Odam savdosiga qarshi kurashdagi zamonaviy muammolarni hal qilish

Odam savdosiga qarshi kurashdagi zamonaviy muammolarni hal qilish

Annotatsiya: Ushbu maqolada bugungi kunda dolzarb muammoga aylanib borayotgan odam savdosining statistikasi, uning oldini olish uchun samarali bo’ladigan asoslar va ularning sharhlari haqida ma’lumot beriladi.

Kalit so’zlar: Odam savdosi, Xalqaro press-klub, Murat Raimov, noqonuniy migratsiya, dolzarb muammolar, onlayn ekspluatsiya, Mehnat savdosi, aholining ijtimoiy himoyasi, talabni kamaytirish, javobgarlik masalalari.

Решение современных проблем в борьбе с торговлей людьми

Аннотация: В статье представлены сведения о статистике торговли людьми, которая сегодня становится актуальной проблемой, эффективные основания для ее предотвращения, а также их комментарии.

Ключевые слова: Торговля людьми, Международный пресс-клуб, Мурат Раимов, нелегальная миграция, современные проблемы, онлайн-эксплуатация, Трудовая торговля, социальная защита населения, снижение спроса, вопросы ответственности.

Addressing contemporary challenges in the fight against human trafficking

Abstract: This article provides information on the statistics of human trafficking, which is becoming an actual problem today, effective grounds for its prevention, and their comments.

Key words: Human trafficking, International Press Club, Murat Raimov, illegal migration, current problems, online exploitation, Labor trafficking, social protection of the population, demand reduction, responsibility issues.

Odam savdosi hozirgi paytda jahon muammosi bo‘lib qolmoqda. Dunyoning 137 davlati orqali odam savdosi amalga oshiriladi. Ular orasida O‘zbekiston ham bor. Odam savdosi eng og‘ir va insonni tahqirlovchi, mamlakat nufuzini tushiruvchi jinoyat turlaridan biri hisoblanadi. Xavflilik darajasi bo‘yicha ushbu jinoyat turi narkotik va noqonuniy qurol savdosidan keyin dunyoda 3-o‘rinda turadi. Xalqaro press klubning bugungi sessiyasida O‘zbekistonda odam savdosidan himoyalanish maqsadida ishlab chiqilgan mexanizmlar va chora-tadbirlar to‘g‘risida ekspertlar tomonidan atroflicha ma'lumot berildi.   Odam savdosi va noqonuniy migratsiyaga qarshi kurashish boshqarmasi bo‘lim boshlig‘i Murat Raimov bu haqida bir nechta faktlarni taqdim etdi: “Statistik ma'lumotlarga qaraganda, bir yilda taxminan 4.5 mln. fuqaro odam savdosidan jabrlanadi. Ularning 80%i yoshlar, ayollar va bolalardir. Respublikamizda 2018 yilning dastlabki olti oyida 60 dan ortiq shunday turdagi jinoyatlar sodir etilgan va ulardan 161 nafar hamyurtlarimiz aziyat chekishdi. Bu borada  huquq tartibot organlari samarali ishlar olib borishyapti. Xususan, odam savdosi va noqonuniy migratsiyaga qarshi kurashish boshqarmasi ham aholi orasida tushuntirish ishlarini olib boryapmiz. Shu bilan birga yildan-yilga fuqarolarimizning huquqiy savodxonligi oshib borayotganligini ko‘rishimiz mumkin. Shularning natijasida O‘zbekistonda odam savdosi  o‘tgan yilgiga nisbatan 55%ga kamaydi”.  Ko‘rib turganingizdek, jabrlanganlarning ko‘pchiliq qismi xotin-qizlar hissasiga to‘g‘ri kelmoqda. Respublika xotin-qizlar qo‘mitasi vakili tomonidan berilgan faktlariga ko‘ra, 263 ming nafar xotin-qizlar chet elga chiqib ketishdi. Birgina Samarqand viloyatida ushbu ko‘rsatkich 137 ming nafarni tashkil etishi xotin-qizlar bilan ishlashda samarali ishlar qilinishi lozimligini anglatadi. Odam savdosi har yili millionlab odamlarga ta'sir ko'rsatuvchi global miqyosda inson huquqlarining eng dahshatli buzilishidan biri bo'lib qolmoqda. Hukumatlar, tashkilotlar va faollarning birgalikdagi sa'y-harakatlariga qaramay, bu dahshatli jinoyatga qarshi kurash ko'p qirrali muammolarni keltirib chiqarmoqda. So'nggi yillarda ushbu muammoni samarali hal qilish uchun innovatsion yondashuvlar va kengaytirilgan hamkorlikni talab qiluvchi yangi dinamika va murakkabliklar paydo bo'ldi.

Ushbu maqolada odam savdosiga qarshi kurashga to'sqinlik qilayotgan ayrim dolzarb muammolar o'rganib chiqildi va ularni hal qilish bo'yicha turli taklif va mulohazalarni kiritish mumkin.

Jumladan:

1. “Onlayn ekspluatatsiya yohud qorong'u Internet”:

Internetning tarqalishi odam savdosining kiberkosmosga kengayishiga yordam berdi. Jinoyatchilar turli xil onlayn platformalar, ijtimoiy media tarmoqlari va shifrlangan kanallardan o'z qurbonlarini yollash, reklama qilish va ulardan foydalanish uchun foydalanadilar. Qorong'i veb tomonidan taqdim etilgan anonimlik huquqni muhofaza qilish organlarining sa'y-harakatlarini murakkablashtiradi, bu esa soyada ishlaydigan odam savdosi tarmoqlarini kuzatish va demontaj qilishni qiyinlashtiradi. Ushbu muammoga qarshi kurashish uchun texnologiyaga investitsiyalarni ko'paytirish va huquqni muhofaza qilish organlari uchun ixtisoslashtirilgan tayyorgarlikni oshirish muhim ahamiyatga ega. Texnologik kompaniyalar, hukumatlar va nodavlat notijorat tashkilotlari o'rtasidagi hamkorlik onlayn odam savdosi faoliyatini aniqlash va to'xtatish uchun innovatsion vositalarni ishlab chiqishda ham juda muhimdir.

2. Mehnat savdosi va ta’minot zanjiri:

Jinsiy savdoga katta e'tibor berilsa-da, mehnat savdosi, ayniqsa, qishloq xo'jaligi, qurilish va ishlab chiqarish kabi sohalarda keng tarqalganligicha qolmoqda. Murakkab global ta'minot zanjirlari mehnat amaliyotini kuzatish va tartibga solishni qiyinlashtiradi, bu esa ekspluatatsion sharoitlarning saqlanib qolishiga imkon beradi. Qoidalarni mustahkamlash, korporativ mas'uliyatni oshirish va axloqiy manbalarni targ'ib qilish mehnat savdosiga qarshi kurashish uchun zarur qadamlardir. Iste'molchilar shaffoflikni targ'ib qilish va ta'minot zanjirlarida inson huquqlarini birinchi o'ringa qo'yadigan korxonalarni qo'llab-quvvatlash orqali ham rol o'ynashi mumkin.

3. Aholining zaif qatlamlarini himoya qilish:

Muhojirlar, qochqinlar va marginallashgan jamoalar kabi ayrim guruhlar qashshoqlik, huquqiy maqomning yo'qligi va ijtimoiy chetlanish kabi omillar tufayli odam savdosiga nisbatan nomutanosib ravishda zaifdir. Bu aholining yetarli darajada himoyalanmaganligi ularni odam savdogarlari tomonidan ekspluatatsiya qilinishiga moyil qiladi. Hukumatlar huquqiy yordam, boshpana, sog'liqni saqlash va ta'limdan foydalanishni o'z ichiga olgan keng qamrovli qo'llab-quvvatlash tizimlarini joriy etish orqali zaif guruhlarni himoya qilishga ustuvor ahamiyat berishlari kerak. Immigratsiya siyosatini kuchaytirish va hujjatsiz muhojirlarni tartibga solish yo'llarini ta'minlash ham ularning odam savdosiga qarshi zaifligini kamaytirishga yordam beradi.

4. Mojaro zonalarida odam savdosi va inqirozli vaziyatlar:

Mojaro zonalari va gumanitar inqirozlardan zarar ko'rgan hududlar odam savdosining rivojlanishi uchun qulay zamin yaratadi. Huquqni muhofaza qilish organlaridagi ko'chish, beqarorlik va buzilishlar zaiflikni kuchaytiradi va odam savdogarlariga jazosiz ishlash imkonini beradi. Bunday sharoitlarda odam savdosiga qarshi kurashish sa'y-harakatlari ko'p qirrali yondashuvni, insonparvarlik yordami, tinchlik o'rnatish va huquqni muhofaza qilish sa'y-harakatlarini birlashtirishni talab qiladi. Xalqaro tashkilotlar, nodavlat notijorat tashkilotlari va mahalliy hamjamiyatlarning hamkorligi omon qolganlarni himoya qilish, qo'llab-quvvatlash va reabilitatsiya qilishda mojarolardan jabrlangan hududlarda odam savdosining asosiy sabablarini bartaraf etishda muhim ahamiyatga ega.

5. Talabni kamaytirish va odam savdosi bilan shug‘ullanuvchilarni javobgarlikka tortish:

Odam savdosiga qarshi samarali kurashish uchun odam savdosiga uchragan tovarlar va xizmatlarga bo‘lgan talabni qondirish muhim ahamiyatga ega. Talabni pasaytirish strategiyasi xabardorlikni oshirishga, jamiyatdagi munosabatlarni o'zgartirishga va aybdorlarni javobgarlikka tortishga qaratilishi kerak. Huquqni muhofaza qilish organlari odam savdogarlarini tergov qilish va jinoiy javobgarlikka tortish, jinoiy tarmoqlarni yo'q qilish va omon qolganlar uchun adolatni ta'minlashni birinchi o'ringa qo'yishi kerak. Biroq cheklangan resurslar, korruptsiya va yurisdiktsiya muammolari ko'pincha huquqni muhofaza qilish organlarining sa'y-harakatlariga to'sqinlik qiladi va bu xalqaro hamkorlik va salohiyatni oshirish tashabbuslari zarurligini ta'kidlaydi.

Xulosa qilib aytish mumkinki, odam savdosi rivojlanib, o‘zgaruvchan muhitga moslashar ekan, unga qarshi kurash ham rivojlanishi, innovatsion strategiyalarni qabul qilish va hamkorlikdagi sa’y-harakatlarni kuchaytirishi kerak. Onlayn ekspluatatsiya, ishchi kuchi savdosi, aholining zaif qatlamlarini himoya qilish, mojaro zonalarida odam savdosi va talabni kamaytirishning murakkabliklarini hal qilish hukumatlar, fuqarolik jamiyati, biznes va jismoniy shaxslar ishtirokida ko'p qirrali yondashuvni talab qiladi. Birgalikda harakat qilib, har bir insonning huquqlari va qadr-qimmatini birinchi o‘ringa qo‘yish orqali biz odam savdosi balosidan xoli dunyo sari intilamiz.