Сыныбы: 9 П?ні: ?аза? ?дебиеті
Саба?ты? та?ырыбы: Ел бірлігі – Б??ар тол?ауларыны? басты та?ырыбы. «Тілек» ?ле?і.
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: Б??ар жырау ?ал?аман?лыны? ?мірі жайлы ??гімелеу, шы?армаларына
т?н ел бірлігі м?селесіне то?талу. Хронологиялы? кесте ар?ылы тарихи
кезе?дерге сипаттама беру. Ой ?оз?ау?а, ?з пікірлерін орта?а салу?а
да?дыландыру.
Дамытушылы?: О?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын арттыру, ?з ойларын ж?йелі с?збен
жеткізуге бейімдеу. Ауызекі с?йлеу тілін дамыту, с?здік ?орларын молайту.
Т?рбиелілік: Ту?ан жерін с?юге, Отанын ?ор?ау?а т?рбиелеу, бірлікке, татулы??а
ша?ыру. Адамгершілік ?асиеттерді ?р?ашан жадында ?стау?а т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?
Саба?ты? типі: Жа?а материалды ме?герту
Саба?ты? ?дісі: Баяндау, т?сіндіру, с?ра? – жауап
К?рнекілігі: Интерактивті та?та, слайд презентациялары, видео – ролик.
Саба?ты? барысы: I. ?йымдастыру кезе?і
Сыныпты саба??а ?зірлеу. С?лемдесу, т?гендеу, класс тазалы?ына к??іл б?лу, о?ушыларды? назарын саба??а аудару; ол ?шін:
Ел бастау ?иын емес,
?онатын жерден к?л табылады.
?ол бастау ?иын емес,
Шабатын жерден ел табылады.
Шаршы топта с?з бастаудан ?иынды к?ргем жо? – деген с?зді кім айтып еді?
Б??ар жырау ?ал?аман?лы.
- Д?рыс айтасы?дар.
- ?йге ?андай тапсырма берілді?
II. ?й тапсырмасын с?рау.
?й тапсырмасын с?рау ма?сатында «Зымыран с?ра?тарына» жауап алу.
1) Жо?ары ?арап о? атпа,
Жуы? т?сер ?асы?а
Жаман?а сыры?ды ?осып с?з айтпа
К?ндерді? к?ні бол?анда
Сол жаман ай?а? болар басы?а.
2) ?азту?ан жырауды? ?андай жырларын білесі??
3) Жыраулар поэзиясы ?ай кезе?нен басталады? Оны? басты ?кілдері кім?
4) «К?шпенділер философы» деген с?з кім туралы айтыл?ан? Б?л с?зді кім айтты?
5) «Айналайын А? жайы?
Ат салмай ?тер к?н ?айда,
Е?ісі биік боз орда
Е?еке кірер к?н ?айда», - деп арман айт?ан ?ай жырау?
6) Есім ханны? «?олына с?йесін; ?олты?ына демесін» бол?ан кім еді?
7) Балпа?, балпа? кім баспас,
Басар?а балтып шыдамас,
Батырмын деп кім айтпас,
Барар?а ж?рек шыдамас.
Кімні? жыры?
8) Жыраулар поэзиясынан ?андай ой а??арылады. Ерекшелігі ?андай?
9) ХVIII ?асырда?ы тарихи жа?дай ?андай болды?
10) Б??арды? ?мірі мен жыраулы? ?мірі туралы кім сыр шертеді?
11) Б??ар аталары?ны? ?андай ?мір туралы тол?аулары бар?
12) Хронологиялы? кесте
Жылдары
Бол?ан о?и?алар
Жо??ар ?алма?тары ?аза? жеріне шабуыл жасады
Б?ланты ?зеніні? бойында бол?ан шай?аста ?алма?тар же?іледі
Бал?аш к?ліні? о?т?стігінде ?айтадан ай?ас болады, б?л ай?аста ?аза?тар же?еді
?алма?тар ?аза?тар?а шабуыл жасайды
Т?т?ындарын босатып, ?р т?рлі дипломатиялы? ?арым – ?атынаста болады
Жо??ар ?алма?тарына шабуыл жасайды
?аза?тар со??ы рет ?алма?тар?а ?атты со??ы беріп, жерлерін ?айтарып алады
1 3 2 6 4 5 7
1723 жылы, 1729 жылы, 1726 жылы,1755 жылы, 1741 жылы,1749 жылы, 1723 – 1741 жылдары
III. Жа?а саба?.
?уелі мына та?тада т?р?ан с?зді жазып алайы?. Б?л с?з б?гінгі саба?ымызды? эпиграфы болады:
«Айнала алмай ат ?лсін,
Айыра алмай жат ?лсін,
Жат бойынан т??ілсін,
Б?рі?із де бір енеден ту?андай болы?ыз» - Б??ар жырау.
Ел бірлігі – Б??ар тол?ауларыны? басты та?ырыбы. «Тілек» ?ле?і.
Б??ар жырау тол?ауларын ?лкен т?рт топ?а б?луімізге болады.
1. ?мір жайлы тал?аулары.
2. Адам ?міріні? кезе?дері жайлы.
3. Ел бірлігі жайлы.
4. Абылай хан?а арна?ан тол?аулары жайлы.
IV. Саба?ты бекіту.
Б??ар ел та?дырын, ел б?тіндігін, бейбіт ?мірін, т?уелсіздігін ?з жырына ар?ау еткен. Со?ан д?лел б?гінгі бізді? ?тетін Б??арды? «Тілек» ?ле?і.
- Б??ар жырауды? «Тілек» ?ле?ін жат?а о?ып беремін.
- «Тілек» ?ле?ін о?ушылар?а о?ытамын.
- «Тілек» ?ле?індегі он бір тілекті? ма?ынасын аштыру.
5. Б??ар тол?ауларыны? ?зектілігі неде? Топтастырып жазу.
6.
V. ?орытындылау.
VI. ?йге тапсырма.
- “Тілек” ?ле?ін жаттау.
- “Б??ар – ел бірлігі туралы жырла?ан жырау” та?ырыбында шы?арма жазу.
VII. Ба?алау.
Просмотр содержимого документа
«Ел бірлігі – Б??ар тол?ауларыны? басты та?ырыбы. «Тілек» ?ле?і.»
Сыныбы: 9 Пәні: Қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Ел бірлігі – Бұқар толғауларының басты тақырыбы. «Тілек» өлеңі.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Бұқар жырау Қалқаманұлының өмірі жайлы әңгімелеу, шығармаларына
тән ел бірлігі мәселесіне тоқталу. Хронологиялық кесте арқылы тарихи
кезеңдерге сипаттама беру. Ой қозғауға, өз пікірлерін ортаға салуға
дағдыландыру.
Дамытушылық: Оқушылардың қызығушылығын арттыру, өз ойларын жүйелі сөзбен
жеткізуге бейімдеу. Ауызекі сөйлеу тілін дамыту, сөздік қорларын молайту.
Тәрбиелілік: Туған жерін сүюге, Отанын қорғауға тәрбиелеу, бірлікке, татулыққа
шақыру. Адамгершілік қасиеттерді әрқашан жадында ұстауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың типі: Жаңа материалды меңгерту
Сабақтың әдісі: Баяндау, түсіндіру, сұрақ – жауап
Көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайд презентациялары, видео – ролик.
Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі
Сыныпты сабаққа әзірлеу. Сәлемдесу, түгендеу, класс тазалығына көңіл бөлу, оқушылардың назарын сабаққа аудару; ол үшін:
Ел бастау қиын емес,
Қонатын жерден көл табылады.
Қол бастау қиын емес,
Шабатын жерден ел табылады.
Шаршы топта сөз бастаудан қиынды көргем жоқ – деген сөзді кім айтып еді?
Бұқар жырау Қалқаманұлы.
II. Үй тапсырмасын сұрау.
Үй тапсырмасын сұрау мақсатында «Зымыран сұрақтарына» жауап алу.
1) Жоғары қарап оқ атпа,
Жуық түсер қасыңа
Жаманға сырыңды қосып сөз айтпа
Күндердің күні болғанда
Сол жаман айғақ болар басыңа.
2) Қазтуған жыраудың қандай жырларын білесің?
3) Жыраулар поэзиясы қай кезеңнен басталады? Оның басты өкілдері кім?
4) «Көшпенділер философы» деген сөз кім туралы айтылған? Бұл сөзді кім айтты?
5) «Айналайын Ақ жайық
Ат салмай өтер күн қайда,
Еңісі биік боз орда
Еңеке кірер күн қайда», - деп арман айтқан өай жырау?
6) Есім ханның «қолына сүйесін; қолтығына демесін» болған кім еді?
7) Балпаң, балпаң кім баспас,
Басарға балтып шыдамас,
Батырмын деп кім айтпас,
Барарға жүрек шыдамас.
Кімнің жыры?
8) Жыраулар поэзиясынан қандай ой аңғарылады. Ерекшелігі қандай?
9) ХVIII ғасырдағы тарихи жағдай қандай болды?
10) Бұқардың өмірі мен жыраулық өмірі туралы кім сыр шертеді?
11) Бұқар аталарыңның қандай өмір туралы толғаулары бар?
12) Хронологиялық кесте
| Жылдары | Болған оқиғалар |
|
| Жоңғар қалмақтары қазақ жеріне шабуыл жасады |
| | Бұланты өзенінің бойында болған шайқаста қалмақтар жеңіледі |
|
| Балқаш көлінің оңтүстігінде қайтадан айқас болады, бұл айқаста қазақтар жеңеді |
|
| Қалмақтар қазақтарға шабуыл жасайды |
|
| Тұтқындарын босатып, әр түрлі дипломатиялық қарым – қатынаста болады |
|
| Жоңғар қалмақтарына шабуыл жасайды |
|
| Қазақтар соңғы рет қалмақтарға қатты соққы беріп, жерлерін қайтарып алады |
1 3 2 6 4 5 7
1723 жылы, 1729 жылы, 1726 жылы,1755 жылы, 1741 жылы,1749 жылы, 1723 – 1741 жылдары
III. Жаңа сабақ.
Әуелі мына тақтада тұрған сөзді жазып алайық. Бұл сөз бүгінгі сабағымыздың эпиграфы болады:
«Айнала алмай ат өлсін,
Айыра алмай жат өлсін,
Жат бойынан түңілсін,
Бәріңіз де бір енеден туғандай болыңыз» - Бұқар жырау.
Ел бірлігі – Бұқар толғауларының басты тақырыбы. «Тілек» өлеңі.
Бұқар жырау толғауларын үлкен төрт топқа бөлуімізге болады.
1. Өмір жайлы талғаулары.
2. Адам өмірінің кезеңдері жайлы.
3. Ел бірлігі жайлы.
4. Абылай ханға арнаған толғаулары жайлы.
IV. Сабақты бекіту.
Бұқар ел тағдырын, ел бүтіндігін, бейбіт өмірін, тәуелсіздігін өз жырына арқау еткен. Соған дәлел бүгінгі біздің өтетін Бұқардың «Тілек» өлеңі.
Бұқар жыраудың «Тілек» өлеңін жатқа оқып беремін.
«Тілек» өлеңін оқушыларға оқытамын.
«Тілек» өлеңіндегі он бір тілектің мағынасын аштыру.
5. Бұқар толғауларының өзектілігі неде? Топтастырып жазу.
6.
V. Қорытындылау.
VI. Үйге тапсырма.
“Тілек” өлеңін жаттау.
“Бұқар – ел бірлігі туралы жырлаған жырау” тақырыбында шығарма жазу.
VII. Бағалау.
