| Қазақ әдебиеті | Күні | Оқушы саны | Пән мұғалімі С.А.Қонысбаева | |
| Сілтеме | Қазақ әдебиеті | Авторлары С.Мақпырұлы,А.Қыраубай- қызы, Қ.Құрманбай | ||
| Сабақ тақырыбы: | М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы Жырдың сюжеті мен композициясы 2-сағаты) | |||
| Сабақтың мақсаты-міндеті: | 1.Автор туралы, поэма желісін меңгерту 2. Поэмадағы негізгі ойды анықтайды 3. оқушының табиғатты аялау, отбасы құндылығы туралы ойы артады | |||
| Әдіс- тәсілдер | Блум таксономиясы | СТО, талдау, сұрақ – жауап, топтық жұмыс | ||
| Көрнекіліктер | Мәтін парақшалары, А-3 форматты қағаз, топқа бөлу суреттері, ғаламтор бейнежазбалары, маркер,бояу | |||
| Оқыту нәтижелері | оқушылардың пікірталасын ұйымдастыру, өз ойын дұрыс тұжырымдап, дәлелмен жеткізе біледі, еркін сөйлеуіне дағдыланады,талдаулар жасай біледі,, сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамиды,адамгершілік қасиеттері артып, қоршаған ортаны қорғай білуге тәрбиеленеді | |||
| Сабақ барысы | -ұйымдастыру -топқа бөлу | "Аққу"- ақ түс "Табиғат" – жасыл түс "Ана"- қызыл түс | ||
| Мақсаттар жүйесі | уақыты | Мұғалімнің іс-әрекеті | Оқушы іс-әрекеті | Модуль |
| Білу Қызығушылықты ояту - | 5минут | «Топтастыру» стратегиясы.«Мұқағали әлемін е саяхат» Сұрақтар арқылы жауап алады | Автор, шығармалары туралы толық жауап беру | «Кім жылдам? |
| Түсіну Мағынаны тану | 10минут | "Мұқағали - суреткер ақын" Н.Тілендиевтің «Аққу» күйін тыңдату Поэмадағы негізгі мәселе? Поэманың композициялық құрылымына тоқталу | Топтық жұмыс, рөлге бөліп мәнерлеп оқу | Оқу мен оқытудағы жаңа тәсілдер |
| Қолдану Мәтіннен түсініктерін бойынша постер қорғау, көрініс қояды | 12 минут | Шығармашылық тапсырма беру | «Анаға хат» Оқушылар анаға арнап хат жазу | «Кейіпкерге хат» |
| Талдау Тапсырмалар, құрылысына қарай талдау | 7 минут | 1. Поэмадағы тірек сөздерді үш тілде жазу. 2. Қасиет, кие,сұлулық сөздеріне постер құру 3. Поэма мазмұны бойынша сурет салу.
| Полиглот Мағынасын ашу Табиғатпен сырласу | |
| Жинақтау Ой толғаныс | 5 минут Осы сабақтан не үйрендім? | Поэма бізге қандай тәрбие берді? «Егер мен автор болсам.» Ақтау Даттау Дәлел
| Табиғат, аққу киелі құс | Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету пікірсайыс |
| Бағалау | 3 минут | Оқушыларға қолдау көрсету | Топ басшысы бағалайды | Оқыту үшін бағалау және оқуды меңгерту |
| Үйге тапсырма | 1 минут | «Ақын және аққу" эссе жазу | ||
| Рефлексия | 2 минут | "Екі жұлдыз, бір тілек" | Ой түйіндейді |
І. «Топтастыру» стратегиясы. «Мұқағали әлеміне саяхат" Ой шақыру: «Менің Мұқағалиым».
Сұрақтар: 1. Мұқағалидың туған жері? (Алматы облысы, Райымбек ауданы,Қарасаз ауылы) 2. Өмір сүрген жылдары? (1931-1976 ж.ж) 3. Әкесі мен анасың есімі? (Сүлеймен, Нағиман) 4.Мұқағали ақынның жыр жинақтарын ата. («Армысыздар, достар», «Қарлығашым, келдің бе?», «Дариға жүрек», «Шолпан», «Өмір дастаны», т.б.) 5. Мұқағали ақын кімнің тәрбиесінде болды? (Әжесінің. Ол «Мені сөзге, жырға үйір еткен – әжем» дейді. Ақын әжесінің аты – Тиын. Келіндері оны «Мақпал апа» деген.) 6. Ақынның поэмаларын ата («Ақулар ұйықтағанда», «Ару – ана», «Райымбек», "Моцарт.Жан азасы")
Жазушы Ғ.Мүсіреповтың шығармасы, 1971 жылы кинорежиссер С.Қожықовтың түсірген "Қыз Жібек" фильмінде алғаш орындалған композитор Н. Тілендиевтің "Аққу" күйі тыңдатылады.
Композициялық құрылымы
а)Жетімкөл сұлулығы, аққудың үні, сұлулығы, қоршаған орта үндестігі, ақын сезімі туралы (оқушылар жатқа айтады)
б) «Мұқағали – суреткер ақын». Поэмадағы сюжеттік оқиғалардың композициялық құрылымына тоқталу
Оқиғаның басталуы.
Жетімкөл туралы аңыздар.
Көл еркесі – сұлу аққулар
Оқиғаның дамуы.
Ауру бала, тәуіп айтқан ем.
Оқиғаның шиеленісуі.
Аққуды атқан ана. Астан – кестен көл беті.
Оқиғаның шарықтау шегі.
Аққудың киесі. Жалғыз ұлдың өлімі.
Кие қасіретін тартқан ана.
Оқиғаның аяқталуы. Аққуынан айырылған Жетімкөл.
Көркемдік ерекшелігі:
Теңеу – жаңбырдың тамшысындай
Эпитет – қатігез, сұрқай ой, ақша бұлт, сұм жүрек
Кейіптеу - Мөлдіреген «Жетімкөл» көкке қарап
Мөлтілдеген көз жасын тия алмай тұр
Тұрақты тіркес - ошақ қасы, отбасы
Метафора – ақ төсек-аппақ айдын, аққу-бала, өмір-дария
Топтық жұмыс
Топтық жұмыс жасауға бағыт-бағдар беру, мәнерлеп оқу
І. « Аққу» тобы
Аққудың рең әсемділігін білдіретін сөздерді тауып, топтастыру
ІІ. «Табиғат» тобы
Жылқышы қарт пен ана диалогын поэмадан тауып, мәнерлеп оқу
ІІІ. «Ана» тобы
Анаға мінездеме береді
(шарасыз ана, аңғал, сенгіш, құсалы күйзелген,аналық махаббаты, күшті, батыл, ананың, табиғат аясындағы сезімі, адасқан ана)
көрген ана қасіреті көрсетілген тұсын жатқа айту
Талдау жұмыстары
1. Поэмадағы тірек сөздерді үш тілде жазу (полиглот)
ана-мать-мазе (айтылуы бойынша)
әке-отец-фазе
бала-сын-бой
табиғат- природа-нейче
аққу- лебедь-суән
ақын-поэт- райте
көл-озеро- лейк
қарт- старик-олдмэн
емші,тәуіп- лекарь-хилер
2. Қасиет, кие,сұлулық сөздеріне постер құру
Аққу - киелі құс. Қиянат жасауға болмайды. Кие мен қасиетке оқ атуға болмайды. Бұл табиғат болмысына қиянат, ұлттық сенімге қарсы әрекет. Аққу-ана-бала. Қасиет.Қасірет.
Тіршілікте адам түсінбейтін тылсым дүние көп. Сондай дүниенің бірі – кие. Кие ұрпақтан-ұрпаққа берілетін қасиет. Егер атадан келе жатқан киені ешкім ұстамаса, ол ұрпақтарын қайғылы жағдайға, ауруға ұрындыруы ықтимал. Аққуға кезенерде ырым жасап, тым құрыса саусағыңды қанаттың ба? Қайғылы оқиға.
3. Поэма мазмұны бойынша сурет салу (қорғау)
Ой түйіндеу, жинақтау
«Аққу – киелі құс» пікір – сайыс.
1) Жақтаушы топ: «Аққуды атуға болмайды» Табиғат тыныштығын бұзбау. Халық құрметі. Қоршаған орта заңдылықтарына қарсы келмеу.
Дәлелдеме: — Көлдің сәні – аққулар.
Басқа құстардан шоқтығы биік.Аққу киесі оңдырмайды.
2) Даттаушы топ: «Ананың балаға деген махаббатын дәлелдеу үшін аққуды атуға болатын»
Дәлелдеме: — Ана – махаббатымен құдіретті
Бәрі де адам үшін жаратылған.
Рефлексия.
Осы сабақтан не алдым?
Ой өзектілігі.
Бейнелі рух, сезім басым.
Қазақ тұрмысына жақын ойлар айтылады.
Ана махаббатының құдіреттілігін сезіндірді.
Табиғатты қорғауды үйретті.
Халық дәстүрін берік ұстануды дәріптеді.
Мұғалімсөзі: Балалар, адам – табиғат перзенті. Дүниеде екі ана бар: бірі – тіршіліктің анасы табиғат ана, екіншісі адам анасы. Екеуі де мейірімді. Осы екі анаға да қаталдық көрсетуге, жанын жаралауға болмайды.
Сабақтың нәтижесі
Оқушыға не берді:Өзіне, айналасындағыларға сын көзбен қарауға үйренді;Адам бойындағы жағымды, жағымсыз қасиеттер туралы өзпікірлері қалыптасты;
Табиғатты қорғауға үйренді;Өз ойын еркін айтуды үйренді;
Үйге тапсырма "Ақын және аққу" эссе жазу.
Бағалау парақшасы
| Аты-жөні | «Мұқағали әлеміне саяхат» | «Мұқағали- суреткер ақын» | Шығармашылық тапсырма | Топтық жұмыс | Егер мен автор болсам. |
