Негізгі әдебиет Е.Н. Сидорова «Автоматизированные системы управления в эксплуатационной работе», М.: Маршрут,2005
Қосымша әдебиет В.И. Ковалева, А.Т. Осьминина, Г.М. Грошева «Системы автоматизации и информационные технологии управления перевозками на железных дорогах», М.: Маршрут,2006
Сабақтың барысы
№
Сабақтың кезендері
Жұмыстың түрлері
Уақыт
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Ұйымдастыру сәті
Үй жұмысын тексеру:
1.Автоматтандырылған басқару жүйесі неше топқа бөлінеді?
2. Ақпараттық қамтамассыздандырудың тілі нешеге бөлінеді?
3.Тілдің семанткасы дегеніміз не?
4. Тілдің синтаксисі дегеніміз не?
5.Ақпараттарды қайда сақтаймыз?
6. Регистр не үшін арналған?
Жаңа тақырып түсіндіру
Жоспар:
1. Жалпы мәлімет.
2.Объектерді кодтау.
3.Бақылау санын анықтау.
4. Вагондар санын кодтау.
Сабақты қорытылдылау
1.ТКАБЖ кезінде хабарламада станцияның коды неше саннан тұрады ?
2.Хабарламаларды кодтау кезінде бақылау санын қалай анықтайды?
3.Кірістік хабарлама дегеніміз не?
4.Шығыстық хабарлама дегеніміз не?
5.поездар хабарламада қандай кодты сандармен кодталады?
Бағалау
Үй тапсырмасы
Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабақтың мақсаттарын қою
Сұрақтар бойынша студенттердің жауап беруі
АБЖ құрылымдық сұлбасымен жұмыс
Сұрақтар бойынша студенттердің жауаптары
§2.1, 57 бет [2]
3
20
55
25
7
3
2
Объектілерді кодтау.
Т.К.А.Б.Ж.- кодтаудың төрт жүйесі қолданыс тапқан:
1) Реттік
2) Сериалы реттік
3) Фасетті
4) Класификациялық
Реттік кодтау объектілерді реті бойынша тіркеу болып табылады.
Сериалы реттік кодтауда объектер топтарға бөлінеді деп топ ішінде кол ретті бойынша жазылады
Фасетті кодтау объекті құрама кодпен анықтайды,оның әр-кайсысы анықталған бір көрсеткішті сипаттайды.Құрама бөлік (фасет) ішінде кез келген жүйеде кодтау колданады.
Класификациялық кодтау кезінде объекті жататын класс анықталады,класс тағы класс ішілікке жүктеледі.Әр деңгей элементтері тізбектей кодталады.
Вагон номерің,станция атауын және жүкті кодтау үшін ТКАБЖ-де артық кодтар қолданылады.Яғни косымша сандар-бақылау белгісі,ал негізгі кодта қатенің бар екендігін анықтауға мүмкіндік береді.
ТКАБЖ темір жол станциясының коды 6 саннан тұрады. Алғашқы бес сан кодтың негізгі бөлігін құрайды,ал 6 сан бақылау саны болып табылады. Станция кодының алғашықы 2 саны торап ауданының реттік номері. Келесі үш сан торап ауданының ішіндегі станцияның реттік номері.Жүк операцияларына ашық станция үшін 5 сан үнемі 0. Оған тұйықталатын жүк операцияларына жабық станциялар (жолаушы станциялар,тұрақтау пункі,айрықтар) 5санында 1-9 дейін тізбектей кодталады. Сонымен учаскідегі станция коды ережеге сай жұп бағытта ұлғаяды.
Кодталу кезінде бақылау саны анықтау реті келесіде.Сандар тізбек рет (қатар) деп атайды,ал бақылау санын анықтауға арналған саң модуль деп атайды.
Мысалы: негізгі код бөлігі 92000. Осы мысалда бақылау саны 2 толық код-920002
2
Станция коды үшін бақылау саның анықтау.
Егер бақылау саны 10-ға тең болса онда кодка екі сан бірдей санды жазбау үшін екі санға жылжуды орындайды.Есептеуді қайта орындайды.Егердең бөлудең қалған қалдық қайта 10-ға тең болса онда бақылау саны 0-ге тең ғылып алынады.
Вагон номері 8 саннан тізбектей кодталады.Алғашқы 7 сан негізгі кодты құрайды,ал 8 сан бақылау саны.Кодтау үшін салмақты рет қолданылады 21;21;21;2 ол модульді 10-ға тең ғылып алады бақылау саның кодтау алгаритімі станцияны кодтаудаң айырмашылығы бар.
Қосыңды сон мәні анықталғанда мәнді сандар разряд бойынша қосылады.Осы ондыққа дейінгі (осы кездегі 50-ге дейін) жақын сумманы толықтырып тұратын (мысалы 41) сан болып табылады.Сонымен бақылау саны 9-ға тең болады және вагонның толық номері 74 35 46 89
50 - 41=9
1+4+4+6+5+8+6+1+6=41
Бүкіл оперативті және статикалық есептеуде басқада вагондарда келесі бөліктегі номерленулі вагондарының кесінділері қарастырылады;цемент тасушы 9300000-9399998,платформалар 9400000-9499998,астық тасушы 9500000-9599998
Егер вагон номерінде 7-ші номері 9-ға тең болса,ол тежеу аланың көрсетеді.
ТКАБЖ-да жүк атауы 6 таңбалы санмен кодталады:кодтың алғашқы екі саны жүктің тарифтік тобы,ал 3 саны-тарифтік топтағы позиция номері:4 және 5 тарифтік позициядағы жүктің реттңк номері.Жүк кодының бақылау кодың анықтау үшін код сатысын анықтауда алгаритм қролданылады (салмақты саң 1,2,3,4,5)және код модульі 11