-
Сынып: 8
Та?ырыбы: ?аза?станда?ы топыра? жамыл?ысыны? типтері.
Ма?саты:
Білімділік: ?аза?станны? топыра?ы туралы к?з?арастарын одан ары ке?ейту. ?аза?стан аума?ында кездесетін топыра? типтеріне то?талу, олар ?андай таби?ат зонасында жат?анын аны?тау. Топыра? ??нарлылы?ын кемітетін топыра? эрозиясыны? т?рлерін айтып, топыра?ты ?ор?ау шараларын т?сіндіру.
Дамытушылы?: О?ушыларды? жеке тапырмалармен ж?мыс істеу ар?ылы ?здігінен ж?мыс істей білу да?дысын одан ?рі ?алыптастыру. Икемділіктері мен да?дыларын дамыту.
Т?рбиелік: Топыра?эрозияларымен таныстырып, о?ушыларды б?л м?селелерді шешуді? жолын табу?а ба?ытттау ары?ылы, ойлау да?дыларын арттыру, ?з отанына деген жауапкершілік пен с?йіспеншілік сезімдерін арттыру.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
Саба?ты ?йымдастыру формасы: фронтальді
Саба?ты ж?ргізу ?діс-т?сілдері: репродуктивті, проблемалы?
??рал-жабды?тар: ?аза?станны? физикалы? картасы, та?ырыпты? карталар
Саба?ты? кезе?дері:
1. ?йымдастыру кезе?і 5. Саба?ты ?орытындылау кезе?і
- 2. ?й тапсырмасын тексеру кезе?і 6. Ба?алау кезе?і
- 3. Та?ырыпты ме?геру кезе?і 7. ?й тапсырмасын беру кезе?і
- 4. Та?ырыпты бекіту кезе?і
-
Саба?ты? барысы
Кезе?
М??алімні? іс-?рекеті
О?ушыларды? іс-?рекеті
1
(1 мин)
О?ушылармен амандасу. Т?гендеу. Саба??а дайынды?ын тексеру.
М??аліммен амандасу. Саба?та кім жо? екенін аны?тау.
2
(8 мин)
Е? алдымен ?ткен та?ырыпты еске т?сіру ?шін келесі с?ра?тарды ?ояды:
- Топыра?ты зерттеген ?алым кім?
- Топыра? ??рушы факторларды ата?дар.
- Топыра?ты? ?ара шірігі ?алай пайда болады?
- Топыра?ты? механикалы? ??рамына нелер жатады?
-
О?ушылар ?ткен саба?та ал?ан білімдерін еске т?сіру ?шін м??алімні? ?ой?ан с?ра?тарына жауап береді:
- Топыра?ты зерттеуші – орыс ?алымы В.В. Докучаев.
- Топыра? ??рушы факторлар – су, ауа, жылу, ?сімдік ж?не тірі а?залар, тау жыныстарыны? ?гілуі.
- Аналы? тау жыныстарынан кейін топыра? ??рушы жетекші факторлар а?заларды? тіршілік ?рекетіні? н?тижесінде шы?атын тасты б?затын ?ыш?ылдар тау жыныстарын ерітуінен шірінді (гуммус) пайда болады.
- Топыра?ты? механикалы? ??рамы ірілі ж?не ?са? минерал б?лшектеріні? жиынты?ы.
-
3
(10 мин)
Жа?а та?ырыпты ?ткен та?ырыппен байланыстыра ж?ргізеді. Жа?а та?ырыпты ме?геруді? жоспары:
- ?аза?станны? топыра? жамыл?ысын сипаттау, оларды? таби?ат зоналары бойынша ?алай тарал?анын баяндайды.
- ?аза?стан аума?ында?ы топыра?ты? т?рлеріне то?талып кетеді: ?ара топыра?ты зона республиканы? солт?стік шетін, ?ара ?о?ыр топыра? ?ара топыра?ты? о?т?стігінде орналас?ан. ?ара ?о?ыр топыра?ты зонаны? о?т?стігінде ш?лді айма? топыра?тары алып жатыр.
- Кейін топыра? эрозиясы туралы, ол ?ар?ындылы?ына байланысты 2-ге б?лінетінін: 1) геологиялы? эрозия (денудация), 2) антропогендік эрозия (жыллдамдатыл?ан). Топыра? эрозиясымен к?ресуді? арнайы т?сілдері бар екенін айтып ?теді.
-
Республикада эрозия?а бейім жер 70 млн га-дан астам, оны? 52 млн га-ы жел эрозиясына бейім, ал 17 млн-нан астамы су эрозиясына бейім екенін ?аза?стан ?лтты? Академиясыны? аны?та?анын айтып ?теді. Павлодар облысында (1955-1958 жж) к??гірт ?ара ?о?ыр топыра?ты айма? жыртылып, 805 мы? га жер эрозия?а ?шырап, егістікке жарамай істен шы?ып ?ал?анын айтады.
О?ушылар м??алімні? ??гімесі мен о?улы?ты? м?тінін пайдалана отырып, та?ырыпты ме?гереді. Олар келесіні аны?тайды:
?аза?стан аума?ында тарал?ан топыра? т?рлері:
- ?ара топыра?ты зона республиканы? солт?стік шеті – 25,5 млн га – 9,5%
- ?ара ?о?ыр топыра?ты зона республиканы? ?уа? ж?не ш?лейтті ал?аптары
- ш?лді айма? топыра?ты зона, м?нда негізінен ?о?ыр ж?не с?р-?о?ыр топыра? жамыл?ысы басым.
-
Топыра? эрозиясыны? т?рлері:
- Жел эрозиясы
- Су эрозиясы. Су эрозиясыны? топыра??а тигізетін ?серіне ?арай екіге б?лінеді: 1) беттік, 2) сызы?ты?
-
Республикада эрозия?а бейім жер 70 млн га-дан астам, оны? 52 млн га-ы жел эрозиясына, ал 17 млн-нан астамы су эрозиясына бейім.
Эрозиямен к?ресу шаралары:
- Агротехникалы? шаралар
- Ты?айту шаралары
- Гидротехникалы? шаралар
-
4
(20 мин)
Та?ырыпты бекіту ?шін с?ра?тар мен тапсырмалар береді:
- кестеге топыра? эрозиясыны? т?рлерін жазып, сипаттама беру.
- ?аза?стан аума?ында ?андай топыра? типтері тарал?ан?
- Топыра? эрозиясымен к?ресу шараларын ата.
-
О?ушылар с?ра?тар мен тапсырмаларды орындайды:
1)
Топыра? эрозиясыны? т?рлері
Жел эрозиясы
Су эрозиясы
Топыра?ты? беткі ??нарлы ?абатын ?шырып ?кетеді
Беттік
Сызы?ты?
Топыра?ты? беткі ?абатын бір?алыпты шайып ?кетеді
Кішігірім орлар мен ірі жыралар пайда болады
- ?аза?стан аума?ында ?ара топыра?ты зона, ?ара ?о?ыр топыра?ты зона, с?р-?о?ыр топыра?ты зона талар?ан.
- Топыра?ты? эрозиясымен к?ресу шаралары: Агротехникалы? шаралар, ты?айту шаралары, гидротехникалы? шаралар
-
5
(2 мин)
Саба?ты ?орытындылау ?шін о?ушылар?а келесі с?ра?тарды ?ояды: 1) Б?гінгі саба?та не білді?дер? Саба? несімен ?ызы?ты болды?
О?ушылар с?ра?тар?а жауап бере отырып, саба?ты ?орытындылайды: Б?гінгі саба?та ?аза?станны? топыра? жамыл?ысымен танысты?, оны? ?асиеттері мен топыра? эрозиясын білдік.
6
(2 мин)
О?ушыларды саба?та?ы белсенділігіне ?арай ба?алайды. К?нделіктеріне ба?аларын ?ояды.
О?ушылар ал?ан ба?ларын ты?дап, к?нделіктеріне ?ойдырады.
7
(2 мин)
?йге §36, кескін карта?а топыра? т?рлерін т?сіру.
К?нделіктеріне ?й тапсырмасын жазып алады.
Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
?аза?станда?ы топыра? жамыл?ысыны? типтері.
Просмотр содержимого документа
«?аза?станда?ы топыра? жамыл?ысыны? типтері.»
Сынып: 8
Тақырыбы: Қазақстанның топырақ жамылғысы.
Мақсаты:
Білімділік: Топырақ және оның пайда болуы. Оқушыларға топырақ қабаттарының түзілу себептерін түсіндіру. Топырақ түзуші факторларға сипаттама беру. Топырақтың механикалық құрамына тоқталу.
Дамытушылық: Қазақстанның физикалық картасы бойынша топырақ түрлерінің таралуын сипаттау арқылы тақырыптық карталармен жұмыс істей білу дағдысын одан әрі қалыптастыру. Икемділіктері мен дағдыларын дамыту.
Тәрбиелік: Топырақтың маңызы туралы көзқарастарын кеңейту арықылы, қоршаған ортаны қорғауға баулу, өз отанына деген сүйіспеншілік сезімдерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық
Құрал-жабдықтар: Қазақстанның физикалық картасы, тақырыптық карталар
Сабақтың кезеңдері: 1. Ұйымдастыру кезеңі 5. Сабақты қорытындылау кезеңі
2. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі 6. Бағалау кезеңі
3. Тақырыпты меңгеру кезеңі 7. Үй тапсырмасын беру кезеңі
4. Тақырыпты бекіту кезеңі
Сабақтың барысы
| Кезеңдер | Мұғалімнің іс-әрекеті | Оқушылардың іс-әрекеті |
| 1 (1 мин) | Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру. | Мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау. |
| 2 (8 мин) | Ең алдымен кескін карталарын тексереді. Кейін өткен тақырып бойынша бірнеше сұрақтар қояды:
| Оқушылар кескін карталарын тексерткеннен кейін мұғалімнің сұрақтарына жауап береді:
|
| 3 (10 мин) | Жаңа тақырыпты бастар алдында кіріспе әңгіме жүргізеді: 1. Топырақ дегеніміз не? Ол неден және қалай түзіледі? 2. Материктер мен мұхиттар географиясынан қандай топырақ түрлерін білдіңдер? 3. Дүние жүзі топырақтары неге әр түрлі, не себептен? Кейін мұғалім тоырақ тақырыбы бойынша қысқаша шолу жасайды: Геохронологиялық кесте бойынша эралар мен дәуірледі еске түсіріп жердің геологиялық тарихында алдымен пайда болған топырақ екенін айтады. Алғашқы жұқа топырақ қабаты 500 млн жыл бұрын кембрий дәуірінде пайда болғанын баяндайды. Топырақты зерттеген ғалым – В.В. Докучаев. Топырақтың түзілуіне, оның қасиетіне түрлі факторлар әсер ететінін айтады. Олар: тау жынысы, өсімдік және жануарлар дүниесі, жер бедері, уақыт, адамның шаруашылық әрекеті. Кейін олардың әрбіреуіне жеке-жеке тоқталып кетеді. Топырақтың механикалық құрамына тоқталады: құрылымды және құрылымсыз топырақ түрлерін сипаттайды. Өсімдіктерді өсіруге бұл топырақтардың қайсысы қолайлырақ деген проблемалық сұрақ қояды. | Жаңа тақырып алдында бұрын алған білімдерін қайта жаңғырту үшін мұғалімнің сұрақтарына жауап береді. Кейін мұғалімнің жаңңа тақырып бойынша ататын әңгімесін тыңдап ең қажеттілерін дәптерлеріне жазып отырады: Топырақты зерттеуші – орыс ғалымы В.В. Докучаев. Топырақ түзуші факторлар:
Құрылымды Құрылымсыз Оқушылар өздерінің өмірлік тәжірибелеріне сүйене отырып, пгоблемалық сұраққа жауап іздейді. Талқылау нәтижесінде құрылымды топырақ өсімдіктердің өсуіне қолайлы екенін анықтайды. Кейін мұғаліснің айтуынан құрылымды топырақ құнарлы келетін, ал құрылымсыз топырақтың түйіршіктері болмайтынын біледі. Тоыпрақтың құнарлығы төмен болса жаңбыр, еріген қар сулары, тоыпраққа сіңбей ағып кететінін біледі. |
| 4 (20 мин) | Тақырпты бекіту үшін келесі сұрақтарды қояды:
| Оқушылар мәтінді шолып шықаннан кейін сұрақтарғы ауызша жауап береді:
|
| 5 (2 мин) | Сабақты қорытындылау үшін оқушыларға келесі сұрақтарды қояды: 1) Бүгінгі сабақта не білдіңдер? Сабақ несімен қызықты болды? | Оқушылар сұрақтарға жауап бере отырып, сабақты қорытындылайды: Бүгінгі сабақта топырақ деген не, оның зерттеген Докучаев екенін білдік, сонымен қатар топырақтың механикалық құрамын білдік. |
| 6 (2 мин) | Оқушыларды сабақтағы белсенділігіне қарай бағалайды. Күнделіктеріне бағаларын қояды. | Оқушылар алған бағларын тыңдап, күнделіктеріне қойдырады. |
| 7 (2 мин) | Үйге §35 қайталау, §36 қарастыру. | Күнделіктеріне үй тапсырмасын жазып алады. |
Полезное для учителя
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт