2. ?аза?стан Республикасыны? Президенті неше жыл?а сайланады?
Республика Президенті бес жыл мерзімге сайланады.)
3. 1995 жылы Нью – Йорк ?аласында Президент ?андай ??жат?а ?ол ?ойды? (Бала ???ы?ы туралы Конвенция?а)
. Жа?а саба?:
«Ой ша?ыру»
За? дегеніміз не?
?) Жа?а саба? т?сіндіру
М??алімні? кіріспе с?зі.
Кез келген мемлекетті?, елді? т?уелсіздігін, демократиялы? ??ндылы?тарын ай?ындайтын негізгі ??жат - Конституция.Онда мемлекетті? барлы? ??рылымдарыны?, жеке азаматтарды?, ?лт пен ?лыстарды?, ?леуметтік топтарды? ма?саттары, міндеттері, ???ы?тары к?рсетіледі.
?аза?станны? Ата за?ы ?лемдегі е? жас Конституцияларды? бірі болып саналады екен. Расында, б?кіл мемлекеттік ??рылымды ай?а?тайтын, елдікті? бастауы болып табылатын ??жат. К?птеген зерттеушілерді? пікірінше, ?аза?станны? Конституциясы ?лемдегі жалпы адамзатты? ??ндылы?тарды д?ріптейтін е? ?здік 50 конституцияны? бірі болып саналады екен. Б?ны? ?зі Ата за?ымызды? ?лкен ?леуетін білдірсе керек.
Т?уелсіздікке ие бол?ан ?аза?станны? е? басты ?адамы Конституцияны ?абылдаумен т?тастай байланысты. Б?л туралы: «Т?уелсіздігімізді ал?аннан кейін бізге б?гінгі ?мір шынды?ымен ж?не алда?ы уа?ытпен бірге ?адам басып, ?ткен ?рпа?ты? іс-т?жірибесі мен жар?ын болаша??а деген сенімді жина?та?ан Негізгі За? ?ажет болды. Т?уелсіз ?аза?станны? Конституциясы ашы? ж?не демократиялы? ?о?ам орнатуды? негізгі принциптерін баянды етуге тиіс болатын», - деп жазады Мемлекет басшысы Н?рс?лтан Назарбаев ?зіні? «?аза?стан жолы» атты кітабында. 1995 жылы ?азіргі Негізгі за? - Конституция ?абылданды. ?азір келтіріліп ж?рген ресми м?ліметтерге ?араса?, ??жатты тал?ылау?а 3 млн.345 мы? адам ?атысыпты. Ж?ртшылы? тарапынан сараптал?ан 31 мы? 886 ?сыныс т?ссе, соны? 1 мы? 100-і конституция жобасына енгізілген. Б?л ж?нінде Елбасы «?аза?станды? жол» атты кітабында: «1995 жыл?ы Конституция та?ыр жерде пайда бол?ан жо?. Ол егемен ?аза?станда конституциялы? ??рылыс орнату ?шін б?рыннан жина?тал?ан т?жірибелерді, сондай-а? бізді? жа?дайымыз?а с?йкес келетін е? прогресшіл шетелдік т?жірибелерді барынша толы? пайдалан?ан еді. Сонды?тан да, кімде-кім елімізді? Негізгі за?ыны? рухы мен ма?ызын тере? т?сінгісі келсе, оны жасауды?, ?алыптастыруды? тарихын жа?сы білуі керек», - деген болатын.
Ата За?ымыз, Конституцияны ??рметтеп ?ор?ау, ал оны? ма?ыздылы?ын жо?алтпай са?тау республикамызды? ?рбір азаматыны? міндеті мен парызы болуы тиіс. Олай болса, б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы: За?ды білі-заман талабы.
Бізді? елімізде адам ???ы?тары Ата За?ымыз-?аза?стан Республикасыны? Конституциясында к?рініс тап?ан.
IV.Сені? ???ы?ын-мені? ???ы?ым.
Б?л кезе?де о?ушылар ?з ???ы?тары ж?нінде айтып ?теді.
1-о?ушы. 10-бап
Баланы? ?мiр с?руге, жеке басыны? бостанды?ына, ?адiр-?асиетiне ж?не жеке ?мiрiне ?ол с??ылмау?а ???ылы
2-??ушы. 9-бап
Баланы? даралы? ерекшеліктерін ж?не оны са?тау?а ???ы?ы.
Бала ту?ан с?тінен бастап аты-ж?ні, ?лты, азаматты?ы болу?а ???ылы, ал ?Р-ны? за? актілерінде к?зделген жа?дайды са?тау?а ???ылы.?ай ?лт?а жататынды?ына,тіліне,біліміне,денсаулы?ына, ата-анасына ?атысты м?н-жайлар?а ?арамастан бала те? ???ылы.
3-о?ушы.8-бап.
?р бала с?з бостанды?ына ж?не ?з пікірін айту?а, ар-ождан бостанды?ына, коммерциялы? емес ?йымдар?а ж?не ?Р-ны? за?дарымен р??сат етілген бейбіт жиналыстыр?а ?атысу?а ???ы?ы бар.
?ркімні? ана тілі мен т?л м?дениетін пайдалану?а, ?арым-?атынас, т?рбие о?у ж?не шы?армашылы? тілін еркін та?дап алу?а ???ы?ы бар.
6-о?ушы. 30- бап
Азаматтарды? тегін орта білім алуына кепілдік беріледі. Орта білім алу міндетті.Республика азаматтырыны? конкурсты? негізде тегін жо?ары білім алу?а ???ы?ы бар.
7- о?ушы.19-бап
?рбір адам ?з пікірін болуына,ойында?ысын еркін айтуына ???ы?ы бар.
М??алім: Рахмет. ?з ???ы?тарынызды айтып ?ттініздер, ?андай міндеттері?із бар со?ан то?талып ?тсек. (о?ушылар ?з міндеттерін айтады)
IV.«Ты?ыры?тан шы?ар жол ?айсы» (Бейнефильмдегі ситуациялы? жа?дайды шешу).О?ушылар арасында пікір алысу.
VII. «Баптар с?йлейді»?Р Конституциясыны? II б?лімі: Адам ж?не азамат
(м??алім ?Р Конституциясыны? II б?ліміні? баптарымен о?ушыларды таныстырады)
Просмотр содержимого документа
«За?ды білу-заман талабы»
Сабақтың тақырыбы: Заңды білу-заман талабы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушылармен негізгі заңдар ҚР Конституциясы мен Адам құқытары Декларациясын талдау.
Дамытушылық: Заңдарды талдай отырып, өз бетімен салыстыра біуге, өмірде қолдана білуге баулу.
Тәрбиелік: Өз құқығын қорғай алатын, міндеттерін, жауапкершіліктерін жоғары меңгеретін, Конституция,Декларация баптарына бағнатын,заң бұзушлыққа бармайтын Қазақстанның адал азаматы етіп тәрбиелеу.
Оқушылармен амандасу. Геометриялық фигураларды таңдау арқылы оқушылар топқа бөлініп, сабақ ережесін қабылдайды:
-Белсенді қатысу
- Тыныштық сақтау
-Бірін-бірі тыңдау
-Ойын ашық айту
-Бір-бірін сынамау
II. Үй тапсырмасын сұрау
а) эссе «Менің Президентім»
ә) «Кім жылдам?»ойыны
I топ сұрақтары:
1. «Президент» сөзі латын тіліне аударғанда қандай мағана береді ? (алда отырған, бастаушы)
2. Президент Парламентті таратып жібере алады ма? (иә)
3.Н.Ә.Назарбаевтың туылған жері ?(Алматы облысы,Қаскелен ауданы, Шамалған ауылы)
II топ сұрақтары:
1.Президент өкілеттілігі қашан күшейтілді? (Тәуелсіздік алған соң)
2. Қазақстан Республикасының Президенті неше жылға сайланады?
( Республика Президенті бес жыл мерзімге сайланады.)
3. 1995 жылы Нью – Йорк қаласында Президент қандай құжатқа қол қойды? (Бала құқығы туралы Конвенцияға)
III. Жаңа сабақ:
а) «Ой шақыру»
ә) Жаңа сабақ түсіндіру
Мұғалімнің кіріспе сөзі.
Кез келген мемлекеттің, елдің тәуелсіздігін, демократиялық құндылықтарын айқындайтын негізгі құжат - Конституция.Онда мемлекеттің барлық құрылымдарының, жеке азаматтардың, ұлт пен ұлыстардың, әлеуметтік топтардың мақсаттары, міндеттері, құқықтары көрсетіледі.
Қазақстанның Ата заңы әлемдегі ең жас Конституциялардың бірі болып саналады екен. Расында, бүкіл мемлекеттік құрылымды айғақтайтын, елдіктің бастауы болып табылатын құжат. Көптеген зерттеушілердің пікірінше, Қазақстанның Конституциясы әлемдегі жалпы адамзаттық құндылықтарды дәріптейтін ең үздік 50 конституцияның бірі болып саналады екен. Бұның өзі Ата заңымыздың үлкен әлеуетін білдірсе керек.
Тәуелсіздікке ие болған Қазақстанның ең басты қадамы Конституцияны қабылдаумен тұтастай байланысты. Бұл туралы: «Тәуелсіздігімізді алғаннан кейін бізге бүгінгі өмір шындығымен және алдағы уақытпен бірге қадам басып, өткен ұрпақтың іс-тәжірибесі мен жарқын болашаққа деген сенімді жинақтаған Негізгі Заң қажет болды. Тәуелсіз Қазақстанның Конституциясы ашық және демократиялық қоғам орнатудың негізгі принциптерін баянды етуге тиіс болатын», - деп жазады Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің «Қазақстан жолы» атты кітабында. 1995 жылы қазіргі Негізгі заң - Конституция қабылданды. Қазір келтіріліп жүрген ресми мәліметтерге қарасақ, құжатты талқылауға 3 млн.345 мың адам қатысыпты. Жұртшылық тарапынан сарапталған 31 мың 886 ұсыныс түссе, соның 1 мың 100-і конституция жобасына енгізілген. Бұл жөнінде Елбасы «Қазақстандық жол» атты кітабында: «1995 жылғы Конституция тақыр жерде пайда болған жоқ. Ол егемен Қазақстанда конституциялық құрылыс орнату үшін бұрыннан жинақталған тәжірибелерді, сондай-ақ біздің жағдайымызға сәйкес келетін ең прогресшіл шетелдік тәжірибелерді барынша толық пайдаланған еді. Сондықтан да, кімде-кім еліміздің Негізгі заңының рухы мен маңызын терең түсінгісі келсе, оны жасаудың, қалыптастырудың тарихын жақсы білуі керек», - деген болатын.
Ата Заңымыз, Конституцияны құрметтеп қорғау, ал оның маңыздылығын жоғалтпай сақтау республикамыздың әрбір азаматының міндеті мен парызы болуы тиіс. Олай болса, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Заңды білі-заман талабы.
Біздің елімізде адам құқықтары Ата Заңымыз-Қазақстан Республикасының Конституциясында көрініс тапқан.
IV.Сенің құқығын-менің құқығым.
Бұл кезеңде оқушылар өз құқықтары жөнінде айтып өтеді.
1-оқушы. 10-бап
Баланың өмiр сүруге, жеке басының бостандығына, қадiр-қасиетiне және жеке өмiрiне қол сұғылмауға құқылы
2-өқушы. 9-бап
Баланың даралық ерекшеліктерін және оны сақтауға құқығы.
Бала туған сәтінен бастап аты-жөні, ұлты, азаматтығы болуға құқылы, ал ҚР-ның заң актілерінде көзделген жағдайды сақтауға құқылы.Қай ұлтқа жататындығына,тіліне,біліміне,денсаулығына, ата-анасына қатысты мән-жайларға қарамастан бала тең құқылы.
3-оқушы.8-бап.
Әр бала сөз бостандығына және өз пікірін айтуға , ар-ождан бостандығына, коммерциялық емес ұйымдарға және ҚР-ның заңдарымен рұқсат етілген бейбіт жиналыстырға қатысуға құқығы бар.
4-оқушы.12-бап
Біреудің атына кір келтіруге, жеке басының тіршілігіне араласуға , рұқсатсыз үйіне кіруге, біреудің хаттарын оқуға ешкімнің құқығы жоқ.
5-оқушы.19-бап
Әркімнің ана тілі мен төл мәдениетін пайдалануға, қарым-қатынас, тәрбие оқу және шығармашылық тілін еркін таңдап алуға құқығы бар.
6-оқушы. 30- бап
Азаматтардың тегін орта білім алуына кепілдік беріледі. Орта білім алу міндетті.Республика азаматтырының конкурстық негізде тегін жоғары білім алуға құқығы бар.
7- оқушы.19-бап
Әрбір адам өз пікірін болуына,ойындағысын еркін айтуына құқығы бар.
Мұғалім: Рахмет. Өз құқықтарынызды айтып өттініздер, қандай міндеттеріңіз бар соған тоұталып өтсек. (оқушылар өз міндеттерін айтады)
IV.«Тығырықтан шығар жол қайсы» (Бейнефильмдегі ситуациялық жағдайды шешу).Оқушылар арасында пікір алысу.
VII. «Баптар сөйлейді»ҚР Конституциясының II бөлімі: Адам және азамат
(мұғалім ҚР Конституциясының II бөлімінің баптарымен оқушыларды таныстырады)
Сұрақ:- Елбасы қазақ жастарынан қандай үміт күтеді?
Оқушы пікірі: Бұл – елдіктің сенімі, ертеңіміздің сенімі дер едім. Елбасы сенім артқандай, оқуда, жаңа мамандық және жаңа технологияны меңгеруде ізденісте болуымыз керек, еліміздің жарқын болашағы жолында күш-жігерімізді жұмылдыруға дайын болуымыз қажет. Мұның өзі бізді жат әдеттерден аулақ болып, өнегелі де өркенді істерге ұмтылуға, барлық салада да алдыңғы лектен көрінуге шақырады.
IX. Ойды аяқта
(мақал-мәтелдің жалғасын тауып, түсінік беру)
1.Біреуге ор қазба...(өзің түсесің)
2.Занңың құрығы... (бәрінен ұзын)
3.Ұрлық түбі.... (қорлық)
4. Өтірікшінің құрығы... (бір-ақ тұтам)
5.Тура биде... (туған жоқ)
6.Қолынмен істегенді... (мойыныңмен көтер)
7.Тек жүрсең... (тоқ жүресің)
8.Заңды сыйлаған... (еркін жүреді)
X. Сабақты бекіту.
«Біз неге құқылымыз?» ойыны.
1.Құқық деген не? (мемлекет шығарған немесе бекіткен тәртіп ережелерінің жиынтығы)
2.Құқық немен қорғалады? (Заңмен)
3.Адам құқығының қорғалуы қай жерде, қай жылы бастай алды? (1789ж.Францияда)
4.Адам құқықтары мен бостандықтары туралы Декларацияны қандай ұйым қабылдады? (БҰҰ)
5.БҰҰ-ның мақсаты не? (Әлемде бейбітшілікті сақтау,адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау)
6.Қазақстан БҰҰ-на қай жылы мүше болып кірді? (1992жылы 2наурыз)
7.БҰҰ адам құқығына байланысты қандай халықаралық шарттар қабылдады? (Бала құқығы туралы Конвенция)
8.Құқық туралы заңдарды қай орган шығарады? (Парламент)
Мұғалім:Оқушылар! Бүгінгі сабақта өз құқығымыз жөнінде біраз мағлумат алдық. Б.Момышұлы «Азамат жолы- ар жолы»деп айтқандай, ешкімнің ала жібін аттамай, өз құқығымызды да, өзгенің құқығын да бұзбай тәуелсіз елдің арқа сүйер айбынды, ақылды ұл-қызы болып өсейік.
IX.Үйге тапсырма:
«Ата заным-айбыным» тақырыбында эссе жазу.
Қазақстан Республикасы Конституциясының II бөлімінің баптарын жаттау.
X. Бағалау: Сабақ барысында белсенділік танытқан оқушыларды мадақтап,бағалау
) «Ой шақыру»
