Н?р «Зул – хальмг улсин баир»
К?цл: Сур?ульчнрт зулын ?мн ямаран белдвр болдгнь, зулан я?? кедгинь туск медвр ?гх.
Д??ц?л: «Зу?ква Гег?н?» зург, к??кдин зурсн зургуд, кроссворд, ц?, боорцг, кампадь - балта.
Самбрт бич?т?: «Зул – хальмг улсин нас авдг ?др»
«Авсн наснтн ?лз?т? болтха!»
Н??рин йовуд:
1.Мендл?н.
2.Дун «Зальврл?н»
3.Багшин ?г: Эндр бидн Зулын баир, шин ?илин н??рин тускар к??ндвр ке??н?видн. Ода болхла бар ?ил давад, туула ?ил ор?ана.Кез?н? мана аав – ээ?нр ?ил бол?н зулан тосч кедг б??смн.Зулла цуг хальмг ?мтн нас авна. Тег?д хальмг улсин ?арсн ?дрнь зул бол? тоолгдна. Эн ?др Зу?ква Гег?н бурхн т?р?, деер?с буу? ирсн юмн. Эн ?др цуг хальмг улс насан авх з?вт?.Ода мана сур?ульчнр эн байрин ?дрин тускар кел? ?гх.
Баатр, Эльз?т? Зу?ква гег?н гидг бурхна туу? кел? ?гх.
Багш: Байрл?анав. Зу?ква Гег?н? тускар йир с??н?р кел? ?гвч.
К??кд,кен зулын туск авъясмуд медн??
Аня М: Зул ?др – хальмг улс нас авдг ?др.
Эн - ?рк – б?лин байр.
Даяна: Эрт?снь шар тос, хор? белд?д, ?мтн бийд?н шин хувц уйна, боорцг кен?, гер?н ?х?лн?.
Саша Д: К??кд улс ик эрт?снь Зулын ца?ан ?вс цуглулад, хагса?ад,бел кен?(кее??д ?з?лн?).
Баина: Ца?ан ?вс?р зулын болн насна зулын ?ол кен?.?олыг к?в?г?р ора?ад белдн?.(зулын ?олмуд кен?)
Вика: Д?к?д йисн ?ол белдн?.Йисн ?ол авад хамднь орана.(к?в?г?р ора?ад бел кен?)
Баина: ?уйрар о??ц ке??д, к?н бол?на насна тоод не??д ?ол немн?. Салу – салу к?в?г?р ора?ад, о??цд углна.
Бата: Зулын ?мн боорцг кен?: Нур?л? то?ш, хавтха боорцгуд кегдн?.
Оксана: ?алд тос, хор? хаяд, к??ш? ?нр ?ар?на.
Зул ?р?н ц????н чанад, ц????р, боорцгар, кампадь – балта?ар дее? ?ргн?.
Церен: Герин эзн цацл цацна.??д сек?д, барун к?л?н ??дн? эрк деер???р ?азр ишк?д, ц????р цацл цацдмн.
О, х??рхн!
Ид?н - чиг?н элвг бол?,
Халун уурта ц????рн
Цацл цац?анав! Ц?г х??рхн!
(??д алхад, цацл цацна.)
Алтан: Асхн, те?грин одн к?цсн цагт, зулан ?ргн?.?ргсн зулдан цуhар м?ргн?, дотран зальврна:
Ом – мани – пад – ме - хум!
Авсн наснтн ?лз?т?
Цаhан хаалhта болтха!
Аня: Х??ннь герин эзн к??кд к?н йисн ?олта зулчг модн деер т?в?д,барун ?вдг?н ?азрт к?рг?д, с?гд? суудмн,зулан тол?а деер?н з?в эрг?л?д ииг? келдмн:
Ом – мани – падме – хум!
Окн – те?гр ?з??н?т,?з??н?т!
Зула ке??н?видн.
Цу?ар ?рк – б?л?рн менд б????д,
?рк?рн йисн hолан hар??анавидн!
Йисн ?ол б?кхл?,эн?г ?алд шивн?.
(Цу?араднь ц? ке??д, авсн насан й?р?н?).
Адъян : Й?р?л:
Буурл ?ил ?арч
Ботхн ?ил ор?
Зулдан герл ?гч
Насн ?ил?н утдул?
Хуучн насн бат бол?
Шин насн ?лз?т? бол?
Амрч, ?ир?? йовтн!
Шин насн ?лз?т? бол?
?ил бол?н байрта?ар
Зулан ке?
Цуг ?мтн амул? менд б??тх?!
Андрей : Хуучн насн бат бол?,
Шин насн ?лз?т? бол?,
?ил бол?н байрта б???,
Ут нас наслтн!
Цугтан: Тиигтх?, й?р?л ши?гртх?!
Эльвег: Зулын х??н 3 – 5 ?др давсн х??н «?илин Эзн» гидг с?н ?др темдглн?.
Эн ?дрм?дт цер б?рх кергт?.
1.Н?р – наад кедмн биш.
2. ?урвн ?др ?мс ?азаран ?ар?? асхдмн биш.
Багш: К??кд тадн кед?т?вт?
Намджил: Би арвта бил?в, ода арвн негт? болв.
Алеша:Би йист? бил?в, ода арвн наста болв.
К??кд схемар з??гс тогта?ад келн?.
Багш: «Деедсин ид?н» гидг домг кел? ?гн?.
Багш: Мана хальмг улс эвр?ннь Шин ?илин ?др?н Зул ги? нер?дн?. Ю?гад гихл? эн туст нег хуучн домг б??н?.
Нег д?к? Зу?ква гег?н к?нд?р гемтн?.Аявтдан нернь туурсн эмч?р эмн?лн?.Тер эмч «Деедсин ид?н» гидг ундн тус болхмн гин?.
Эмчин келс?р эн ?нд – арша долан хонгтан ?лн элкднь ?гн?. Эн унд – арша уу?ад Зу?ква гег?н эдг?д ирн?.Эдгдснь ?дрнь хальмгин лит?р ?кр сарин 25 болна.Цуг бурхд иткдг ?мтнд «Зул ?ргтн!Деедсин ид? чантн, дее? ?ргтн! – ги? Зу?ква гег?н з?рлг болна. Тер ?др?с авн ?мтн зулан ?рг?д, насан авдг болна.» Деедсин ид?н х??ннь «хальмг ц? », «?омба» гидг нер?н авв.
Тег?д тер цагас авн, домгар, хальмг ?мтн «Зул» гидг ?др?н темдглдг болв.
Я?сн с??хн,сур?м?та домг.
Багш: Н?, ода эн т?ринь ашнь ке??д, кроссвордин сурвурмудт х?р? ?гцх?й!
Й
И
С
Н
Ц
?
Г
Ц
Х
О
Р
?
Н
Ц
?
З
У
Л
У
О
?
?
Ц
К
К
?
В
?
А
- Кед? ?ол зулын асхн ?рк – б?л ?ар?на?
- Юунд зул шатана?
- Ц?гцд ю т?вн??
- Юу?ар дее? б?рн??
- Нас авдг ?др?
- Эн?нд насна ?ол т?вн?.
- Йоркг ?вс орана.
Ямаран д?рвн ?г ?арв? ( й?р?л, Зу?ква, ц?, зул).
Багш: К?ндт? гиичнр, мана н?р т?гсв. Ирснттн байрл?анавидн!
Просмотр содержимого документа
«Зул- хальмг улсин баир»
Нәр «Зул – хальмг улсин баир»
Күцл: Сурһульчнрт зулын өмн ямаран белдвр болдгнь , зулан яһҗ кедгинь туск медвр өгх.
Дөңцүл: «Зуңква Гегәнә» зург, күүкдин зурсн зургуд , кроссворд, цә, боорцг, кампадь - балта.
Самбрт бичәтә: «Зул – хальмг улсин нас авдг өдр»
«Авсн наснтн өлзәтә болтха!»
Нәәрин йовуд:
1.Мендлһн.
2.Дун «Зальврлһн»
3.Багшин үг: Эндр бидн Зулын баир , шин җилин нәәрин тускар күүндвр кеҗәнәвидн. Ода болхла бар җил давад, туула җил орҗана.Кезәнә мана аав – ээҗнр җил болһн зулан тосч кедг бәәсмн.Зулла цуг хальмг әмтн нас авна. Тегәд хальмг улсин һарсн өдрнь зул болҗ тоолгдна. Эн өдр Зуңква Гегән бурхн төрҗ, деерәс бууҗ ирсн юмн. Эн өдр цуг хальмг улс насан авх зөвтә.Ода мана сурһульчнр эн байрин өдрин тускар келҗ өгх.
Баатр, Эльзәтә Зуңква гегән гидг бурхна тууҗ келҗ өгх.
Багш: Байрлҗанав. Зуңква Гегәнә тускар йир сәәнәр келҗ өгвч.
Күүкд ,кен зулын туск авъясмуд меднә?
Аня М: Зул өдр – хальмг улс нас авдг өдр.
Эн - өрк – бүлин байр.
Даяна: Эртәснь шар тос, хорһ белдәд, әмтн бийдән шин хувц уйна, боорцг кенә, герән әхүлнә.
Саша Д: Күүкд улс ик эртәснь Зулын цаһан өвс цуглулад, хагсаһад,бел кенә(кееһәд үзүлнә).
Баина: Цаһан өвсәр зулын болн насна зулын һол кенә.Һолыг көвңгәр ораһад белднә.(зулын һолмуд кенә)
Вика: Дәкәд йисн һол белднә.Йисн һол авад хамднь орана.(көвңгәр ораһад бел кенә)
Баина: Һуйрар оңһц кеһәд, күн болһна насна тоод неҗәд һол немнә. Салу – салу көвңгәр ораһад , оңһцд углна.
Бата: Зулын өмн боорцг кенә: Нурһлҗ тоһш, хавтха боорцгуд кегднә.
Оксана: Һалд тос, хорһ хаяд, күңшү үнр һарһна.
Зул өрүн цәәһән чанад, цәәһәр, боорцгар, кампадь – балтаһар дееҗ өргнә.
Церен: Герин эзн цацл цацна.Үүд секәд, барун көлән үүднә эрк деерәһәр һазр ишкәд, цәәһәр цацл цацдмн.
О, хәәрхн!
Идән - чигән элвг болҗ,
Халун уурта цәәһәрн
Цацл цацҗанав! Цөг хәәрхн!
(үүд алхад, цацл цацна.)
Алтан: Асхн, теңгрин одн күцсн цагт, зулан өргнә.Өргсн зулдан цуhар мөргнә, дотран зальврна:
Ом – мани – пад – ме - хум!
Авсн наснтн өлзәтә
Цаhан хаалhта болтха!
Аня: Хөөннь герин эзн күүкд күн йисн һолта зулчг модн деер тәвәд ,барун өвдгән һазрт күргәд, сөгдҗ суудмн,зулан толһа деерән зөв эргүләд иигҗ келдмн:
Ом – мани – падме – хум!
Окн – теңгр үзҗәнәт,үзҗәнәт!
Зула кеҗәнәвидн.
Цуһар өрк – бүләрн менд бәәһәд,
Өркәрн йисн hолан hарһҗанавидн!
Йисн һол бөкхлә ,энүг һалд шивнә.
(Цуһараднь цә кеһәд, авсн насан йөрәнә).
Адъян : Йөрәл:
Буурл җил һарч
Ботхн җил орҗ
Зулдан герл өгч
Насн җилән утдулҗ
Хуучн насн бат болҗ
Шин насн өлзәтә болҗ
Амрч, җирһҗ йовтн!
Шин насн өлзәтә болҗ
Җил болһн байртаһар
Зулан кеҗ
Цуг әмтн амулң менд бәәтхә!
Андрей : Хуучн насн бат болҗ,
Шин насн өлзәтә болҗ,
Җил болһн байрта бәәҗ,
Ут нас наслтн!
Цугтан: Тиигтхә , йөрәл шиңгртхә!
Эльвег: Зулын хөөн 3 – 5 өдр давсн хөөн «Җилин Эзн» гидг сән өдр темдглнә.
Эн өдрмүдт цер бәрх кергтә.
1.Нәр – наад кедмн биш.
2. Һурвн өдр үмс һазаран һарһҗ асхдмн биш.
Багш: Күүкд тадн кедүтәвт?
Намджил: Би арвта биләв, ода арвн негтә болв.
Алеша:Би йистә биләв, ода арвн наста болв.
Күүкд схемар зәңгс тогтаһад келнә.
Багш: «Деедсин идән» гидг домг келҗ өгнә.
Багш: Мана хальмг улс эврәннь Шин җилин өдрән Зул гиҗ нерәднә. Юңгад гихлә эн туст нег хуучн домг бәәнә.
Нег дәкҗ Зуңква гегән күндәр гемтнә.Аявтдан нернь туурсн эмчәр эмнүлнә.Тер эмч «Деедсин идән» гидг ундн тус болхмн гинә.
Эмчин келсәр эн үнд – арша долан хонгтан өлн элкднь өгнә. Эн унд – арша ууһад Зуңква гегән эдгәд ирнә.Эдгдснь өдрнь хальмгин литәр үкр сарин 25 болна.Цуг бурхд иткдг әмтнд «Зул өргтн!Деедсин идә чантн, дееҗ өргтн! – гиҗ Зуңква гегән зәрлг болна. Тер өдрәс авн әмтн зулан өргәд, насан авдг болна.» Деедсин идән хөөннь «хальмг цә » , «җомба» гидг нерән авв.
Тегәд тер цагас авн, домгар, хальмг әмтн «Зул» гидг өдрән темдглдг болв.
Яһсн сәәхн ,сурһмҗта домг.
Багш: Нә, ода эн төринь ашнь кеһәд, кроссвордин сурвурмудт хәрү өгцхәй!
|
| Й | И | С | Н |
|
| Ц | Ө | Г | Ц |
|
|
| Х | О | Р | Һ | Н |
|
|
| Ц
| Ә |
|
|
| З
| У | Л |
|
|
| У |
|
|
|
| О | Ң | Һ | Ц |
|
|
| К |
|
|
| К | Ө | В | ң |
|
|
| А |
|
Кедү һол зулын асхн өрк – бүл һарһна?
Юунд зул шатана?
Цөгцд ю тәвнә?
Юуһар дееҗ бәрнә?
Нас авдг өдр?
Энүнд насна һол тәвнә.
Йоркг өвс орана.
Ямаран дөрвн үг һарв? ( йөрәл, Зуңква, цә, зул).
Багш: Күндтә гиичнр, мана нәр төгсв. Ирснттн байрлҗанавидн!
Хальмг улсин гимназь
Зул – хальмг улсин байр.
Сурһмҗлач : Горяева С.В.
Элст 2010 җ.
