?аза?станны? топыра? жамыл?ысы.

Сынып: 8

Та?ырыбы: ?аза?станны? топыра? жамыл?ысы.

Ма?саты:

Білімділік: Топыра? ж?не оны? пайда болуы. О?ушылар?а топыра? ?абаттарыны? т?зілу себептерін т?сіндіру. Топыра? т?зуші факторлар?а сипаттама беру. Топыра?ты? механикалы? ??рамына то?талу.

Дамытушылы?: ?аза?станны? физикалы? картасы бойынша топыра? т?рлеріні? таралуын сипаттау ар?ылы та?ырыпты? карталармен ж?мыс істей білу да?дысын одан ?рі ?алыптастыру. Икемділіктері мен да?дыларын дамыту.

Т?рбиелік: Топыра?ты? ма?ызы туралы к?з?арастарын ке?ейту ары?ылы, ?орша?ан ортаны ?ор?ау?а баулу, ?з отанына деген с?йіспеншілік сезімдерін арттыру.

Саба?ты? т?рі: аралас саба?

Саба?ты ?йымдастыру формасы: фронтальді

Саба?ты ж?ргізу ?діс-т?сілдері: репродуктивті, проблемалы?

??рал-жабды?тар: ?аза?станны? физикалы? картасы, та?ырыпты? карталар

Саба?ты? кезе?дері: 1. ?йымдастыру кезе?і 5. Саба?ты ?орытындылау кезе?і

2. ?й тапсырмасын тексеру кезе?і 6. Ба?алау кезе?і

3. Та?ырыпты ме?геру кезе?і 7. ?й тапсырмасын беру кезе?і

4. Та?ырыпты бекіту кезе?і

Саба?ты? барысы

Кезе?дер

М??алімні? іс-?рекеті

О?ушыларды? іс-?рекеті

(1 мин)

О?ушылармен амандасу. Т?гендеу. Саба??а дайынды?ын тексеру.

М??аліммен амандасу. Саба?та кім жо? екенін аны?тау.

(8 мин)

Е? алдымен кескін карталарын тексереді. Кейін ?ткен та?ырып бойынша бірнеше с?ра?тар ?ояды:

?аза?стан аума?ында ?анша м?зды? бар? Олар ?анша ауданды алып жатыр?
?аза?станда?ы е? ?лкен м?зды?та ата. Ол ?айда орналас?ан?
М?зды?тарды? ?андай тип топтары болады?

О?ушылар кескін карталарын тексерткеннен кейін м??алімні? с?ра?тарына жауап береді:

?аза?стан аума?ында 2724 м?зды? бар, оларды? ауданы 2033,3 км2.
?аза?станда?ы е? ?лкен м?зды? – Корженевский м?зды?ы. Ол Іле Алатауында орналас?ан. Оны? ауданы 36,8 км2, ?алы?ды?ы 300 м.
М?зды?тарды? тегістелген т?бе м?зды?тары, тау беткейлік ж?не а??арлы? м?зды? т?рлері болады.

(10 мин)

Жа?а та?ырыпты бастар алдында кіріспе ??гіме ж?ргізеді:

1. Топыра? дегеніміз не? Ол неден ж?не ?алай т?зіледі?

2. Материктер мен м?хиттар географиясынан ?андай топыра? т?рлерін білді?дер?

3. Д?ние ж?зі топыра?тары неге ?р т?рлі, не себептен?

Кейін м??алім тоыра? та?ырыбы бойынша ?ыс?аша шолу жасайды:

Геохронологиялы? кесте бойынша эралар мен д?уірледі еске т?сіріп жерді? геологиялы? тарихында алдымен пайда бол?ан топыра? екенін айтады. Ал?аш?ы ж??а топыра? ?абаты 500 млн жыл б?рын кембрий д?уірінде пайда бол?анын баяндайды. Топыра?ты зерттеген ?алым – В.В. Докучаев. Топыра?ты? т?зілуіне, оны? ?асиетіне т?рлі факторлар ?сер ететінін айтады. Олар: тау жынысы, ?сімдік ж?не жануарлар д?ниесі, жер бедері, уа?ыт, адамны? шаруашылы? ?рекеті. Кейін оларды? ?рбіреуіне жеке-жеке то?талып кетеді.

Топыра?ты? механикалы? ??рамына то?талады: ??рылымды ж?не ??рылымсыз топыра? т?рлерін сипаттайды. ?сімдіктерді ?сіруге б?л топыра?тарды? ?айсысы ?олайлыра? деген проблемалы? с?ра? ?ояды.

Жа?а та?ырып алдында б?рын ал?ан білімдерін ?айта жа??ырту ?шін м??алімні? с?ра?тарына жауап береді.

Кейін м??алімні? жа??а та?ырып бойынша ататын ??гімесін ты?дап е? ?ажеттілерін д?птерлеріне жазып отырады:

Топыра?ты зерттеуші – орыс ?алымы В.В. Докучаев.

Топыра? т?зуші факторлар:

тау жынысы,
?сімдік ж?не жануарлар д?ниесі,
жер бедері,
уа?ыт,
адамны? шаруашылы? ?рекеті

Топыра?ты? механикалы? ??рамы

??рылымды ??рылымсыз

О?ушылар ?здеріні? ?мірлік т?жірибелеріне с?йене отырып, пгоблемалы? с?ра??а жауап іздейді. Тал?ылау н?тижесінде ??рылымды топыра? ?сімдіктерді? ?суіне ?олайлы екенін аны?тайды. Кейін м??алісні? айтуынан ??рылымды топыра? ??нарлы келетін, ал ??рылымсыз топыра?ты? т?йіршіктері болмайтынын біледі. Тоыпра?ты? ??нарлы?ы т?мен болса жа?быр, еріген ?ар сулары, тоыпра??а сі?бей а?ып кететінін біледі.

(20 мин)

Та?ырпты бекіту ?шін келесі с?ра?тарды ?ояды:

Топыра? дегеніміз не?
Топыра? ??рушы факторларды ата?дар.
Топыра?ты? ?ара шірігі ?алай пайда болады?
Топыра?ты? механикалы? ??рамына нелер жатады?
??рылымды топыра? ?андай топыра??
?з ?лке?ні? топыра?ы туралы не білесі??

О?ушылар м?тінді шолып шы?аннан кейін с?ра?тар?ы ауызша жауап береді:

Топыра? дегеніміз таби?ат компоненттеріні? бірі, ерекше таби?и ??рылым.
Топыра? ??рушы факторлар – су, ауа, жылу, ?сімдік ж?не тірі а?залар, тау жыныстарыны? ?гілуі.
Аналы? тау жыныстарынан кейін топыра? ??рушы жетекші факторлар а?заларды? тіршілік ?рекетіні? н?тижесінде шы?атын тасты б?затын ?ыш?ылдар тау жыныстарын ерітуінен шірінді (гуммус) пайда болады.
Топыра?ты? механикалы? ??рамы ірілі ж?не ?са? минерал б?лшектеріні? жиынты?ы.
??рылымы кесек топыра?ты ??рылымды топыра? дейді.
Павлодар облысында бидай ?сіруге жарамды ыл?алды ?ара тоыпра? тарал?ан.

(2 мин)

Саба?ты ?орытындылау ?шін о?ушылар?а келесі с?ра?тарды ?ояды: 1) Б?гінгі саба?та не білді?дер? Саба? несімен ?ызы?ты болды?

О?ушылар с?ра?тар?а жауап бере отырып, саба?ты ?орытындылайды: Б?гінгі саба?та топыра? деген не, оны? зерттеген Докучаев екенін білдік, сонымен ?атар топыра?ты? механикалы? ??рамын білдік.

(2 мин)

О?ушыларды саба?та?ы белсенділігіне ?арай ба?алайды. К?нделіктеріне ба?аларын ?ояды.

О?ушылар ал?ан ба?ларын ты?дап, к?нделіктеріне ?ойдырады.

(2 мин)

?йге §35 ?айталау, §36 ?арастыру.

К?нделіктеріне ?й тапсырмасын жазып алады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?аза?станны? топыра? жамыл?ысы.»

Сынып: 8

Тақырыбы: Қазақстанның топырақ жамылғысы.

Мақсаты:

Білімділік: Топырақ және оның пайда болуы. Оқушыларға топырақ қабаттарының түзілу себептерін түсіндіру. Топырақ түзуші факторларға сипаттама беру. Топырақтың механикалық құрамына тоқталу.

Дамытушылық: Қазақстанның физикалық картасы бойынша топырақ түрлерінің таралуын сипаттау арқылы тақырыптық карталармен жұмыс істей білу дағдысын одан әрі қалыптастыру. Икемділіктері мен дағдыларын дамыту.

Тәрбиелік: Топырақтың маңызы туралы көзқарастарын кеңейту арықылы, қоршаған ортаны қорғауға баулу, өз отанына деген сүйіспеншілік сезімдерін арттыру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді

Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық

Құрал-жабдықтар: Қазақстанның физикалық картасы, тақырыптық карталар

Сабақтың кезеңдері: 1. Ұйымдастыру кезеңі 5. Сабақты қорытындылау кезеңі

2. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі 6. Бағалау кезеңі

3. Тақырыпты меңгеру кезеңі 7. Үй тапсырмасын беру кезеңі

4. Тақырыпты бекіту кезеңі

Сабақтың барысы

Кезеңдер

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушылардың іс-әрекеті

(1 мин)

Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру.

Мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау.

(8 мин)

Ең алдымен кескін карталарын тексереді. Кейін өткен тақырып бойынша бірнеше сұрақтар қояды:

Қазақстан аумағында қанша мұздық бар? Олар қанша ауданды алып жатыр?
Қазақстандағы ең үлкен мұздықта ата. Ол қайда орналасқан?
Мұздықтардың қандай тип топтары болады?

Оқушылар кескін карталарын тексерткеннен кейін мұғалімнің сұрақтарына жауап береді:

Қазақстан аумағында 2724 мұздық бар, олардың ауданы 2033,3 км².
Қазақстандағы ең үлкен мұздық – Корженевский мұздығы. Ол Іле Алатауында орналасқан. Оның ауданы 36,8 км², қалыңдығы 300 м.
Мұздықтардың тегістелген төбе мұздықтары, тау беткейлік және аңғарлық мұздық түрлері болады.

(10 мин)

Жаңа тақырыпты бастар алдында кіріспе әңгіме жүргізеді:

1. Топырақ дегеніміз не? Ол неден және қалай түзіледі?

2. Материктер мен мұхиттар географиясынан қандай топырақ түрлерін білдіңдер?

3. Дүние жүзі топырақтары неге әр түрлі, не себептен?

Кейін мұғалім тоырақ тақырыбы бойынша қысқаша шолу жасайды:

Геохронологиялық кесте бойынша эралар мен дәуірледі еске түсіріп жердің геологиялық тарихында алдымен пайда болған топырақ екенін айтады. Алғашқы жұқа топырақ қабаты 500 млн жыл бұрын кембрий дәуірінде пайда болғанын баяндайды. Топырақты зерттеген ғалым – В.В. Докучаев. Топырақтың түзілуіне, оның қасиетіне түрлі факторлар әсер ететінін айтады. Олар: тау жынысы, өсімдік және жануарлар дүниесі, жер бедері, уақыт, адамның шаруашылық әрекеті. Кейін олардың әрбіреуіне жеке-жеке тоқталып кетеді.

Топырақтың механикалық құрамына тоқталады: құрылымды және құрылымсыз топырақ түрлерін сипаттайды. Өсімдіктерді өсіруге бұл топырақтардың қайсысы қолайлырақ деген проблемалық сұрақ қояды.

Жаңа тақырып алдында бұрын алған білімдерін қайта жаңғырту үшін мұғалімнің сұрақтарына жауап береді.

Кейін мұғалімнің жаңңа тақырып бойынша ататын әңгімесін тыңдап ең қажеттілерін дәптерлеріне жазып отырады:

Топырақты зерттеуші – орыс ғалымы В.В. Докучаев.

Топырақ түзуші факторлар:

тау жынысы,
өсімдік және жануарлар дүниесі,
жер бедері,
уақыт,
адамның шаруашылық әрекеті

Топырақтың механикалық құрамы

Құрылымды Құрылымсыз

Оқушылар өздерінің өмірлік тәжірибелеріне сүйене отырып, пгоблемалық сұраққа жауап іздейді. Талқылау нәтижесінде құрылымды топырақ өсімдіктердің өсуіне қолайлы екенін анықтайды. Кейін мұғаліснің айтуынан құрылымды топырақ құнарлы келетін, ал құрылымсыз топырақтың түйіршіктері болмайтынын біледі. Тоыпрақтың құнарлығы төмен болса жаңбыр, еріген қар сулары, тоыпраққа сіңбей ағып кететінін біледі.

(20 мин)

Тақырпты бекіту үшін келесі сұрақтарды қояды:

Топырақ дегеніміз не?
Топырақ құрушы факторларды атаңдар.
Топырақтың қара шірігі қалай пайда болады?
Топырақтың механикалық құрамына нелер жатады?
Құрылымды топырақ қандай топырақ?
Өз өлкеңнің топырағы туралы не білесің?

Оқушылар мәтінді шолып шықаннан кейін сұрақтарғы ауызша жауап береді:

Топырақ дегеніміз табиғат компоненттерінің бірі, ерекше табиғи құрылым.
Топырақ құрушы факторлар – су, ауа, жылу, өсімдік және тірі ағзалар, тау жыныстарының үгілуі.
Аналық тау жыныстарынан кейін топырақ құрушы жетекші факторлар ағзалардың тіршілік әрекетінің нәтижесінде шығатын тасты бұзатын қышқылдар тау жыныстарын ерітуінен шірінді (гуммус) пайда болады.
Топырақтың механикалық құрамы ірілі және ұсақ минерал бөлшектерінің жиынтығы.
Құрылымы кесек топырақты құрылымды топырақ дейді.
Павлодар облысында бидай өсіруге жарамды ылғалды қара тоыпрақ таралған.

(2 мин)

Сабақты қорытындылау үшін оқушыларға келесі сұрақтарды қояды: 1) Бүгінгі сабақта не білдіңдер? Сабақ несімен қызықты болды?

Оқушылар сұрақтарға жауап бере отырып, сабақты қорытындылайды: Бүгінгі сабақта топырақ деген не, оның зерттеген Докучаев екенін білдік, сонымен қатар топырақтың механикалық құрамын білдік.

(2 мин)

Оқушыларды сабақтағы белсенділігіне қарай бағалайды. Күнделіктеріне бағаларын қояды.

Оқушылар алған бағларын тыңдап, күнделіктеріне қойдырады.

(2 мин)

Үйге §35 қайталау, §36 қарастыру.

Күнделіктеріне үй тапсырмасын жазып алады.