О?ушылар?а к?сіптік білім беру

КӘСІПТІК БІЛІМ БЕРУ – КЕЛЕШЕК КЕПІЛІ

Бүгінде отандық білім беру мен бизнес саласы арасындағы әріптестік байланыс күшейіп келеді. Оған ел экономикасының­ дамуына қажетті мамандықтар даярлаудың себепкер екенін ескер­сек, бұл арнадағы жұмыстар өз ретімен орындалуда. Бұл бағыттағы жүйелі жасалған жұмыстар екінші жағынан аймақтық бәсекені арттырары сөзсіз. Дей тұрғанмен, жасыратыны жоқ, елімізде кәсіптік білім беруді көздейтін стандарттарға енді ғана көңіл бөлініп келеді. Осы ретте ірі кәсіпорындар кәсіптік білім беру жүйесіне қыруар қаржы салып, жас мамандарды даярлау ісіне белсене қатысуда. Осылайша аймақ экономикасына қажетті техникалық және кәсіптік білімді мамандарды даярлау мәселесі қолға алынды. Нәтижесінде техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде түбегейлі реформалар бас­талды. Кәсіптік-техникалық оқу орындары индустриалық-инновациялық сала үшін кадрлар даярлауға баса назар бөлді. Бұл орайда Елбасының Қазақстан халқына Жолдауында және «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты мақаласында осы мәселеге арнайы тоқталып кеткені­н айрықша айтуға болады.  Білім беру жүйесін дамыту­ үшін елімізде аталмыш сала құрылымдық, мазмұндық бағытта жаңаруда. Озық әлемдік технологиялар енгізіліп, ауқымды жұмыстар жасалып жатыр. Білімнің жоғары деңгейге көтерілген заманда адамның білімі мен кәсіби біліктілігі экономика дамуының басты тетігіне айналып, мұның өзі заманауи техниканы жан-жақты меңгерген кәсіби білікті мамандардың қажеттілігін туғызуда. Осы мақсатта қабылданған білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы аталған мәсе­лелерді шешуге арналған ұлттық  мамандар даярлаудағы негізгі қарқынды жоба болып табылады. Техникалық және кәсіптік білім беруде оқу орын­дары мен әлеуметтік серіктестіктердің байланысының жақсарғандығын осы секілді игі бастамалардан аңғару қиын емес. . Кәсіпкерліктің кең қанат жаюына аймақтың ресурсы, географиялық­ жағдайы зор мүмкіндік береді. Өндірісті дамытып, тың бастамаларды іске асырамын деген кәсіпкерлерге қолдау көрсетілетіндігін тағы бір еске салды аймақ басшысы. Мемлекетке қажетті мамандарды даярлау тек мемлекеттің міндеті ғана емес, бұл жұмысқа бизнес өкілдері, кәсіп­кер азаматтардың белсенді қатысулары өте қажет секілді. Сонымен қатар бүгінгі күні қос желілі білім беру үрдісі кеңінен дамып келеді. Бұл әлемдік тәжірибеде кәсіптік білім беру жүйесінің өрістеуіне оң ықпал етеді. Жиын соңында облыс әкімі аймақтағы бірқатар колледж басшыларына тәжірибе барысында қолданатын МТЗ-80, МТЗ-82 тракторла­рының, УАЗ фермер, ЭО-2621 экскаваторы мен ГАЗ-35071, «Газель» автокөліктерінің кілтін салтанатты түрде табыстады. Айта кетейік, осымен үшінші мәрте өткізіліп отырған аталмыш форум бұл жолы Бесарық­ ауылының төрінде түйткілді мәселелердің түйінін тарқатты.

Оқушылардың оқу жетістіктерінің сырттай бағалануы (9 сынып)

Қатысушылар: 4 және 9 сыныпоқушылары
Мақсаты: білімалушылардыңоқужетістіктерініңдеңгейінанықтаужәнеоқытудыңоданәрітраекториясынайқындауОЖСБкешендітестілеутүрдеөтедіОЖСБ-ғакіретінпәндер: міндеттітүрде - қазақтілі; жылсайынауысыпотыратынпәндер – 3 пән (уәкілеттімекемеөзібелгілейді) Әрбірпәнбойыншатесттапсырмаларыныңсаны – 20 (барлығы 4 пән - 80 тесттапсырмасы) Әрбірдұрысжауабы 1 ұпайменбағаланадыТестілеуге 4 пәнбойынша – 120 минут(2 сағат) беріледіТестілеуоқытутіліндеөтедіНәтижелердіңөңделуіҰБТөткізупунктеріндежүргізіледіжәненазарғакүнтізбелік 3 күнішіндежеткізіледі

 Білім алушыларды қорытынды аттестаттаудан өткізу тәртібі

Жалпыортабілімалушыларғақорытындыаттестаттаумынадайнысандардаөткізіледі:

-        ұлттықбірыңғайтестілеу (бұданәрі - ҰБТ);

-        жалпы білім алушылары үшін қорытындыемтихан.

Ортабілімненкейінгінемесежоғарыбілімберуұйымдарынаоқуғатүсугетілекбілдіргенбітірушілер, жалпыортабілімтуралы «Алтынбелгі» аттестатын, жалпыортабілімтуралыүздікаттестатыналуғаүміткерлер, ағымдағыжылғыжалпыбілімберетінпәндерденреспубликалықолимпиадаларменоқушылардыңғылымижобаларжарысыныңжүлдегерлеріүшінқорытындыаттестаттауміндеттітүрдеҰБТнысанындаөтеді.

ҰБТ-ғақатысуға тілекбілдірмеген бітірушілерқорытынды аттестаттаудыбілімберу ұйымындамемлекеттікбітіруемтиханынысанындаөтеді.

Ағымдағыжылғыхалықаралықолимпиадаларменғылымижобаларконкурстарыныңқатысушылары, халықаралықоқушыларалмасужелісібойыншашетелдердебілімалғаноқушылар, республикалықмузыкалықмектеп-интернаттардыңбітірушілері, өзбек, ұйғыржәнетәжіктілдеріндеоқытатынмектептеріңбітірушілеріҰБТ-ғақатыспауғатілекбілдіргенбітірушілержәнеденсаулықжағдайынабайланыстыҰБТ-ғақатыспағанбілімалушыларқорытындыаттестаттауданбілімберуұйымдарындапәндербойыншамемлекеттікбітіруемтихандарынысанындаөтеді.

Қорытындыаттестаттауөткізілетіноқупәндерініңтізбесінжәне 9, 11сыныптардыңбілімалушыларыүшінқорытындыемтихандарынөткізумерзімінҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылымминистрлігібелгілейді.

ҚорытындыаттестаттауғаҚазақстанРеспубликасыжалпыортабілімберудіңмемлекеттікжалпығаміндеттістандарттарыныңталаптарынасәйкесжалпыбілімберетіноқубағдарламаларынмеңгерген 9, 11 сыныптарыныңбілімалушыларыжіберіледі.

Жалпыбілімберетінмектептердегі 5-11 (12)-сыныптарбілімалушыларыныңпәндербойыншақорытындыбағасытоқсандық, жылдықжәнеемтиханбағаларыныңнегізіндеқойылады.

   5-11 сыныптардағытоқсандық, жартыжылдық, жылдықжәнеқорытындыбағалардықайтақарауғарұқсатетілмейді.

 Негізгіортамектептібітіру (9 сынып) бойыншақорытындыаттестация

9 сыныптардың қорытынды аттестациясы 30 мамыр- 15 маусым аралығында өтеді Қорытынды аттестацияға шығарылған пәндер тізімі:  
• ана тілі(диктант, шығарма)  
• математика (бақылау жұмысы)  
• орыс тілі (ауызша –30 билет3 сұрақтан )  
• таңдау пәні (ауызша –30 билет3 сұрақтан ), дене шынықтыру, информатика, бейнелеу өнері, музыка пәндерінен басқа. Куәлікке қойылатын бағалар:  
• қорытынды аттестацияға шығарылмаған пәндерден - жылдық бағалардың негізінде
• қорытынды аттестацияға шығарылған пәндерден -емтиханның қорытынды бағасы

 Білім алушыларды қорытынды аттестаттаудан өткізу тәртібі

Жалпы орта білім алушыларға қорытынды аттестаттау мынадай нысандарда өткізіледі:

-        ұлттық бірыңғай тестілеу (бұдан әрі - ҰБТ);

-        жалпы білім алушылары үшін қорытынды емтихан.

Орта білімнен кейінгі немесе жоғары білім беру ұйымдарына оқуға түсуге тілек білдірген бітірушілер, жалпы орта білім туралы «Алтын белгі» аттестатын, жалпы орта білім туралы үздік аттестатын алуға үміткерлер, ағымдағы жылғы жалпы білім беретін пәндерден республикалық олимпиадалар мен оқушылардың ғылыми жобалар жарысының жүлдегерлері үшін қорытынды аттестаттау міндетті түрде ҰБТ нысанында өтеді.

ҰБТ-ға қатысуға тілек білдірмеген бітірушілер қорытынды аттестаттауды білім беру ұйымында мемлекеттік бітіру емтиханы нысанында өтеді.

Ағымдағы жылғы халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарының қатысушылары, халықаралық оқушылар алмасу желісі бойынша шетелдерде білім алған оқушылар, республикалық музыкалық мектеп-интернаттардың бітірушілері, өзбек, ұйғыр және тәжік тілдерінде оқытатын мектептерің бітірушілері ҰБТ-ға қатыспауға тілек білдірген бітірушілер және денсаулық жағдайына байланысты ҰБТ-ға қатыспаған білім алушылар қорытынды аттестаттаудан білім беру ұйымдарында пәндер бойынша мемлекеттік бітіру емтихандары нысанында өтеді.

Қорытынды аттестаттау өткізілетін оқу пәндерінің тізбесін және 9, 11сыныптардың білім алушылары үшін қорытынды емтихандарын өткізу мерзімін Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі белгілейді.

Қорытынды аттестаттауға Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарының талаптарына сәйкес жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын меңгерген 9, 11 сыныптарының білім алушылары жіберіледі.

Жалпы білім беретін мектептердегі 5-11 (12)-сыныптар білім алушыларының пәндер бойынша қорытынды бағасы тоқсандық, жылдық және емтихан бағаларының негізінде қойылады.

   5-11 сыныптардағы тоқсандық, жарты жылдық, жылдық және қорытынды бағаларды қайта қарауға рұқсат етілмейді.

 Негізгі орта мектепті бітіру (9 сынып) бойынша қорытынды аттестация

9 сыныптардың қорытынды аттестациясы 30 мамыр- 15 маусым аралығында өтеді Қорытынды аттестацияға шығарылған пәндер тізімі: 
• ана тілі(диктант, шығарма) 
• математика (бақылау жұмысы) 
• орыс тілі (ауызша –30 билет3 сұрақтан )  
• таңдау пәні (ауызша –30 билет3 сұрақтан ), дене шынықтыру, информатика, бейнелеу өнері, музыка пәндерінен басқа.
Куәлікке қойылатын бағалар:  
• қорытынды аттестацияға шығарылмаған пәндерден - жылдық бағалардың негізінде
• қорытынды аттестацияға шығарылған пәндерден -емтиханның қорытынды бағасы

Типовые правила текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся в организациях образования, реализующих общеобразовательные учебные программы начального, основного среднего, общего среднего образования

Утверждены приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от «18» марта 2008 года № 125

Внесены изменения и дополнения приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 20 января 2009 года № 14

1. Основные положения 
1. Настоящие Правила проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся в организациях образования, реализующих общеобразовательные учебные программы начального, основного среднего, общего среднего образования (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 19) статьи 5 Закона Республики Казахстан «Об образовании» и определяют порядок проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся, независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности.
2.В настоящих Правилах использованы следующие определения:
1) текущий контроль успеваемости обучающихся – это систематическая проверка знаний обучающихся, проводимая учителем на текущих занятиях в соответствии с общеобразовательной учебной программой;
2) промежуточная аттестация обучающихся – процедура, проводимая с целью оценки качества освоения обучающимися содержания части или всего объема одной учебной дисциплины после завершения ее изучения;
3) итоговая аттестация обучающихся – процедура, проводимая с целью определения степени освоения ими объема учебных дисциплин, предусмотренных государственным общеобязательным стандартом соответствующего уровня образования.

2. Порядок проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной аттестации обучающихся 
3. В начальных классах обучающиеся аттестуются на основании четвертных (полугодовых) отметок.
Обучающиеся 1 классов на повторный год обучения не оставляются, за исключением обучающихся, которые могут быть оставлены по рекомендации психолого-медико-педагогической консультации и по согласованию с родителями (или иными законными представителями).
В 1 полугодии 1 класса оценка уровня усвоения учебного материала не выставляется.
4. Из 5-8 (9), 10 (11) классов в следующий класс переводятся обучающиеся, имеющие годовые и итоговые оценки «3», «4», «5» по всем учебным предметам с учетом экзаменационных оценок.
5. В организациях начального, основного среднего, общего среднего образования промежуточный государственный контроль (далее– ПГК) осуществляется в целях оценки качества образовательных услуг и определения уровня освоения обучающимися общеобразовательных учебных программ начального и основного среднего образования.
6. Текущий контроль успеваемости обучающихся в 2-8 (9), 10 (11) классах проводится учителями по всем учебным предметам с целью проверки усвоения общеобразовательного учебного программного материала по каждой теме и разделу.
7. Промежуточная аттестация обучающихся в 5-8 (9), 10 (11) классах проводится до 31 мая после завершения учебного года. Перечень учебных предметов (не более 2-х), необходимость, формы и сроки устанавливаются организациями образования в соответствии с учебными программами и рабочими учебными планами, разработанными на основе государственного общеобязательного стандарта общего среднего образования.
8. Обучающиеся 5-8 (9), 10 (11) классов, имеющие неудовлетворительные оценки по 1-2 предметам, допускаются к промежуточной аттестации. Обучающиеся, имеющие неудовлетворительные оценки по трем и более предметам, на основании решения педагогического совета (далее - педсовет) организации образования утвержденного приказом руководителя организации образования оставляются на повторный год обучения.
9. Для обучающихся 2-4 классов, имеющих неудовлетворительные оценки не более чем по двум предметам, по решению педсовета повторно организуются контрольные работы в форме устных, письменных или тестовых заданий. При получении оценок «3», «4», «5» обучающиеся переводятся в следующий класс.
10. Обучающиеся 5-8 (9), 10 (11) классов, имеющие неудовлетворительные итоговые оценки по 1-2 предметам, подлежат повторной аттестации по этим предметам. На период летних каникул этим обучающимся даются соответствующие учебные задания по предметам.
Повторная аттестация проводится не ранее 3–х недель после завершения учебного года. В случае получения неудовлетворительных итоговых оценок при повторной аттестации, обучающиеся оставляются на повторное обучение или, по рекомендации психолого-медико-педагогической консультации и согласии родителей (или иных законных представителей), переводятся в классы компенсирующего обучения.

«Подготовка учащихся к итоговой аттестации»

Биология не входит в число обязательных экзаменов, но предмет очень важен  для тех учащихся, которые выбрали для поступления естественнонаучное направление как после 9, так и после 11 класса. С каждым годом эта форма выпускного экзамена приобретает все большее доверие школьников. От качества подготовки к итоговой аттестации зависит  и качество сертификата, и соответственно возможность продолжения образования в техникумах, училищах и ВУЗах.

С чего и когда начинать подготовку к итоговой аттестации? В настоящее время по подготовке к итоговой аттестации мною накоплен определённый опыт работы, который может быть полезен моим коллегам. С самых первых уроков биологии в 5 классе в структуру урока необходимо вводить тестовый материал, задачи прикладного характера, выполнение лабораторных работ, заданий на сравнение, обобщение, работы с  учебным текстом и рисунками. Я широко использую мультимедийные средства обучения, включаю в презентации много наглядных рисунков, анимаций, видеороликов, использую компьютерные формы контроля.  Работаю я по линии И.Н.Пономаревой и мне помогают ее методические пособия во всех классах.

Подготовкой к итоговой аттестации нужно заниматься постоянно, из урока в урок. Важно в обучении использовать системно-деятельностный подход, благодаря  которому у учащихся развиваются умения: описывать, распознавать, определять, классифицировать, объяснять, сравнивать, анализировать биологические объекты и явления. Например, при изучении клетки в 6 классе мы обучаем детей распознавать растительные клетки, их разнообразие и строение. В 7 классе закрепляем знания о клетке и учим сравнивать животную и растительную клетку, в старших классах анализируем связь строения и функций органоидов клетки и рассматриваем клетку как целостную систему.  За годы обучения у школьников формируются основные компетенции: информационные, учебно-познавательные, общекультурные, коммуникативные, формируется системное мышление, понимание основополагающих теорий и законов биологии.

Первое, с чего необходимо начать – это не пугать учеников предстоящим экзаменом и формировать у них твердое убеждение в том, что если постараться, то можно получить вполне приличный балл. Конечно, не следует внушать школьникам, что итоговая аттестация – это легко и просто. Но и не нужно внушать им мысль о полной безнадежности. Подготовку к ОГЭ и ЕГЭ нужно начинать с прямого вопроса школьникам: что каждый из вас хочет получить на экзамене? И предложить написать диагностический тест в формате ОГЭ и ЕГЭ, который и позволит определить степень готовности каждого к экзамену. Обычно результаты бывают невысокие, и многих учеников этот факт заставляет задуматься о том, что необходима тщательная и серьезная подготовка к итоговой аттестации.

На первой консультации знакомлю учащихся с основными документами - спецификацией экзаменационной работы, кодификатором, структурой экзаменационной работы, распределением заданий по содержанию и видам деятельности, систему оценивания отдельных заданий и работы в целом, условиями проведения и проверки результатов экзамена. Далее рекомендую справочную и учебную литературу, пособия для поступающих в ВУЗы,  СD-диски и  интернет- сайты, где можно получить информацию по подготовке к экзамену, где можно провести on-line тестирование, скачать демоверсии разных лет, тренировочные тесты по биологии, записаться на дистанционные подготовительные курсы, которые предлагают ВУЗы России.

Важным компонентом информационной поддержки в кабинете является уголок «Подготовка к итоговой аттестации по биологии», на стенде содержатся:

• Нормативные документы

• Образцы заданий с развернутым ответом и их оценка с комментариями

• Тексты тестов

• Список пособий, электронных изданий, сайтов

• Рекомендации  психологов по подготовке к экзамену

• Графики проведения дополнительных занятий

• Структура КИМ

• Распределение заданий КИМ

• Система оценивания

• Типичные ошибки при сдаче экзамена

В кабинете размещены  материалы исследовательских, проектных работ учащихся, дополнительная литература, справочники.

Изучение содержания КИМов по биологии начинаю со знакомства учащихся с особенностями  выполнения тестовых заданий базового и повышенного уровня. За тестовые задания можно получить 69 % максимального первичного балла, поэтому рекомендую отнестись к его выполнению с максимальным вниманием. Вопросы основаны на узнавании терминов, понятий, объектов. Знакомлю учащихся с особенностями  выполнения заданий на соответствие, последовательность, выбор правильных ответовповышенного уровня сложности.  Выполнение заданий этой группы дает 11 % от максимального первичного балла. Правильной стратегией будет при выполнении экзаменационных заданий отложить выполнение этой группы заданий «на потом», после выполнения заданий со свободным ответом повышенного и высокого уровня сложности. Затем знакомлю учащихся с особенностями  выполнения заданий со свободным ответом повышенного и высокого уровня сложности Выполнение этих заданий дает 20 % от максимального первичного балла. Задания этой части – сложные, при ответе на них необходимо не только привести набор фактов, сведений, но и структурировать ответ, выделить в нем основные и второстепенные аспекты, внутреннюю структуру объекта или явления. Это задания, которые решаются поэтапно, и ответ на них требует четкости, логичности, последовательности, аргументированности.

Техническая подготовка не менее важна при подготовке к итоговой аттестации. На данном этапе подготовки учу школьников «технике выполнения теста». Эта техника включает следующие моменты:

- обучение приему «спирального движения по тексту». Данный прием состоит в следующем – ученик сразу просматривает текст от начала до конца и отмечает про себя задания, которые кажутся ему наиболее простыми, понятными. Именно эти задания школьник выполняет первыми.

- обучение объективной и субъективной трудности заданий. Обычно дети знают свои слабые места, пробелы в знаниях. Если попался такой вопрос – пропустить его и делать те задания, в которых ученик наиболее силен. А после, когда останется время для проверки еще раз подумать над проблемным вопросом.

- обращать внимание на скрытые подсказки в вопросе или в ответах.

- обучение постоянному жесткому самоконтролю времени. Вся работа должна быть выполнена за 2 часа. Остальное время на проверку  и переписывание из черновика в бланки ответов. Не оставлять вопросы тестов, которые не знает без ответа, в худшем случае ставить  интуитивно.

Залогом успеха подготовки ученика к успешной сдаче ОГЭ и ЕГЭ по биологии являетсясистемное повторение, которое провожу на уроках, элективных курсах, групповых и индивидуальных консультациях.

При подготовке к итоговой аттестации проводим элективные курсы - в 10 классе «Основы цитологии», в 11 классе «Закономерности наследственности и изменчивости организмов», проверку знаний осуществляем в различных формах: семинары, зачеты, тестирование, отчеты по творческим заданиям.

В 9, 10-11 классе  проводим тематические зачеты в формате итоговой аттестации  разного уровня сложности  по всем разделам общей биологии.

Пример итогового зачета по разделу «Антропогенез»:

15 тестов с выбором одного ответа,

1 задание на установление соответствия,

1 - выбор 3-х ответов из 6,  

1 -установление последовательности

2 вопроса с развернутым ответом.

В 11 классе  10 – 15 минут вначале урока решаем задачи по молекулярной биологии, генетике, отрабатываем тесты разного уровня сложности по общей биологии. Хорошими помощниками являются «КИМ. Биология. Н.А.Богданов. 5-11 класс».

В первом полугодии 11 класса на консультациях повторяем ботанику, зоологию, анатомию. Со второго полугодия приступаем к решению КИМов.   Особое внимание уделяем типичным ошибкам при сдаче ЕГЭ:

- химизм клетки (структура белковой молекулы, функции белка, углеводов и жиров);

- органоиды клетки, их строение и функции;

- метаболизм и его особенности, фотосинтез и биосинтез;

- хромосомная теория и закон гомологичных рядов наследственности;

- методы генетики человека, селекции;

- систематика органического мира, таксоны классификации растений и животных; Стенд в кабинете «Классификация органического мира»

- зоология беспозвоночных;

- циклы развития растений (особенно низших)

- условия прорастания семян с обоснованием каждого условия;

- биотехнология.

- вопросы практического применения знаний.

Учащиеся имеют разную подготовку, способности, некоторые пропускали уроки по объективным причинам, поэтому подготовка к экзаменам требует дифференцированного  подхода. Учащиеся индивидуально получают задания, по необходимости провожу индивидуальные консультации, разъяснения сложных тем, в которых имеются пробелы в знаниях у отдельных учеников.

Для индивидуальной работы предлагаю учащимся план самоподготовки к итоговой аттестации по биологии;

• Познакомьтесь со структурой экзаменационной работы прошлых лет.

• Проанализируйте материал, который в них входит, и наметьте последовательность его изучения.

• Подумайте, как можно наиболее экономно сгруппировать учебный материал для более эффективного его изучения.

• Выберите не более трёх учебных пособий, по которым вы будете заниматься.

• Определите наиболее простые и сложные разделы курса.

• Работайте с курсом последовательно, обращая внимание на наиболее трудные разделы.

• Работая с текстом, обязательно задумывайтесь над тем, о чём говорится в тексте.

• Составьте самостоятельно вопросы к отдельным фрагментам текста.

• Выбирая материал для тренировки, сравните его с образцами экзаменационных работ.

• Сначала работайте с заданиями, позволяющими последовательно изучить курс, и только затем переходите к тренировочным тестам ЕГЭ.

• Необходимо проработать 10-15 вариантов экзаменационных работ прошлых лет.

Педакадемии, факультета физической культуры испорта.

Ежегодно в Казахстане выпускники общеобразовательных школпроходят Единое Национальное тестирование (ЕНТ). ЕНТ полностью заменяет выпускные и вступительные экзамены. Порезультатам ЕНТ за 2014 год число выпускников составило 133 226, а средний балл по республике - 76,9 %.  В 2015 году предположительно будет выпущено 124 379 учеников. Результаты ЕНТ признаются организациями среднего образования в качестве результатов итоговой государственной аттестации, а ВУЗами и колледжами в качестве результатов приёмных экзаменов. От количества баллов, получаемых выпускником на ЕНТ, зависит, поступит ли выпускник в высшие учебные заведения.

Как проходит подготовка к ЕНТ?

К сдаче ЕНТ допускаются все выпускники общеобразовательных школ.  В связи с тем, что количество выпускников ежегодно составляет не малое количество, принято разделят их по потокам. Каждый поток проходит тестирование в определенный день с 1 по 15 июня.

В пунктах, в которых проводится ЕНТ, в дни экзаменов все аудитории, кабинеты, помещения, не используемые для тестирования, а также входные двери, кроме тех, которые будут использованы для входа и выхода выпускников, закрываются и опечатываются. Территория и дорога от здания до санузлов, находящихся вне здания, ограничиваются для доступа посторонних лиц.

Порядок проведения ЕНТ

ЕНТ проводится на казахском или русском языках по 5 предметам:

• казахскому или русскому языках (в зависимости от языка обучения);

• математике;

• истории Казахстана;

• казахскому языку в школах с русским языком обучения и русскому языку в школах с казахским языком обучения;

• одному из предметов по выбору, в зависимости от выбранной специальности.

Для тех выпускников, кто поступает на творческие специальности, требующие специальной или творческой подготовки, предмет по выбору - произвольный. 

Прием заявлений на участие в ЕНТ проводятся в течение учебного года ежегодно с 10 марта по 25 апреля.

Заполнение бланка заявления производится непосредственно  самим выпускником в школе, в которой он обучается. Заполнение Ф.И.О. выпускника в сертификате о результатах ЕНТ производится по удостоверению личности, паспорту или свидетельству о рождении. Выпускникам, которые не достигли 16 лет и не имеют документа, удостоверяющего личность, директор школы выдает справку с фотографией выпускника, заверенную печатью школы.

Количество тестовых заданий по каждому предмету 25. На проведение ЕНТ отводится 3,5 часа. Предварительно для подготовки к контрольному тестированию учащиеся проходят тестирования в школах по специальным пробным тестам.

В день тестирования выпускники запускаются в аудиторию по одному, при этом производится проверка личности выпускника на основании справки, документа, удостоверяющего личность, пропуска и корешка пропуска. Дежурный по коридору следит за тем, чтобы посторонние предметы выпускников были оставлены в специально отведенном для этого месте. Выпускник занимает место, соответствующее номеру в посадочном листе и после рассадки расписывается в посадочном листе, подтверждая тем самым, что сел на свое место.

Запуск выпускников прекращается с момента объявления начала ЕНТ.

Следует отметить, в случае, если выпускник не может пройти тестирование по причине:

• получение травмы;

• по семейным обстоятельствам,

а также если во время подачи им заявления на прохождения тестирования  неверно указан язык сдачи тестирования, производится досадка выпускника.

В этом случае выпускником на имя председателя государственной комиссии подается заявление об изменении даты ЕНТ или языкового статуса аудитории. К заявлению прилагается подтверждающий документ. Решение о досадке оформляется протоколом заседания государственной комиссии.

В случае принятия положительного решения представитель от уполномоченного органа вносит изменения в пропуск выпускника, в соответствии с языком сдачи тестирования определяет номер аудитории, куда будет досажен данный выпускник. Для досадки используются экзаменационные материалы выпускников, не явившихся на ЕНТ, или запасные экзаменационные материалы. Перевод баллов в оценки производится государственной комиссией в соответствии со Шкалой перевода баллов сертификата ЕНТ в оценки аттестата о среднем общем образовании.

Дисциплина во время проведения ЕНТ

Исход тестирования во многом зависит от дисциплины, которую необходимо соблюдать. Иначе это грозит выпускнику удалением либо аннулированием результатов. Отметим особо важные моменты, о которых необходимо знать и соблюдать выпускнику во время сдачи тестирования.

Выпускнику не допускается:

• переговариваться;

• пересаживаться с места на место;

• обмениваться экзаменационными материалами;

• списывать;

• заносить в аудиторию и использовать шпаргалки, учебники и другую методическую литературу, калькулятор, фотоаппарат, мобильные средства связи.

В случае выявленного факта нарушения выпускником проверяющий составляет Акт выявления запрещенных предметов и удаления из аудитории выпускника. Далее проверяющий информирует председателя государственной комиссии о факте нарушения выпускником правил.

В случае отказа выпускником сдать экзаменационные материалы по истечении отведенного на тестирование времени, его работа не обрабатывается, а также составляется Акт выявления факта несвоевременной сдачи экзаменационных материалов выпускником.

В случае принятия решения об удалении и аннулировании результатов выпускника, он сдает итоговую аттестацию в форме традиционных экзаменов в шкоел, в который он обучался. При этом он лишается права поступления в ВУЗ в текущем году.

Махамбет Өтемісұлы "Соғыс"

Сабақтың тақырыбы: Махамбет Өтемісұлының «Соғыс»

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Махамбет өлеңінің көркемдік ерекшеліктерін ұғындыру тақырыбы, жанры және маңызы жайында айту.

Дамытушылық: Патриоттық тақырыптағы өлеңдерді нақышына келтіріп мәнерлеп оқу, өлеңдеріндегі айтпақ ойды табу. Әдеби кітаптар оқуға үйрету.

Тәрбиелік: Ерлікке, елдікке, батырлыққа баулу, елін, жерін сүюге, патриот болуға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Махамбеттің суреті, тірек кесте буклет, тест парақтары, плакат, көркем әдебиеттер, газет-журнал материалдары, семантикалық карта, т.б.

Сабақтың типі: Жаңа сабақ

Сабақтың түрі: Шығармашылық сабақ.

Сабақтың әдісі: Мәнерлеп оқу. Топтастыру,Сұрақ-жауап, топтық жұмыс, сөздік жұмыс, ББҮ, Ой толғаныс

Пәнаралық байланыс: тарих, география.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу, жаңа сабаққа назарларын аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

А.Байтұрсынов «Егіннің бастары»

ІІІ. Жаңа сабақ Махамбет Өтемісұлы «Соғыс»

Сұрақ-жауап әдісі бойынша Махамбет туралы не білетіндіктерін сұрау.

Топтастыру

«Жылдар сөйлейді» Хронологиялық кесте бойынша тоқталу

«Соғыс» сөзінің мағынасын ашу

Соғыс - деген сөзді естігенде еске не түседі? Қандай сезімде боласың? Соғыс сөзінің антонимі Бейбітшілік - деген сөзді естігенде қандай сезімде боласың?

Қарама –қарсы сөздерге байланысты дыбыстық әуенге назар сала отырып топтастыра отырып жазу

«Еңселігім екі елі» өлеңін мәнерлеп оқу

Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын айтып, тірек кесте бойынша Махамбеттің ерлікке, елдікке шақыратын және Исатайға арналған өлеңдеріне тоқталу. Ақын шығармаларында Исатай бейнесі қалай сомдалғандығы жөнінде айту. Шаруалар көтерілісінің шығу себептері, көтерілістің мақсат-мұраты ақынның қандай шығармаларында көрінгендігін, сол шығармаларына сүйене отырып талдау жасау. Жырларда Махамбеттің өз тұлғасы қалай көрінгендігін айту.

Ерлікке, елдікке шақыратын өлеңдері:

Исатайға арналған өлеңдері

«Мұнар күн», «Ұлы арман», «Біртіндеп садақ асынбай», «Ереуіл атқа ер салмай», «Жалғыз дүние», «О, Нарын!», «Исатай. деген ағам бар», «Арғымаққа оқ тиді», «Тарланым», «Соғыс», «Мінген ер», «Мінгені Исатайдың Ақтабан-ай», «Исатай сөзі», «Арыстан одан кім өткен?

«Соғыс»өлеңін мәнерлеп оқу

І топ

Өлеңнен Исатайдың бейнесін, мінген атын суреттеген жолдарын табу.

ІІ топ

Исатай кім? Батыр туралы не білесіздер?

«Екі түрлі түсініктеме күнделігі»

Өлеңнен үзінді

Үзінді жайлы пікір

Өлеңді құрылысына талдау

Құдайлады хан ұлы 7 буынды а

Іздеген жауы біз болып 8 буынды б

Жау қарасы көрінді 7 буынды в

Жиылған әскербілінді 8 буынды в

Исатайдың сол күнде 7 буынды д

Ақтабан аты астында 8 буынды ж

Дулығасы басында 7 буынды з

Өлең 7-8 буынды, екі бунақты, аралас ұйқасқа құрылған.

Сөздік жұмыс

І топ

Берілген сөздердің мағынасын қалай түсінесіңдер?

Зығырданы қайнау, түніменен түйіну, таң атқанша тарану, он екі тұтам жай тартқан

ІІ топ

Қабырғасын қақыратқан, тебінгісін тесе атқан, тізгінінен кесе атқан.

«Венн диаграммасы»

Махамбет

Исатай

Махамбет күйі ойналады.

«5 жолды өлең»

1.Зат есім.- ақын

2.Сын есім - қайсар батыр

3.Етістік - сүйді, соғысты, күй шығарды, өлең жазды.

4.Пысықтауыш - Нарында шайқасты, елін қорғады, Отанын сүйді.

5.Түйін сөз: Ол Отанын сүйген жауынгер батыр ақын.

VI. Жаңа сабақты сұрақ-жауап әдісі арқылы қорытып, бекіту.

Исатай кім?

Махамбет туралы не білесіздер?

Махамбеттің қандай өлеңдері бар?

Махамбеттің арманы не?

Жүрегін ояту деген сөзді қалай түсінесіңдер?

«Ой толғаныс»

ББҮ кестесін толтыру

Білемін

Білгім келеді

Үйренгенім

Үйге тапсырма беру: Махамбеттің өзіңе ұнаған 5 өлеңін жаттап кел. Оқушылардың білімдерін бағалау.

Кері қайту

Материал рейтингісі:

МахамбетӨтемісұлы (1804 ж., Ішкі БөкейОрдасы, қазіргі БатысҚазақстаноблысының Жәнібекауданының Нарынқұмының Жасқұсдегенжері. — 1846 ж. 20 қазан, Қараой өңірі, қазіргі Атырау облысының Индер ауданы) — қазақтың әйгілі ақыны, күйші композиторы, отаршылдыққа қарсы Исатай Тайманов бастаған көтерілісті (1836-1837) ұйымдастырушылардың бірі, осы көтерілістің жалынды жыршысы.

Байұлы ішіндегі Беріш руының Жайық бұтағынан. Нәдір деген кісіден Мәлі (кейбір деректе Құлмәлі, Құлманияз деп айтылады) туады. Мәлінің қазақ әйелінен Өтеміс пен Шыбынтай, қалмақ әйелінен Қобылай туған. Өтемістен - он ұл, Шыбынтайдан - төрт ұл, Қобылайдан - үш ұл туып, Мәлі ұлдың өзінен он жеті немере сүйген адам. Бұл әулет Тайсойған құмындағы іргелі ауылдардың бірі. Атасы Құлмәлі, әкесі Өтеміс те өз заманында айтулы тұлғалар болған, Құлмәлінің тұқымынан би де, шешен де шыққан.

Махамбет өзінің барша болмыс қасиеттерімен көшпелілер арасындағы көсем тұлғалардың бірі. Ол өзі туып өскен өңірдің Қамбар батыр,Ер Тарғын, Сыпыра жырау, Асанқайғы, Қазтуған, Шалкиіз, Жиембет, Доспамбет сияқты біртуар тұлғаларының өлмес мұраларын көкірегіне тоқып өсті. Өзі өмір сүрген заманның ағымына жүйрік, қыр сырын жетік меңгерген, көзі ашық, көкірегі ояу, білімдар адам болған. Орыс, татар, араб тілдерін тәуір меңгерген. Мұны ол жазған хаттардан айқын аңғаруға болады.

1836—38 ж. И. Тайманұлы бастаған шаруалар кетерілісінің жалынды жыршысы, қозғалысты ұйымдастырушылардың бірі.

Махамбет өзі Жәңгір ханның қудалауымен екі жыл түрмеде отырып, 1831 ж. қашып шыққан. Саналы өмірін патша өкіметінің отарлық саясатын жұзеге асырушы хан-сұлтандарға қарсы кекті жырлар толғайды, халықты күреске шақырады.

Көтеріліс жеңіліспен аяқтапғаннан кейін Жем, Жайық, Маңғыстау, Хиуа елдерін сағалайды, жасақ жинап, көтерілісті жаңадан жандандыруғә күш салады. Бұл ниеті нәтижесіз болды, Бөкей ордасында қолға түсіп, Орынбор түрмесіне қамалады. Тұтқыннан босағаннан кейінгі өмірін Кіші жүздің батыс бөлігіндегі ел ішінде өткізеді. Бірақ, Жәңгір хан өлген соң аға сұлтан болған Баймағамбет Айшуақұлының жалдамалыларының қолынан қаза тапты.^[1] Махамбет — халықты патшалық, хандық өкіметке қарсы қарулы кетеріліске шақырған алғашқы қазақ ақыны. Оның бейнелі де жалынды негізінен Шалкиіз, Сыпыра, Доспамбет, Қазтуған сияқты батыр жыраулардың үлгісінде шығарылған көтеріліс туралы толғаулар. «Жәңгірге», «Баймағамбет сұлтанға» деген өлеңдерінде үстем тап өкілдерін бет-пердесін жырта шенесе, «Мұнар күн» өлеңінде ел басындағы ауыртпалықты күйзеле, ашына айтты. Исатай — ақынның кеп өлендерінің басты қаһарманы. «Тайманның ұлы Исатай», «Исатай деген ағам бар», «Исатай сөзі», «Тарланым», т.б. өлеңдерінде Исатайдың адамгершілігі, азаматтығы, батырлығы, қайсарлығы сипатталады.^[2]

Махамбет Өтемісұлы (1803, қазіргі Батыс Қазақстан облысы, Жәнібек ауданы - 20.10.1846, қазіргі Атырау облысы, Индер ауданы, Жарсуатауылы Қараой жерінде - ақын, күйші, Исатай Тайманұлы бастаған көтерілістің (1836 -38) көсемі әрі жалынды жыршысы. Бала кезінен мұсылманша, орысша оқыған. Әкесі Өтеміс елге ықпалды би болған.

• 1824 - 28 ж. Орынбор қаласында Жәңгір ханның ұлы Зұлқарнайынның қасында болды.

• 1829 ж. Махамбет Ішкі Ордаға Жайықтан жасырын өтті деген айыппен ұсталын, Калмыков бекетіндегі абақтыға 2 жылдай қамалды.

• 1831 жылы түрмеден қашып шықты, бірақ артынша ақталды.

• 1834 ж. Исатай батырмен бірігеді. Сол жылы 9 маусымда Жәңгір хан Махамбетті өз жағына тарту мақсатында старшын лауазымын ұсынды. Жер мәселесі, жайылымның тарлығы, орыс империясының қазақ хандығын жою мақсатындағы іс-қимылдары, сондай-ақ, Жәңгір ханның жерді туған-туыстарына бөліп беруі мен ел билігінде қайын атасыҚарауылқожаға үстемдік берген астамшылық әрекеттері бүліншіліктің тууына себепші болды. Қарауылқожа мен Исатай-Махамбет арасындағы тартыс өршіл, наразылық үлкен қозғалысы айналды. Исатай атынан жазылған «Әй, Махамбет, жолдасым!» атты Махамбет толғауы,ондағы «Хан баласы жылады-ай, Жанымды қи деп сұрады-ай» деген жолдар хан ордасын қоршауға алған соғыс күндерінің(1837) шындығын сипаттайды. Осы жылдың қараша айында көтерілісшілер Бекетай құмында өздерінен күші әлдеқайда басым Гекке әскерімен соғысып, жеңіліс табады. Бұл оқиғалар Махамбеттің «Соғыс» жырында бейнеленіп, «Жабығу», «Ереуіл атқа ер салмай» туындыларында жеңілістің күйзелісті күйі шертіледі.

• 1838 ж. 12 шілдеде Ақбұлақ бойындағы шайқаста Исатай қазаға ұшырап, Махамбет Хиуа жақта 2 жылдай жасақ жинауға әрекет жасады. Бұл ниетінен әрекет шықпаған соң Бөкей ордасына жасырын өтіп, ел ішін паналады. Ақын өмірінде ауыр да сүргінді жылдар жалғасып,

• 1841 ж. 4 наурызда белгісіз біреулердің көрсетуімен Тілекеев деген қазақтың үйінде отырған жерінде Махамбет қолға түсті. Орал әскерінің 40 мың адамнан құралған жасағы үй несі мен Махамбетті тұтқындал, Калмыков ауылында (қазіргі Тайрақ ауданы) екі апта түрмеле ұстады, кейін Орынборға айдатты (17.3.1841). Орынбор генерал-губернаторы Махамбет ісін әскери соттың қарауына тапсырды.

• 1841 ж. 7 шілдеде сот «бүліншілікке» тағы араласса, қатаң жазалансын деген үкіммен тұтқыннан босатып, шекарадан өтпеуді қатаң ескертті.

• 1841 - 45 ж. аралығындағы Махамбет өмірі туралы деректер аз.

• 1845 ж. ақпанда Махамбет баласы Нұрсұлтанды оқуға орналастырмақ ниетпен Орынборға келді. Шекарадан өтуіне байланысты генерал-губернатор істі қайта қозғады, Кіші жүздің батыс бөлігінің әкімі Б.Айшуақов та Махамбетті қудалауын қоймады. Ол ақынның басына 1000 сом тігіп, оны ұстау үшін арнайы адамдар дай (құрамында хорунжий Ықылас Төлейұлы, беріш руының биі Жаңаберген Боздақұлы, Табын Төрежан Тұрымұлы, беріш руының қазақтары Мұса Нұралыұлы, Жүсіп Өтеуліұлы бар) құралған қарулы жасақ жіберді. Махамбет хорунжий Тұрымұлының қолынан қаза тапты.