Ж?рна? пен жал?ау 330-334 жатты?у

Алматы облысы Сарқан ауданы Бақалы ауылы Ағарту бастауыш мектебі мұғалімі Садыбаева Қарлығаш Сапарғалиевна

Сабақтың тақырыбы: Жұрнақ пен жалғау 330-334 жаттығу

Сабақтың мақсаты: 1.Балаларға қосымшалардың қызметтері әр түрлі болатыны туралы түсіндіре отырып,олардың қызметіне қарай жұрнақ және жалғау болып бөлінетіні туралы түсінік беру.

2.Қисынды ойлау,алған білім ,білік,дағдыны қолдану дағдыларын дамыту.Сөз,сөздердің жазылу емлесі туралы алған білімдерін дамыту.

3.Төрт-түлік,олардың пайдасы туралы әңгімелей отырып,жан-жануарларға қамқорлық көрсетуге тәрбиелеу.

Көрнекілігі:кесте,суреттер,сөзжұмбақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгіме,сұрақ-жауап,ойын,талдау,жинақтау.

Түрі:аралас сабақ Типі: ойын сабақ

Сабақтың барысы:І Ұйымдастыру кезеңі.

Психологиялық дайындық.

Әдепті елдің баласы алдымен сәлем береді.

Күндей жадырап,

Айдай арайлап,

Жұлдыздай жарқырап,

Судай мөлдір таза көңілмен

Бүгінгі күнімізді бастайық.

(оқушылар орындарынан тұрып)

Амансың ба, Алтын күн!

Амансың ба, Көк аспан!

Амансың ба, достарым!

Сендерді көрсем қуанам!

Бір шал мен кемпірдің Жалқаубек деген немересі сабаққа барғанда қазақ тілі мен ана тілін түсіне бермейді екен,сөйлей де алмайды екен.Мұның себебі,оның сөздік қоры тым тапшы болыпты.Ал оның досы Тапқырбек сабақты жақсы оқыпты.Жалқаубек одан көмек сұрап,қазақ тілін үйренбекші болады.Сөйтіп,Тапқырбек пен Жалқаубек сөз әлеміне саяхатқа аттанады.Онда кіру үшін мыны қақпадан өту керек.Ол қақпа сұрақтар қояды.Сұрақтарға жауап берсе,қақпа ашылады.Ендеше балалар біз Жалқаубекке көмектесеміз бе?

Үй тапсырмасын тексеру. Кесте толтыру

Сөз құрамы

Түбір қосымша

• Сөз құрамы нешеге бөлінеді ?

• Түбір дегеніміз не ?

• Қосымша дегеніміз не ?

-Балалар өткен сабақты еске түсіру үшін мыны сөзжұмбақты шешейік.

1.Тілі жоқ өзінде, 5. Көлдің беті көк әйнек.

Сөзі бар ізінде (қалам) Сырғанауға тым әйбәт (мұз)

2.Төрт қырлы өзі аппақ, 6.Жазда да,қыста да,

Тақтадағы ізі аппақ.(бор) Өзгермейтін бір түсте (шырша)

3.Жылт-жылт еткен 7.Қыста ғана болады,

Жырадан өткен(су) Ұстасаң қолың тонады (қар)

4.Өзі ала ,сұр

Тілінің ұшында уы бар

Ол не? (жылан)

-Міне балалар дұрыс жауап бердік қақпамыздың есігі ашылды.

-Қосымша жайында Жалқаубек не біледі екен?Олай болса ,бүгін біз сендермен қосымша туралы білімізді кеңейтейік.

Жаңа сабақ.

Сурет бойынша түсіндіріп өту.

Үйде отырады жатпайды,

Көзін терімен қаптайды.

Жазда бекер тұрса да,

Бергенді қыста ақтайды.

Мынау не?(Бүркіт)

-Осы сөзге қосымша қосып айтып көрейікші? Бұркіт+ші

-Не пайда болды?

-Бүркітші деген сөз нені білдіреді?

-Бүркітпен аң аулайтын адамды.

-Көрдіңдер ме қосымша қосып едік сөз мүлде өзгерді.Басқа қосымша жалғап көрейікші.бүркіт+пен.Аңды бүркітпен аулайды.Бұл сөздің мағынасы өзгерді ме?

-Жоқ.Өзгерген жоқ.Оған қосымшаны не үшін жалғадық?

Оқулықпен жұмыс. 330-жаттығу ауызша орындалып,қорытынды жасайды.Ережені хормен оқиды.

Жұптық жұмыс .

1 жұп 2жұп 3 жұп

Бүркіт су таза

Осы сөздерге қосымша жалғау қосымша қойылған сөздерге сұрақ қою. Мағаналарының өзгерген-өзгермегенін байқау.

Демек қосымшалар әр түрлі қызмет атқарады екен.Түбір сөзге кейбір қосымшалар қосылғанда мүлдем басқа мағыналы жаңа сөздер пайда болады да,кейбір қосымшалар жалғанған кезде жаңа сөз емес,басқа сөзбен байланысуға дайын сөз пайда болады.

Олай болса:

Қане бірге бәріміз, Біз білмейтін,балалар,

Көзімізді жұмамыз. Қосымшаның түрі бар.

Өтіп-тау мен өзеннен Жаңа сөздер жасайтын

Бір елге жетіп қонамыз. Жұрнақ атты ұлы бар.

Қосымша деп аталар Сөз бен сөзді қосатын.

Бұл елде мүлде бейтаныс. Жалғау атты қызы бар.

(Тақтаға сызбаны іліп қою)

Жұрнақ жалғау

Балықшы, сиыршы, балықтар, сиырлар,

құрлысшы, оқушы. Құрлыста, оқуға.

(жұрнақ жалғанған сөздерді бірінші қатарға, жалғау жалғанған сөздерді екінші қатарға ілу)

Сөздерге сұрақ қою. (екінші қақпаны ашу)

Сергіту сәті

Орнымыздан тұрамыз

Алақанды ұрамыз

Бір отырып,бір тұрып

Тынығып дем аламыз

Дәптермен жұмыс

(Күн ретін, тақырыпты жаздыру көркем жазу).

Кк Кк Кәмшат кітап кітапхана кілт кино кесте.

331-жаттығу.Мақалды оқып жатқа жазу. Жұрнақ жалғанған сөзді табу.

Мағанасын түсіндіру.

Өнерлі жігіт өрде өзар,

Өнерсіз жігіт жер соғар.

Жақсы балалар Жалқаубекке келесі қақпа ашылды.

332-жаттығу өздік жұмыс.

Досы,іскер,жұмысшы

Ануардың досы тәртіпті.Жұмысшы жұмысқа келді.Менің ағам іскер.

Тақтамен жұмыс 333-жаттығу топтап жазу. Топтау себебін айту.

Жұрнақ жалғау

Батырлық іскер бастық ғалымның, көмірді, анаға,

Көлшік биші дәптері, қағазды

Жалқаубекке келесі қақпа ашылды.

«Алма»жинау ойыны. Кел,балалар,ойнайық!

Тектен текке тұрмайық. Үзіп алып бақтардан .

Жемістерді жинайық. Достарымызға сыйлайық.

Ойынның шарты:Алма ағашындағы алма суреттері.Сол алмада жазылған сөздерді жұрнақ жалғанған сөзді Жалқаубекке,жалғау жалғанған сөзді Тапқырбекке береміз.

Үйге тапсырма.334-жаттығу. «Төрт түлік» суреттерін көрсету.Оның пайдасы,күту,қамқорлық жайлы.Осыны негізге ала отырып ,үйде әңгіме жазып келеді.

Қорытынды. «Малды өріске шығару» ойыны

Төрт түлік мал: сиыр, жылқы, қой, ешкі, түйе және сиырдың төлі бұзауды өріске шығару үшін артындағы сұрақтарға жауап беру керек.

1.Сиыр. Сөз тек қана дыбыстардан ғана емес басқа да ............. құралады.

2.Түйе. Түбір дегеніміз не?

3.Жылқы. Қосымша дегеніміз не?

4.Қой. қосымша нешеге бөлінеді?

5.Ешкі. жұрнақ дегеніміз не?

6. Бұзау. Жалғау дегеніміз не?

«Сөз әлемі» қақпасы ашылды.Жалқаубекке сәттілік,оған көмек берген оқушыларды бағалау.

Бағалау.