То?тар ?уб?кіров,Тал?ат М?сабаев-?аза? ?арышкерлері.

Дүниетану. 4^асыныбы. Бақтиярова Роза. Онлайн сабақ.

Тақырыбы: Т. Әубәкіров, Талғат Мұсабаев –қазақ ғарышкерлері

Мақсаты: Қазақстан Республикасының ғарышкерлерімен таныстыру.

1. Тақырып бойынша жүйелі сөйлеуге, қосымша мәліметтер

жұмыстарын ұйымдастыру арқылы болашақта ізденіске баулу,

зерттеушілік іс-әрекетін қалыптастыру.

2. Танымдық ой-өрісін, әңгімелете отырып сөздік қырын дамыту.

3. Жас өркеннің бойында Отансүйгіштік, азаматтық қалыптастыру;

білімге, ғылымға ұмтылдыру, ғарыш саласы туралы білімдерін

молайту.

Көрнекілігі: 1. Сабаққа байланысты слайдтар.

2. Еңбек құралдары.

3. Интерактивті тақта

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың типі: Жаңа материалды игеру.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, шағын топтармен жұмыс, ауызша баяндау,

көрсету, ойын, мадақтау.

Технология: АҚТҚ

Пәнаралық байланыс: Математика, еңбек.

Барысы:

І. Ұйымдастыру.

Психологиялық дайындық.

Ұлы Абайдай кең жүрек,

Ақын болғым келеді.

Қуанвш аға секілді,

Ғалым болғым келеді.

Тоқтар аға сияқты,

Ұшқыш болғым келеді.

70 өнер теңгерген,

Дарын болғым келеді.

Жақсы, ендеше 70 өнерлеріңді ортаға салып, дарынды болуларыңа тілектеспін.

Тілек шеңбері:

Армысың, асыл күн!

Армысың, көк аспан!

Армысың, жан досым!

Жылуыма жылу қос,

Міне, менің қолым.

Шеңбер жасаған балалар бір-біріне жылы лебіздерін білдіреді?

Сұрақ арқылы 3 топқа бөлу.

• Жерге ең жақын жұлдыз не?

Күн. І топ

• Жердің серігі не?

Ай ІІ топ

• Глобус –ненің үлгісі? «Жердің»

• Олай болса жер ІІІ топ жер

Қызығушылықты ояту кезеңі

Ғарышкерлер мекені-

Қазқ жері Байқоңыр!

Қай жер саған жетеді,

Ғажап жерім Байқоңыр! деп Есентай Ерботин «Байқоңыр» өлеңінде жырлағандай бізде сабағымызды Ғарышкер неге скафандр киеді? Яғни ғарыш әлеміне саяхат жасайық

Видео слайд

• Енді, балалар үй тапсырмасы бүгінгі сабағымыз қалай ойлайсыңдар неге арналады?

• Дұрыс, ғарыш және ғарышкерлерге.

Үй тапсырмасы. Ғарышқа жол ашу Ю. Гагарин- тұңғыш ғарышкер

Шығармашылық жұмыстарды плакатқа іліп сөйлету

І ІІ ІІІ

Байқоңыр Тұңғыш тіршілік иесі-Лайка Ю. Гагарин туралы

Әңгімелеу

Сергіту.

Жаңа сабақ

1961 жылы 12 сәуірде адамзат тарихын да тұңғыш рет жер шарынан ғарыш кемесі ұшыралады. Ғарышқа ұшқан орыс азаматы ұшқыш-ғарышкер Ю. Гагарин.

30 жылдан кейін 1991 жылы қазанның 2 сінде қазақтың тұнғыш ғарышкері Т. Әубәкіров. Кеңес Одағының батыры. КСРО- ның еңбек сіңірген сынақшы-ұшқышы.

Ал, Т. Мұсабаев ғарышта 3 рет болып, халықаралық экипаж құрамында да болды.

Слайд. Ғарышқа 53 жыл

Оқулықпен жұмыс. 184 бет

Ой толғаныс. Орталықтарда жұмыс

І. Жазу орталығы 5 жолды өлең «Байқоңыр» сөзінен сөздер құрау

ІІ. Шығармашылық орталығы – Эссе жазу

ІІІ. Өнер орталығы зымыран жасау

Мағынаны бекіту.

«Космос әлемінде ойыны»

Сұрақ-жауап.

Үй тапсырмасы: 181 бет.

Қортындылау. Рефлексия. Бағалау.

- Сонымен ғарышкер болу үшін адам бойында қандай қасиеттер болуға тиісті деп ойлайсыңдар?

Ғылым үшін, адам баласының ғылымды игеруі үшін 1991 жылдан бастап Қазақстанда ғарышкерлер ұшыруға байланысты ғарыштық зерттеулер дами бастады. Ғарыштық зерттеулер институты ашылды.

Ғарыштың пайдасы да, қиындығы да бар. Арнаулы бағдарламалар медицина, геофизика, металлургия т.б. саланы қамтыған. Тоқтар жер қайнауын пленкаға түсіріп әкелген.

Жасанды серіктер арқылы ай суреті, спутник байланысы т.б.

Ертеде ұланғайыр қазақ даласын жаудан қорғап, талай жауынгерлік жарықтарда жеңіспен оралған бабаларымыздың ержүрек тілегін, отансүйгіштігін бүгінгі. Тоқтар мен Талғат ағаларымыздың ерлігімен теңдей бағаласақ артық болмайтындай!

Адамзат баласының жан-жақты рухани үйлесімді дамып қалыптасуына білім мен тәрбие ғана емес, табиғат аясы, жеті қат, көк, жер, нұрын төккерн Күн мен Ай керек екенін олар дәлелдеп өткендей.

«Ғарышқа саяхат» шығармашылық жұмыс. ЭССЕ

Ғарыш әлемі кең байтақ. Оны адамзат әлі толығы мен зерттеп болмаған. Ғарыштың әлі де ашылмаған сырлары бар. Біздің елімізде «Байқоңыр» ғарыш алаңы бар. Бұл Қазақстанда ғарыш әлемінен байланыстыратын көпір. Зымырандар осы жерден ғарышқа саяхат бастайды. Лайка, Белка, Стрелка, Гагарин, Терешкова.

Тоқтар Әубәкіров, Талғат Мұсабаев- қазақтың ең алғаш ғарыш есігін ашқан ұшқыштары.

Әр адам ғарышқа саяхатқа барғысы келеді. Әр адам ұшқыш болғысы келеді. Мысалы: елбасы да ұшақты көріп ұшқыш болғысы келді. «Балалық шағымының аспаны» киносында. Ұшқыш болу үшін шыдамдылық пен ақылдылық және ғарыш туралы көп мәліметтер білуі және спортпен айналысу керек.

І топ

Байқоңыр-ғарыш алаңы, ғарыш-жайы. Қызылорда облысы Қармақшы ауданының аумағында орналасқан. Іргесі 1955 жылы қаланған.

Ғарыш алаңын салу үшін Байқоңырды таңдап алу кезінде бұл жердің елді мекендерден қашық болуы, ракета ұшырудың қауіпсіздігі, қайтып орлып қонуға қолайлы болуы ескерілген. Байқоңыр бүгінде әлемдегі ең ірі ғарыш айлағы. Оның аумағы 6717 шаршы шақырымнан асады.

Ұзындығы солтүстіктен оңтүстікке -75 шаршы, батыстан шығысқа 90 шақырым.

ІІ топ

Ғарышқа ұшқан ең алғашқы тіршілік иесі – Лейка. Ит 1957 жылдың 3 қарашасында Мәскеу уақытымен таңғы 6 жарымда Кеңес Одағының «Спутник -2» атты кемесімен ғарышқа аттандырылды. Лайканың жасы -2-де, салмағы- 6кг. Мұнан кейін 1960 жылы 20 тамызда Белка Стрелка атты иттер ұшты. Бұл екеуі ғарыштан жер бетіне аман –есен оралған ең алғашқы тіршілік иелері.

ІІІ топ

Юрий Гагарин -9 наурыз 1934 жылы Смоленск облысында дүниеге келген.

Ғарышқа тұңғыш ұшқан адам, КСРО ұшқыш- ғарышкері, Кеңес Одағының батыры, полковник.

1961 жылы 12 сәуірде «Восток» ғарыш кемесімен Байқоңырдан адамзат тарихында тұңғыш рет ғарышқа ұшты. Ол жерді айналып ұшып, 1 сағат 48 (108) минуттан кейін жерге қайта қонды.

12 сәуір тарихқа «Ғарышкерлер күні» деген атпен енді.

Сұрақтар:

1. Күміс қанат сұңқары,

Көкке еркін сүңгіді.

Бұлттан да тым әрі,

Кеткен жанды кім дейді?

2. Ғарыш дегеніміз не?

- жерді қоршаған бүкіл дүние Әлем немесе Ғарыш деп аталады.

3. Қазақстанда ғарыш айлағы қай жерде орналасқан?

- Байқоңырда.

4. Ғарышқа ұшқан алғашқы тіршілік иесі не?

Лайка. 1957 жыл 3 қараша

5. 1961 жыл 12 сәуіріндегі таңғы сағат 9 дан 7 минут өткендегі тарихи оқиға қандай?

- «Восток» кемесімен әуе кеңістігінде Ю. Гагарин 108 минут болып қайтты.

6. Ғарышкердің киімі қалай аталады?

- скафандр

7. Ең бірінші Қазақстаннан ғарышқа ұшқан кім?

-Т. Әубәкіров

8. Бұл оқиға қай жылы?

1991 жылы 2 қазанда

9. Екінші қазақ ғарышкері кім?

Т. Мұсабаев – ұшқыш ғарышкер. Қазақстан халық қаһарманы. 1994. 1998. 2001 жыл

Ембі қалалық №3 орта мектебі

Пәні: Дүниетану

Тақырыбы: Т.Әубәкіров, Т.Мұсабаев –

қазақ ғарышкерлері. (Онлайн сабақ)

Сыныбы: 4^а

Мұғалімі: Бақтиярова Р.Б.

Ембі қалалық 2013 – 2014 оқу жылы

Ұлы Абайдай кең жүрек,

Ақын болғым келеді.

Қаныш аға секілді,

Ғалым болғым келеді.

Тоқтар аға сияқты,

Ұшқыш болғым келеді.

70 өнер теңгерген,

Дарын болғым келеді .

Армысың,асыл күн!

Армысың, көк аспан!

Армысың, жан досым!

Жылуыма жылу қос,

Міне, менің қолым.

Топқа бөлу

«Байқоңыр» тобы

«Жер» тобы

«Ай» тобы

Ғарышкер неге скафандр киеді?

Ең алғаш ғарышқа Белка атты ит .

3 қараша 1959 жылы Лайкаға скафандр кигізіп, зымыранды ғарышқа жіберді.

19 тамыз 1960жылы

Белка и Стрелка.

Юрий Гагарин

адамзат баласындағы

тұңғыш ғарышкер

1961 жылы 12-сәуiрде

Юрий Гагарин «Восток» кемесiмен ғарышқа ұшты

1961 жылы 12 сәуірде Восток ғарыш кемесімен Байқоңыр ғарыш алаңынан тарихта тұңғыш рет ғарышқа ұшты. Ол Жерді айналып ұшып, 1 сағат 48 минуттан кейін Жерге қайта қонды.

Ғарыш әлемінде...

Ғарыш кемесі – адамның ғарышта ұшуына арналған ғарыштық аппарат. Оның негізгі ерекшелігі – ғарышкердің өмірін сақтауға арналған тұмшаланған кабинасының болуы

Бұл қызық.

Тамақтары

Үй тапсырмасын бекіту.

Шығармашылық жұмыстар

Сергіту сәті

1946 ж маусымның 27-інде Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы, «1-інші май» ұжымшарында дүниеге келген, қазақ. Жоғары білімді. Техника ғылымдарының докторы, профессор, академик, авиация генерал-майоры.

1991ж 2 қазанда Байқоңыр ғарыш алаңынан “Союз ТМ - 12” ғарыш кемесімен ұшып, “ Мир” орбиталдық комплексінеде өзге ғарышкерлермен бірге сегіз тәулік бойы ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізіді.

Тоқтар Әубәкіров зерттеуші ғарышкер есебінде, Александр Волков және аустрия ғарышкері Франц Фибек, «Союз ТМ-13» ғарыш кемесімен ғарышқа ұшуға кірісті. Апта бойы «Мир» орбиталды кешенінде жұмыс істеді. 1991ж  ж. қазаннаың 10-ында ғарыш кемесімен Жерге қайтып қонды. Ғарышта өтеген мерзімі — 7 күн 22 сағат 13 минөт.

• Қазақтың қара баласы Талғат Мұсабаев ғарышқа қасиетті Құран кітапты, туған жердің бір уыс топырағын, көк байрақты ала ұшқан.
• 1994 ж. ғарышқа 1-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-19) 126 күн ғарышта өткізген.

• 1998 ж. ғарышқа 2-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-27) 208 күн ғарышта өткізген. Гиннестің үздік табыстар кітәбінде бір айдың ішінде 5 рет не бары 30 сағат 8 минөт ұзақтығымен ашық ғарышқа шыққанны жазылып алынған.
• Ұшқанда американ ғарышкері Л. Эйартс пен ресей ғарышкері (шуваш ұлтынының өкілі) Николай Бударинмен бірге.
• Қонғанда ресей ғарышкерлері Николай Бадурин мен Юрий Батуринмен бірге.
• 2001 ж. ғарышқа 3-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-32) 8 күн ғарышта өткізген.

Оқулықпен жұмыс

184 бет

Ой толғаныс

• 1-топ. Ақындар
• 5 жолды өлең
• “ Байқоңыр” сөзінен сөз өру

• 2-топ. Жазушылар
• Эссе жазу ” Ғарышқа саяхат”

• 3-топ. Шеберлер
• Қағаздан зымыран құрастыру

“ Космос әлемінде” ойыны

Алғашқы ғарышқа ұшу ұзақтығы

қанша уақытқа созылды?

108 минут

Ғарыш дегеніміз не?

-Жерді қоршаған бүкіл дүние

Ғарышқа адамзат ұшқанға

дейін не жіберді,

аттарын білесіңдер ме?

Иттер: Лайка, Белка, Стрелка.

Ғарышқа ұшатын ракеталар

біздің облысымыздағы қай ғарыш

айлағынан ұшырылады?

Байқоңыр

Космос корабльдерінде

тамақтар қайда

сақталады?

Тюбиктерде

Ғарышкерге

дене жаттығулары үшін

гантельдер керек пе?

Жоқ, өйткені космоста олар өз салмақтарын жоғалтады

Ғарышка ұшу кезінде

космонавт киетін киім

қалай аталады

Скафандр

Ғарышқа барудың халық

шаруашылығына маңызы қандай?

• Топ мүшелерінің бағалауы
• Мұғалімнің бағалауы

Ғарышкер болғысы келетіндерге!

Барлығы да армандаудан

басталатынын ұмытпаңдар.

Армандаудан қорықпаңдар!

Жалқаулыққа салынбаңдар!

Сәттілік тілеймін