Ko'makchi fe'llar

6-sinf. Ko`makchi fe’llar

Darsning maqsadi:

A) ta’limiy maqsad: o’quvchilarning o’tilgan mavzu bo’yicha olgan bilimlarini takrorlash o’rqali mustahkamlash, ularda ko’makchi fe’llar haqida ma’lumot berish, lingvistik kompetensiya shakllantirish;

B) tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarga ona tilining boy ekanliginin tushuntirgan holda xalqimizning ma’naviy merosiga muhabbat uyg’otish. Ularni vatanparvarlik, xalqparvarlik va fidokorlik ruhida tarbiyalash:

D) rivojlantiruvchi maqsad: o’quvchilarning o’g’zaki va yozma nutqini o’stirish, savodxonligini oshirish, ularni mustaqill va ijodiy firlashga o’rgaqtish.

Darsning turi: o’rganilgan bilimlarni mustahkamlovchi, yangi bilimlarni shakllantiruvchi.

Darsning shakli: yakka va guruhlarda ishlash.

Darsda foydalaniladigan usullar: “Klaster”, “Ven diagrammasi”, “Juftini toping” usulli, “Quvnoq quyoncha”, “G’oya bering” usullari.

Darsning jihozi: darslik, buklet, tarqatma materiallar, AKT, mavzu materiallari aks etgan slayd, multimediya vositalari, baholash kartochkalari, proektor, notebook, test kartochkalari.

Darsning shiori: Ilmdan bir shula qilga tushgan on,

Shunda bilursanki, ilm bepayon.

(Fuzuliy)

Mavzuga oid kompetensiyalar: o’quvchilarda topshiriqlar ustuda ishlash, tinglab tushunish, gapirish, o’qish, yozish asosida nutqiy kompetensiyalar, ko’makchi fe’llar haqida bilimga ega bo’lish va o’zlashtirish orqali lingvistik kompetensiyalar, egallagan bilimlarini turli nutq sharoitlarida qo’llay olish yordamida progmatik kompetensiyalar shakllantiriladi.

Darsning borishi:

1. Salomlashish, yoqlama qilish

2. O’tilganlarni takrorlash

Dars o’quvchilardan bugungi sana, yurtimiz hayoti bilan bog’liq yangilik va xabarlar sorashdan boshlanadi

Masalan: 1. Bugungi sana.

2. Bugungi sanada tug’ilgan mashhur kishilardan kimlarni bilasiz?

3.Bugungi kundagi Vatanimiz hayoti bilan bog’liq muhim yangiliklar va xabarlarning bilasizmi? Ushbu ma’lumotlarni sinfdoshlaringiz bilan o’rtoqlashing. (Komunikativ kompeteniya)

O’tilgan mavzu: Ravishdosh va uning mano turlari.

“G’oya bering” usulli orqali uy vazifasi va o’tilgan mavzu soraladi. Bunda guruh 2 ga bo’linadi va o’tilgn mavzu bo’yicha guruhlar navbatma-navbat bittadan g’oya aytib ketaveradilar. Har bir aytilgan g’oya uchun 1 balldan qo’yiladi

1-guruh 2-guruh

O`tilgan mavzuni mustahkamlashda faol qatnashgan guruh a’zolariga rag`bat kartochkalari topshiriladi.

Yangi mavzu bayoni:

O`quvchilarga yangi mavzu bo`yicha quyidagi mavzu slayd orqali ko`rsatiladi

Yangi mavzuni mustahkamlash:

Yangi mavzu turli usullar va darslikdagi berilgan mashqlar orqali mushtahkamlanadi.

1. “Klaster” usuli. Bu usul mavzuni tushunturishdagi eng qulay usul bo`lib, ayniqsa ko`makchi fe’l mavzusida samarali natija beradi

1. usul. “Venn diagrammasi”

1. Har ikkalasi fe’l so`z turkumiga mansub.

2. Har ikkalasining tarkibi mustaqil so`zdan tuziladi.

3. Har ikkalasi ravishdoshning –b, -ib, -a, -y shakli orqali boglanadi

4. Harakatni bajarishga kirishish ma’nosini ifodalaydi.

5. Har ikkalasining tarkibida zamon, shaxs-son qo`shimchalari mavjud bo`ladi.

6. Ot+fe’l, fe’l+fe’ldan tuziladi

7. Fe’l+fe’lan tuziladi

3- usul. “Juftini toping” usuli

Bunda jadval tayyorlanadi, jadvalning bir tomoniga ko`makchi fe’llarning ma’no turlari, ikkinchi tomoniga gaplar yozib qo`yiladi. O`quvchilar gaplarda ishtirok etgan ko`makchi fe’llarni topib, ularni ma’nosiga ko`ra strelka bilan biriktradilar.

№	Ko`makchi fe’llar ma’nolari		Misollar
1	Ish-harakatning boshlanishi		Hozircha muvvaqat sim tortib turaylik, boimiy simni Farhoddan elektr olganimizda tortamiz.
2	Harakatning to`la yakunlanganligi		Sovuq boshashgan hamon, tag`in ayvonga ko`chib olar edik
3	Harakatning davomiyligi		Keyin ularning ham chandilgan iplarini yechib ayrib ola boshladik.
4	Harakatni bajarishga imkoniyat		Hullas, Zovboshiga borishimni taqiqlab qo`yishgandi uydagilar.
5	Harakatni tez va oson bajarilishi		Kitobni o`qib chiqdim

4-usul. “Quvnoq quyoshcha” usuli

Bu usulda quyoshcha atrofidagi rasmlarning har biri asosida o`quvchi bittadan gap tuzadi va har bir gapda albatta ko`makchi fe’llar ishtirok etishi kerak.

Namuna: Gul- Gulzorda gullar oshilib yotibdi. (Harakatning davomiyligi)

Gul

Maktab

Bulut

Majnuntol

Darsga tayyorlanayorgan o`quchi

O`tilgan mavzu shu tariqa mustahkamlab boriladi.

Baholash va rag`batlantirish.

O`quvchilar kartochkalar bilan rag`batlantirilib, dars so`ngida ishtirokiga ko`ra baholanadilar.

Uyga vazifa: 183-mashq

Boshlamoq, yotmoq, chiqmoq ko`makch fe’llar ishtirokida so`z qo`shilmalari tuzing va ularni gap ichida keltiring. 6-sinf Adabiyot darsligidagi “Shum bola” asaridagi ko`makchi fe’llarni topib kelish.