а) барша, бүкіл.

ә) теп-тегіс, біп-биік.

б) алтау, біреу.

с) оқып отыр, жеп жатыр.

д) бәрі.

Үйге тапсырма: 150-жаттығу

Сан есімдерді теркескен сөздермен теріп жаз.

Бір сүйем, алты құлаш, екі елі, бір тұтам, бір құлаштай,бір уыстай.

Қорытынды.