Танымны? субьектісі мен обьектісі

Танымның субьектісі мен обьектісі

• Сабақтың мақсаты:
• Білімділігі: Ерте заманнан -ақ адам өзін қоршаған дүниенің заңдылықтарын және өзін-өзі, өзінің табиғатқа және басқа адамдарға қатынасын танып-білуге тырысқан,өмір шындығын танып,білуге ұмтылған.
• Тәрбиелігі: Оқушыларды еліне,туған жеріне деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу
• Дамытушылығы: Оқушыларды өмірді тануға,өз ойын ашық жеткізуге,жүйелі ойлауға,қорытынды пікір айта білуге қалыптастыру.
• Сабақтың түрі: Ұжымдық, іздену сабағы.
• Сабақтың әдісі: шығармашылық жұмыс,топтық жұмыс, оқушылардың белсенділігін арттыру әдістері.
• Сабақтың көрнекілігі: Интерактивтік тақта,слайд

• Сабақтың барысы:
• - Ұйымдастыру сәті;
• - Үй тапсырмасын тексеру;
• - Жаңа сабақты түсіндіру;
• - Жаңа сабақты пысықтау;
• - Үйге тапсырма;
• Үй тапсырмасы:
• I. Әрбір топ ұстанымдарымен таныстырады.
• II. Шығармашылық тапсырмаларын қорғау. (2 топқа бөлінеді)

• -Философиялық категорияларды пайдаланып, осы мақал мәтелдерді талдаңыз:
• 1.Көзің ауырса,қолыңды тый,ішің ауырса аузыңды тый.
• 2.Сауып ішсең-мың күндік, сойып жесең-бір күндік.
• 3.Ер туған жеріне, ит -тойған жеріне.
• 4.Көппен көрген -ұлы той
• 5.Жаяудың шаңы шықпас, жалғыздың үні шықпас.
• 6.Жалғыз жүріп жол тапқанша, көппен жүріп адас.
• 7.Саусағың бірікпей, қолыңа ине де ілікпейді.
• -Диалектиканың заңдарын пайдаланып Шәкәрімнің өлеңін талдаңыз :
• Әрбір топ өздеріне берілген тақырыптарын слайд,пікір-сайыс, қорытынды ой арқылы қорғайды.

• III .Талқылау:
• Қоғамды зерттейтін ғылымдар жүйесі
• Диалектиканың негізгі заңдарының сипаттары
• IY.Сергіту сәті, тарихи ойындар:
• Данышпандарға тарихи баға беру
• Тәртіп орнат.
• Кім білгір, кім жылдам

• 1.Данышпандарға тарихи баға беру

Пифагор

Аристотель

Әл-Фараби

Ибн-Сина

Ыбырай Алтынсарин

Абай Құнанбайұлы

Шәкәрім Құдайбердіұлы

• 2.Тәртіп орнат. Туған жылдары.
• 1.Платон А. ( IX ғ)
• 2.әл-Хорезми Б.(1040-1123ж)
• 3.Омар Хайям В.(427-347ж)
• 4.Дж.Бруно Г. (1564-1642ж)
• 5. Г.Галилей Д. (1548-1600ж)
• 6.Ш.Уәлиханов Е.(1841-1889ж)
• 7.Ы.Алтынсарин Ж.( 1835-1865ж)

1

2

3

4

5

6

7

• 3.Кім білгір, кім жылдам?
• 1.Философия дегеніміз не?
• 2.Миф дегеніміз не?
• 3.Дін дегеніміз не?
• 4.Философияның үш ірі ошағы?
• 5.Үнді қоғамы қаншаға бөлінеді?
• 6.Болмыстың негізгі түрлері?
• 7.Материя дегеніміз не?
• 8.Кеңістік пен уақыттың өмір сүру формасы?
• 9.Диалектика дегеніміз не?
• 10.Диалектиканың тарихи түрлері?
• 11.Философиялық категория дегеніміз не?
• 12.Дамудың қанша бағыты бар?
• 13.Қосарлы категорияларды ата?
• 14.Қондырма дегеніміз не?
• 15.Қоғам дегеніміз не?

• Жаңа сабақ.
• Сабақтың жоспары:
• 1.Танымды философия қорытындысының обьектісі ретінде тану.
• 2.Таным субьектісі мен обьектісі.
• 3.Сезімді және рационалды танымның диалектикасы
• 4.Ақиқаттың түрлері.
• 5.Практика (тәжірибе)

• Таным теориясы немесе гносеология философияның алғашқы даму кезеңдерiнен келе жатыр (гр. gnosis-таным, logos-ұғым, iлiм).
• Гносеология- адамның танымдық iзденiстерiнің табиғатың, бiлiмнiң шындыққа қатынасын, оның мәдениет  және қатынастар-байланыстар жүйесiнде алатын орынын, даму шарттарын, ақиқат өлшемiн және сонымен қатар, шынайы бiлiмдерге жету заңдылықтары мен әдiс-тәсiлдерiн қарастырады.

• Одан кейiн, кең тараған эпистемология термины пайда болады (гр.episteme-бiлiм, logos-iлiм). Бұл терминмен әдеттей ғылыми таным теориясын белгiлейдi.
• Таным процесінің заңдылықтарын зерттеуді таным теориясы деп атайды.Философияның негізгі мәселесін дұрыс немесе бұрыс шешуге байланысты екі түрлі таным теориясы (материалистік және идеалистік) қалыптасты.
• Таным дегеніміз-өмір шындығын жай селқос аңғарып қою емес, оны қызу түрде, мақсатқа сай бейнелеу болып табылады.
• Танымның субьектісі – адам, қоғам. Танымның обьектісі- қоршаған орта. Адам қызметінің, іс-әрекетінің екі негізгі жағы, негізгі айқындықтары, соны көрсететін философиялық категориялар.
• Танымның философиялық тұғырнамаларда дәстүрлi екi түрiн белгiлейдi: сезiмдiк және рационалды танымдарды.  Олар бiр-бiрiмен тығыз қатынаста болады және әр қайсысы өзiнiң формаларына ие.

• Сезімдік таным дегеніміз- сезім мүшелері: көру, есту, сезіну. Сезім мүшелері дегеніміз- ол біздің айналамыздағы дүние жайындағы мәліметтер санамызға келіп кіретін бірден-бір қақпалар болып табылады. Сезімдік таным негізгі үш формада: түйсіктер, қабылдаулар және елестету арқылы жүзеге асырылады.
• Түйсiк - адамның сезiм мушелерiне тiкелей әсер ететiн объективтi дүниенiң материалдық заттары мен нәрселерiнiң жеке қасиеттерi мен сапаларының қарапайым, элементарлы  бейнеленуi. 
• Қабылдау - адамның сезiм мүшелерiне тiкелей әсер ету нәтижесiнде, санада материалдық заттар пен нәрсенiң бiртұтас бейнесi қалыптасатың, сезiмдiк танымның ерекше формасы. Қабылдау, мiндеттi түрде, субъектiнiң таным объектiсiмен тiкелей байланыс орнатқан сәтте, түйсiктер негiзiнде пайда болады. Ол да бейнелер-белгiлер тұтастығымен сипатталады. Сана сенсорлы мәлiмдемелердi әр түрлi қабылдау мүмкiн, бiр бейнеден әр түрлi объектiлердi шығару. Бiрақ, көптеген жағдайларда сана объектiлердi дұрыс қабылдайды. Қабылдаудың бұл қасиетi тұрақты шама деп

• аталады. Қабылдау бiртұтастық және тұрақтылық қасиеттерiнен басқа, тандалмалы қасиетiне де ие, ол бiр объектiнi басқа объектiмен салыстыра отырып оны басқалардаң айыра бiлу және оқшаулау ды бiлдiредi.
• Елестету- сезiмдiк қабылдау негiзiнде қалыптасқан, заттардың жанама-сезiмдiк бейнесi; бұрын қабылданған заттар мен нәрселердiң көрнекi бейнесiн сезiм мүшелерi арқылы қайта жаңғырту процесi. Елестету сезiмдiк байқау мен абстрактiлi ойлау арасында дәнекерлiк қызметтi атқаратын, индивидуалды жекеше бiлiмнiң сезiмдiк-тiкелей және абстрактiлi-жанама формаларын бiрiктiретiн, сезiмдiк танымның жоғары формасы болып табылады. Оның ерекшелiктерi:

• *бұл сезiмдiк бейне,  адам  таным затымен тiкелей арақатынаста болмаған сәтте де, санада жаңғыртылады;
• *оның ерекше белгiлерiнiң бiрi, жалпылық және абстрактiлiк (заттың жеке қасиеттерi мен оның ерекше белгiлерiн жоғалту);
• *адам санасында бейнеленген, қабылданған бейнелер, шығармашылық тұрғыдан бiрiктiрiлiп, шындықта жоқ жаңа бейнелер (бейне-үлгi(модель), бейне-мақсат, бейне-жоспар) жасауға әкеледi, бұл процесс- қиял деп аталады, онсыз еш творчестволық әрекет болуы мүмкiн емес.
• Сезiмдiк таным барлық формаларының бiртұтастығы ретiнде адам өмiрiнде үлкен орын алады. Сезiмдiк таным арқылы адам қоршаған дүние туралы және өзi туралы алғашқы бiлiмдерге ие болады, оның санасында әлемнiң сезiмдiк бейнесi (картинасы) қалыптасады, оның қажеттiлiгiөзiнiң болмысының жағдайларына бейімделуiнде болады. (

• Бiрақ заттарды терең және жан-жақты танып бiлу үшiн, тарихта болған оқиғаларды, белгiлi бiр әлеуметтiк құбылыстарды түсiну үшiн т.б. жалғыз ғана сезiмдiк таным жеткiлiксiз. Мiне, осында адамға көмекке рационалды, жиi абстрактiлi ой деп аталатың  таным келедi. Танымның бұл нысаны адамның келесi мүмкiндiктерiмен ұғым, пікір,ой тұжырымы логикалық (рационалды) танымның негізгі формалары болып табылады

• Ақиқат –танымның негізгі мақсаты .Философия ақиқат деп адамның обьективтік өмір шындығын дұрыс, дәл бейнелеуін, оны санаға өмірде қандай болса, сондай күйінде түсіруін айтамыз.
• Ақиқат- Субьекті мен обьекті арасындағы өзара байланыс негізінде жүріп жатқан әлеуметтік тарихи процесс.
• Өмірде ақиқат біреу болса, қателесу көп.Ақиқат теориясында өтірік туралы да ұғым бар.Өтірік- ол адамның өзімен байланысты, оны адам ойланып, бір мақсатымен айтады. 
• Адамдардың дүниеге қатынасының тікелей көріну формасы-олардың іс-әрекеті, грекше халықаралық тіліне енген термин – практика. Практика , іс-әрекеттер- адамдардың дүниенеі игеріп, сол арқылы өзін, өз болмысын өзгерту, жарату, қызметі.
• Практика дегеніміз - ол адам баласының табиғат пен қоғамды қайта жасайтын мақсатқа лайық материалдық қоғамдық қызметі

• Оған: материалдық өндіріс процесі; әлеуметтік.саяси қозғалыстар; революциялық- өзгертуші әрекеті; ғылыми байқаулар мен эксперименттер кіреді.
• Практиканың өлшеуіші әрі абсолютті, әрі салыстырмалы Абсолютті дейтініміз- өз білімдерінің обьективтік ақиқаттығын тек практика процесінде ғана растайды немесе теріске шығара алады.Біздің білімдеріміздің дұрыстығы жайлы мәселе теорияның ғана мәселесі емес, сонымен қатар практиканың да мәселесі.

• Қорытынды:
• «Жылдам жауап» ойыны  
• 1.Таным дегенімізді қалай түсінесің?
• 2.Өмір шындығын жай аңғарып қана қою емес, оны мақсатқа сай бейнелеу дегеніміз не?
• 3.Танымның субьектісі?
• 4.Обьективтік дүниедегі заттар қандай болса, ол заттарды сондай деп білу?
• 5.Таным процесінің ең жоғарғы сатысы?
• 6.Кейбір пікірлерден жаңа пікір тудыратын ойлаудың формасы?
• 7. «Мына кітап өте қызықты» -бұл сөздер ?
• 8.Қандай да болсын бір зат жайында мақұлданатын немесе теріске шығарылатын ой?
• 9. Ақиқат дегеніміз не?
• 10.Танымның обьектісі ?

• Бағалау парағы

Аты жөні

Сабаққа қатысуы

Мағынаны аша білуі

Пікір айтуы

Ізденіс жұмысы

Шығармашылық іс-әрекеті

Қорытынды

• Үй тапсырмасы:
• Абайдың қара сөздерін оқып келу.