Саба?ты? такырыбы: ?оз?алт?ышты? сезгілері
Саба?ты? максаты:
О?ушылар?а ?оз?алт?ышты? сезгілер механизм ж?йесін т?сіндіру. Сезгілерді? тежелген б?лігіне т?сінік беру, тежеу ж?йесіні? ??рамды б?лшектерімен таныстыру, ?ткізгіш ??быр, сезгіш, сезгіні? ж?мыс?а жарамдылы?ын ?андай ??ралмен тексеруін айту, п?н бойынша білім-білік да?дыларын ?алыптастыру.
Окыту мен т?рбиелеуді? міндеттері:
1. Білімділік: ?оз?алт?ыш сезгілер т?рлері, оларды? ж?мысын сипаттайтын к?рсеткіштері мен т?сініктері жайлы ма?л?мат беру.
2. Д а м ыту ш ы л ы ?: т?рлі ?дістерді пайдалана отырып, о?ушыларды? ойлау, бай?а?ышты?, есте са?тау ?асиеттерін дамыту, ?з ойын еркін жеткізуге, білім, білік да?дыларын ?алыптастыру.
3.Т?рбиелік: саба??а ?ызы?ушылы?ын, белсенділігін арттыру, е?бектенуге, адамгершілікке т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі : лекция
Саба?ты? типі: жа?а білімді ме?геру
П?наралы? байланыс: электротехника, физика
Саба?ты? ?тілу ?дісі: с?ра? – жауап, сыни т?р?ыдан ойлау стратегиясы.
Саба?ты? к?рнекілігі: Сезгілер, сызбалар, ?има ?лестірме ?а?аздар,
плакаттар.
Саба?ты? барысы:
І.?йымдастыру кезе?і: О?ушыларды? саба??а ?атынасуын, дайынды?ын тексеру.
II. Жа?а саба??а кіріспе
?ызы?ушылы?ты ояту сатысы.
Автомобильдерде ?олданылатын сезгілерді к?рді?дер ме?
Ол ?андай ма?сатта ?олданылады деп ойлайсыз?
ІІІ. Жа?а саба?
Интерактивтік та?та?а слайд ар?ылы саба?ты? ?тілу жоспары к?рсетіледі:
Иінді білікті? сезгісі
Ауа шы?ыныны? сезгісі
Дроссельді ?ала?ша жа?дайыны? сезгісі
Детонация сезгісі
Сезгіні? ж?мыс?а жарамдылы?ы
А?ауы бар сезгі
О?ушылар, б?гін осы жоспар бойынша жа?а материалдармен танысасыздар.
Автомобильдердегі сезгілерді ?олданылатын ?оз?алт?ыш т?рлері
Орталы? б?рку ж?йесі
Таралымды б?рку ж?йесі
Тікелей б?рку ж?йесі
Иінді білікті? сезгісі
Индуктивті сезгі 0261210113 - иінді білікті? б?рышты? жа?дайын ж?не айналыс санын аны?тау?а арнал?ан. Сезгі коз?алт?ышты? алды??ы жа?ыны? о? жа? б?лігінде орналас?ан.
Сезгіні? к?рылысы 1-суретте к?рсетілген.1-сурет: иінді білікті? сезгісі: 1-сезгі катушкасы, 2-корпус, 3-магнит, 4-ы?ыздауыш, 5-сым, 6-бекіткіш, 7-?зекше, 8-синхронизатор дискіс
Сезгі магнитті (3), индуктивті катушкадан (1) ж?не ?зекшеден (7) т?рады. Сезгі иінді біліктегі синхронизаторды? тісті дискісімен бірге ж?мыс істейді. Синхронизаторды? тісті дискісіндегі (8) сезгі ?зекшесіні? (7) ?шыны? жанынан ?ткенде сезгіде магнитті ?рісті? ?згеруі к?рсетіледі. Электрмагниттік ?рісті? ?згеруі сезгі катушкасында электр тогын тудырады. Осы айнымалы кернеу бас?ару блогына беріледі. Осы м?ліметті бас?ару блогы ??деп ж?не де бас?а сезгілерді? м?ліметтерімен салыстырады. Осыны? аркасында оталдыру катушкасыны? ж?не форсунка ж?мысына ?ажетті электр импульсті? параметрін ай?ындайды. Иінді білік жа?дайын сезгісі істен шыкса немесе оны? тізбектері істен шы?са, оталдыру ж?йесіні? ж?мысы то?татылады. Сезгіні?
ж?мыс?а жарамдылы?ын омметрмен тексереміз. Сезгі катушкасыны? кедергісі 850-900 Ом арасында болуы керек. Синхронизаторды? тісті дискісі мен сезгі ?зекшесіні? арасында?ы са?ылау 10,06мм болуы керек. Сезгіні? ж?мыс?а жарамды екенін DST-2 аспабымен ?оз?алт?ышты іске кос?анда тексереді. А?ауы бар сезгіні ауыстырады
Ауа шы?ыныны? сезгісі
Сезгі (расходомер) (ДМРВ) ИВКШ407282000 термометр типті, коз?алт?ыш ж?мыс істеп т?р?анда цилиндрді толтыру?а кететін ауа шы?ынын аны?тайды. Сезгі ауа с?згісінен кейін енгізу ж?йесінде орналаскан. Сезгіні? ??рылысы 1-суретте к?рсетілген. Корпуста (8), сакина (1) орнатыл?ан, оны? ішінде диаметрі 0,07-0,1 мм пластиналы жіптен т?ратын сезгіш элемент (2) орнатыл?ан ж?не термо-компенсоционды резистор (3), сезгідегі электронды модуль 14 схемасына жал?ан?ан. Электронды модуль 14 схемасы, пластиналы жіпті? температурасын 150°С-та ?стап т?рады.
?оз?алт?ыш ж?мыс істегенде цилиндрге енгізілген ауа корпус (8) ж?не са?ина (1) аркылы пластиналы жіпті сал?ындатып ?теді.
Пластиналы жіпті? температурасын ?стап т?ру?а кететін электр ?уаты сезгі ар?ылы ?тетін ауа к?рылымыны? м?лшерін аны?тайды. Сезгі дабылы бас?ару блогына т?сіп онда ??деліп, форсунканы? ашылуына ?ажетті электр импульсіні? ?за?ты?ын ?стап т?рады. Электронды модульдегі пластиналы жіпті? б?л?ануына байланысты кернеуді жо?арылатып, температураны 1000°С кыздырады. Осындай температурада кірленген жіпті? кірлері жанып кетеді. Электронды модульде айнымалы резистр бар, соны? к?мегімен сырт?а шы?атын газды? к?рамында?ы к?міртегін реттеуге болады.
Сезгі немесе сезгі тізбектері істен шы??ан кезде бас?ару блогы резервті ж?мыс режиміне к?шеді. Сезгіде а?ау пайда бол?ан жа?дайда бас?ару блогы белгі бергіш ар?ылы ж?ргізушіге білдіреді. Сезгіні? ж?мыс?а жарамдылы?ын 2-суреттегі сызбаны? к?мегімен тексеруге болады. Сезгіні іске ?ос?анда вольтметр (5) панельде 1,3-1,4 В кернеуді к?рсету керек. Ал ?ыс?а уа?ыт?а ?ос?анда (3) вольтметр (5) 8 В кернеуді к?рсету керек. Б?л кезде пластиналы жіп (2) ?ызару керек. Сезгіні сапалы тексеру ?шін коз?алткыш ж?мыс істеп т?р?анда DST-2 аспабымен тексереміз. Ж?мыс?а жарамсыз сезгі ауыстырылады
11.6-сурет. Массалы ауа шы?ыныны? сезгісі: 1—са?ина, 2—пластиналы жіп, 3—термокомпенсационды кернеу, 4—са?инаны бекітетін кронштейін, 5—электронды модуль корпусы, 6—са?тандыр?ыш тор, 7—са?ина, 8—сезгі корпусы, 9—СО-реттегіш винт, 10—?а?па?, 11—электрлі ажырат?ыш ?алыбы, 12—штекер, 13—ны?ыздауыш, 14—электронды модуль
2-сурет. Массалы ауа шы?ыныны? сезгісін тексеретін электр сызбасы:
1—сезгіні? штекерлі ажырат?ышы, 2—кедергі МЛТ 0,25-2,4 кОм, 3—ажырат?ыш, 4—аккумуляторлы батарея, 5—вольтметр
Дроссельді ?ала?ша жа?дайыны? сезгісі
Сезгі 0280122001 немесе НРК1 -8 дроссельді ?ала?шаны? жа?дайын аны?тау?а арнал?ан. ?ала?ша жа?дайын сезгіге дроссельді ?ала?ша осімен жал?астырыл?ан. Сезгіні? электр сызбасы мен ??рылысы 3-суретте к?рсетілген.
Сезгі корпуста (1) плата (6), Rl, R2, R3, R4 кедергілер жылжымалы т?йіспе (3), б?ралмалы т?лке (2) орнатыл?ан. Сезгі істен шы??анда бас?ару блогы резервтен ж?мыс режиміне к?шеді. Сезгіні? акаусызды?ын омметрмен тексереді. 1 ж?не 2 шы?ында кедергі 2 кОм болу керек. Ал 2 жене 3 шы?ында - 700-1380 Ом, баскаларында - 2600 Ом. Акауы бар сезгі міндетті т?рде ауыстырылады.
Детонация сезгісі
Сезгі 0261231046 немесе GT 305 ?оз?алт?ыш ж?мыс істеп т?р?ан кезде детонацияны аны?тайды. Детонация -?оз?алт?ыш цилиндрлеріндегі жанармай ?оспасыны? кенеттен ?здігінен жануы немесе цилиндрді? ішінде болатын ?опарылыс. ?оз?алткышты? м?ндай ж?мыс режимінде ?те ?лкен діріл пайда болады ж?не ?оз?алт?ыш б?лшектеріне термиялы? ж?ктеме тудырады. Детонацияда ж?мыс істеп т?р?ан ?оз?алт?ышты? б?лшектері тез істен шы?ады. Детонация сезгісі цилиндр блогыны? о? жа?ында орнатыл?ан. 4-суретте детонация сезгісіні? пъезоэлектрлі ??рылысы к?рсетілген.
Сезгіні? негізгі элементтері — кварцты пьезоэлемент (7) ж?не инерциялы масса (6). ?оз?алт?ыш ж?мыс істеп т?р?анда осы б?лшектер дірілдейді. Сезгіні? инерциялык массасы (6) діріл кезінде пьезоэлементке есер етіп, электр дабылын тудырады. Осы дабылды? т?ріне карай дірілді аныктайды. Детонация пайда бол?анда діріл ?л?айып, электр дабылыны? кернеу амплитудасы ?седі. Осы электр дабылы баскару блогына беріледі. Дабыл пайда бол?анда бас?ару блогы детонация ?шкенге дейін оталуды? озу б?рышын реттейді. Сезгі мен оны? электр тізбектері істен шы?са, ба?ылау шамы жанып, ж?ргізушіге белгі береді. Сезгіні? а?аусызды?ын ?оз?алт?ышты іске ?осып, DST-2 аспабымен тексереміз. А?ауы бар сезгіні ауыстыру керек.11.3-сурет. Детонация сезгісі: 1 —штекер, 2—изолятор, 3—корпус, 4—гайка, 5—иілжелі шайба, 6—инерциялы шайба, 7—пъезоэлемент, 8—т?йісу пластинасы
ІV. Жа?а саба?ты бекіту.
Оны «топтастыру» ?дісі ар?ылы іске асырамыз.
К?не, кім ?оз?алт?ыш сезгілерін сипаттайтын к?рсеткіштер мен т?сініктерді топтастыры к?рсетеді?
