Ертсепыракан:Тăванçĕр-шывăнаслăвăрçипуçланнăранпакăçал 75 çулçитрĕ. 1941-мĕш çулхииюнĕн 22-мĕш кунĕпирĕнçĕр-шывисторийĕнчеяланлăхаххурлăхлă кун пулсаюлчĕ. Вăрçăнпĕрремĕшкунĕсенчехыттисемпепĕрлечăвашывăлĕ-хĕрĕ теТăванçĕр-шывахӱтĕлеме кар тăнă. Пирĕнреспубликăранçакхаярвăрçа 160 пинçынхутшăннă.
Яла юлнăхĕрарăмсемпеватăсем тата çулçитменачасем те çĕнтерĕвеçывхартассишĕнвăйне-халнешеллемен. Паян эпиртылраĕçленĕхĕрарăмсемпетĕл пулу ирттеретпĕр.
Вăхăтитрнĕçемĕнхаярçапăçуçулĕсем те манăçатухаççĕ,çавçулсенчиçынсем те сахаллансапыраççĕ. Ватăĕнтĕвĕсем,анчаххăрушăвăрçăçулĕсенеманаймаççĕ. Вăрçă… Миллион çынчĕринчисуран паян кунчченпурăнать. Мĕнчухлĕнуша,асаптӱсмен-ши мирлĕхалăх!
1-мĕш вĕренекен:
Иртнинеманмалăхвăхăтпур пек
Вăрçăчарăннимиçемĕшçул!
Чунсуранĕтӱрленмест-ха пурпĕр
Халĕ те юхатьвĕрикуççуль.
Ертсепыракан.ФашистлаГерманиехирĕçпуçланнăвăрçă совет çĕрĕçинчипурхалăхшăн та Тăванçĕр-шывшăпишĕнпыраканвăрçăпулсатăнă. Вĕсемтăшманааркатма, ăнатăванçĕрçинченхăваласакăларма кар çĕкленнĕ. «Йăлтах фронт валли, йăлтахçĕнтерӱвалли!» тесе чĕннипуриншĕн те пурнăçзаконĕпулсатăнă.
2-мĕш вĕренекен.Халăххуçалăхнекĕскехушăрахвăрçăвăхăтĕнчи пек ĕçлемехатĕрлесеçитермелле, фронта кирлĕ таран çар техники, хĕç-пăшал, апат-çимĕçпамаллапулнă. Станоксемумнеачасемтăнă. Хĕрарăмсем фронта кайнăарçынсемвырăннеĕçлеметытăннă. Пурте «Ĕçре – çапăçури пек» текен лозунга асратытсаĕçленĕ.
3-мĕш вĕренекен:Чăвашялĕсенчеĕççыннисем, чăннипех те, паттăрлăхпахастарлăхкăтартнă: тулçутăлличченĕçетытăннă та сĕмтĕттĕмпулсан тин килĕсенетаврăннă, час-часах çĕрле те ĕçленĕ.Талăкра 3-4 сехеткăнаçывăрнă. 12-14 çулхиачасемçитĕннисемпетанахĕçленĕ, вĕсемпурĕçсене те хутшăннă. Шкулачисемсалтаксемваллиăшăкĕпе-тумтир, вăрçăхатĕрĕсемтуматимĕр-тăмăр, укçапуçтарнă.
4-мĕш вĕренекен: Ял çыннисемырми-канмиĕçлесе фронта тырă,пахча-çимĕç,çĕрулми,аш-какай,çу,промышленноçачĕртавартатти-сыпписĕр парса тăнă.Улатăр хули патĕнчевăрманкаснă. Сăршывĕхĕррипе тата Хусан хули направленийĕнчехӱтĕлевсооруженийĕсемтунă:окопсем,блиндажсем,траншейăсемчавнă, çĕрпӱртсемтунă.
5-мĕш вĕренекен:ÇакхӱтĕлевсооруженийĕсенетунăçĕртепирĕнУçырмаялĕнчивăйпиттихĕрарăмсемпехĕрсем те ĕçленĕ.Вĕсенченпĕри – Григорьева Нина Григорьевна, 23 çулхиçамрăкхĕр. Нина Григорьевна каласапанăтăрăх,вĕсемХусаннаправленийĕнчиТăвайрайонĕнчи Аль шывĕтăрăхтанксенçулнепӱлмеллитраншейăсемчавнă. 40 градуслăшартламасивĕрешăннăçĕреалăпачавмаçавтеритертлĕ, йывăрпулсан та ĕçе,пĕтермесрокпапалăртнинчен,маларахпурнăçланă.
Ял халăхнепинхурлăхӱкнĕ
Этемтӱсет–тӱсеймĕчул.
Пыра киле куççуль та типнĕ
Шуралнăçӱç те çамрăкчух.
1-мĕш вĕренекен: Сăршывĕхĕррипе тата Хусаннаправленийĕпепурĕ 380 км тăршшĕхӱтĕлевсооруженийĕсемтунă, 5 пинеяхăн кубометр çĕрчавнă, пинçураяхăнçĕрпӱрттунă. Çакĕçсемчăннипех те тылравăйхунăçынсентĕлĕнмеллепысăкпаттăрлăхнекăтартсапараççĕ.
2-мĕш вĕренекен: Фронта пулăшастĕллевпеĕççыннисемпуçарнипеялтапатриотлаюхăмсемçуралнă. Оборона фронднеукçа тата заем облигацийĕсенепуçтарсахывнă, тĕрлĕапат-çимĕç, ăшăтум-тир панă. 1943 çултаШăхасанрайонĕ 156 пин, 1944 çулта 30 пинпăттырă, 28 пинпăтçĕрулмипанă.
3-мĕш вĕренекен: 1941 çулхиноябрĕн 16-мĕшĕнчен пуçласа 1942 çулхимартăн 23-мĕшĕчченУçырмашкулĕнче «Комсомол Чувашии» бронепоезд штабĕвырнаçнă. «Комсомол Чувашии» бронепоезд, «Красная Чувашия» танк колонни тата çарсамолёчĕсемваллиукçа-тенкĕпухмаУçырмаçыннисем те хастархутшăннă. ВĕсенеКанашривагонсемюсаканзаводратусахатĕрленĕ.
4-мĕш вĕренекен:
Вăрçăвăхăтĕнчи инке-аппасене
Паянкинемейсем тесе чĕнетпĕр.
Вĕсенкăлканпекехшап-шурçӱçне
Курсаниртнисене аса илетпĕр.
Çавсемхуйха-суйханимскерпăхмасăр
Ĕçленĕ те вĕреннĕшкулсенче.
Хире те хăварманнихçанакмасăр,
Станок та чарăнманзаводсенче.
Лашаçитмен-тĕккӱлĕннĕхăйсем,
Салтаквалли фронта ăсатнăçăкăр…
Кинемейсем,хитрекинемейсем,
Ас илӱпе паян куççуль ан тăкăр.
Ертсепыракан: Ытла та йывăрпулнă-çкевăрçăвăхăтĕнче! Мĕнпурвăйпиттиарçынавăрçаилсекайнă. Çактпхăртипĕтĕмасапӱссе, тĕрекленсеçитейменачасемпехĕрарăмсемçинетиеннĕ. 16-17 çулхикаччăсемпехĕрсене ФЗО шкулĕсеневĕренмеянă.
1-мĕш вĕренекен:Мĕнçисепурăннă-ши çакăн пек йывăрвăхăтра?Çăкăра тата мĕн-мĕнхушсапĕçермен-ши?Тăватăпайĕнченпĕрпайĕçăнăх, икĕпайĕ терка витĕркăларнăчĕрĕçĕрулми, тепĕрпайĕ вара шăннăçĕрулмиçăнăхĕ.Çавçăкăр та çынсемшĕнпитĕтутлăпулнă, ăна та сайра çеçастивнĕ.
2-мĕш вĕренекен:Ырханлашасемпе, вăкăрсемпеçĕрелайăхсухалайман. Ялсенчечир-чĕрсарăлнă. Эмелсемпулман. Çынсемвыçăпа, тĕрлĕчир-чĕрпевăхăтсăрвилнĕ.Вăрçăхаяр та тискерпулнă, çынпурнăçнешеллемен.Вăрçăхирĕнченянăçырусемялсене час-часах инкеклĕкилнĕ.Мĕнчухлĕкуççультăкман-ши ял çыннисемфронтрапуçĕсенехунăсалтаксемшĕн. Халăхчĕринчеçаксурансемяланлăхахтарăнйĕрхăварнă. Тăлăхаюлнăмăшăрĕсемпеачисемфронтраçухалнăупăшкисемпеашшĕсененумайçулхушшикĕтнĕ.
3-мĕш вĕренекен: Ю.Сементерĕн «Амăшĕывăлĕнпалăкĕпекалаçни» сăввавулать. Унхыççăнтĕлпулăвакилнĕхĕрарăмсемхăйсемтылраеплерехĕçлениçинченкаласапараççĕ.
4-мĕш вĕренекен:
Мĕнкалăнĕнтĕ! Вăрçăвут-кăварĕ
Пайтахчакарчĕаппасенкунне-çулне,
Шап-шурйĕрсемтăва-тăвахăварчĕ
Тусанлансахуралнăсăн-питсемçине.
5-мĕш вĕренекен:
Ĕçлесе, тăрăшса, вилĕмеçĕнтерсе,
Ĕмĕрвилĕмсĕртурăрэсирхăвăра.
Сирĕнчаплăĕçеманасçукĕмĕрне,
Янăрĕçятăрсемюрăра,сăвăра.
Пурте: Тылратăшманпакĕрешнĕхĕрарăмсенемухтав!
6-мĕш вĕренекен:
Уявçитсенкинемейсемçакаççĕ
Орден-медаль кăкăрĕсемçине.
Наградăсем май ирĕ пек çунаççĕ
Асилтереççĕвутлăкунсене.
1-мĕш вĕренекен:
Хиртенихçан та юн ан юхтăр-
Тырӳстĕрçӳллĕ те таса.
Юн мар, ирхисывлăмйăлçунтăр
Хĕрӳхĕвелпеçуталса.
2-мĕш вĕренекен:
Çын тени юнмарюхтартăр-тар,
Ырлăх-пурлăхтутăр, тырăактăр.
Хирсене танк мар, снаряд та мар,
Ывăнмасăрсухалатăр трактор.
3-мĕш вĕренекен:
Еплехитре умри тĕнче!
Çакначунпатуйсаилсемĕр.
Ялан мир пултăрçĕрçинче,
Çĕр-шывтатах та илемлентĕр.
Ертсепыракан:Ватăсем! Сирĕначалăхăр, çамрăклăхăрТăванçĕр-шывăнаслăвăрçинçулĕсемпетӳркилнĕ. Савăнассавăнăçăра, вылясвăйă-кулăра, шкултавĕренессине – йăлтахвăрçăтуртсаилнĕ. Мĕнкăнатӳсмен-ши эсир, тыл ĕçченĕсем! Сирĕнĕçĕренимлехакпа та виçеймĕн. Эсир те сивĕокопратăшманçулнепӱлсетăракансалтаксемпепĕрлехпаттăрлăхпатне, АслăÇĕнтерӱпатнеçулхывнă.
Хисеплĕхăнасем! Эпир, мирлĕсаманараçуралсаӱснĕскерсем, сирĕнумăртапуçтаятпăр. ЭсирТăванçĕр-шыватăшманрансыхланă, вăрçăхыççăнăна ура çинетăмапулăшнă. Паттăр та хăюллă, çирĕпчунлăпулнăран, Тăванçĕр-шывачунтанпарăннăранэсирпирĕншĕняланахырăтĕслĕхпулсатăратăр.