Жан?ыш пайдалы ?азбалар

Д?НИЕТАНУ

Та?ырыбы: Жан?ыш пайдалы ?азбалар.

Ма?саты:  1.Жан?ыш пайдалы ?азбалар  туралы т?сіндіру.

                  2.Жан?ыш пайдалы ?азбалар туралы ой-?рісін дамыту, тіл      байлы?ын, с?здік   ?орын дамыту.

                  3.Оттан абай болу?а , досты??а, ерж?рек болу?а т?рбиелеу.

Саба? т?рі: Аралас саба?.

?дісі:  Т?сіндіру, с?ра?-жауап, ??гімелеу, кластер ??ру.

К?рнекілігі: На?ыл с?здер, жан?ыш пайдалы ?азбаларды? суреттері салын?ан плакаттар, кестелер, интерактивті та?та

Барысы:   І. ?йымдастыру кезе?і

Кітап, д?птерлерін т?гендеу, саба??а назарларын аудару.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру кезе?і

-Сонымен, т?сті металдарды? ?андай кені бар?

-Т?сті металды? ішіндегі е? к?п к?ргендері? ?айсысы?

-Мыс, алюминий,?ор?асын,мырыштан не жасалады?

Картадан шартты белгі бойынша т?сті металдарды тауып, оны ?ор?ау.

IIІ. Білімді тексеру кезе?і

Пайдалы ?азбаларды? ?андай т?рлерімен танысты??

?ара металл, т?сті металл, жан?ыш пайдалы ?азбаларда?ы  ??састы?  пен айырмашылы?ты  кім айтып бере алады?

IV. Ма?сатын ?ою кезе?і

Та?ырыбын, ма?сатын хабарлау. «Жан?ыш пайдалы ?азбалар»

.V. Жа?а материалды т?сіндіру кезе?і

-Жан?ыш пайдалы ?азба деп неге ата?ан? Олар?а не жатады?

Жа?а саба?ты т?сіндіріп беру. Тас к?мір,м?най,газ туралы толы? м?лімет беру.

 Тас к?мір ?ш т?рде кездеседі. Е? сапалы т?рі антрацит,к?дімге тас к?мір, ?о?ыр к?мір. Антрацит металл ?орыту?а пайдаланатын к?мір, ?ызуы жа?сы бол?анды?тан арнайы металл ??дейтін зауыттар?а жібереді. Ол шым?ай ?ара т?сті, ?ол?а ж??пайды, металл сия?ты жылтырап т?рады.

 Ал ?ара к?мір антрациттей жалтырамайды, ?ызуы да кемірек.

  ?о?ыр к?мір м?лде жалтырамайды. Жылуы аз, о?ай ?гіледі, бы?сып жанады,к?лі к?п ?алады.Жергілікті отын ретінде пайдаланады.

   М?най-майлы ,?оймалжы? зат. ?ош?ыл ?о?ыр, ?ара к?к, кейде ?ыз?ылт сары, тіпті а? т?сті де бола береді. Оны? иісі  жермай (керосин) иісіндей болады.

Жан?анда ?ызуды к?п береді, к?л ?алдырмайды,т?гел жанып кетеді.

Газ  м?най сия?ты отын ж?не химиялы? шикізат ретінде пайдаланылады.

Елімізде м?най мен газ?а Каспий ма?ы ойпаты мен Ма??ыстау т?бегі ?те бай. Ембі м?найы майлылы?ы ж?нінен д?ние ж?зінде 1-орын алады. Одан е? ірі аспаптарды майлайтын май алынады.

Картада м?най-газ кен орындары, к?мір кен орындары   к?мір- ?ара шаршымен, м?най  -?ара т?сті м?нара,ал газ -а? т?сті м?нарамен белгіленеді.

     Сараманды? ж?мыс.

Картадан жан?ыш пайдалы ?азбалар  ?ндірілетін айма?тарды к?рсету.

О?улы?пен ж?мыс. Дауыстап тізбектей о?ыту.

Д?птермен ж?мыс. К?н ретін,ауа райын жазу.

Жан?ыш пайдалы ?азбалар ?ндірілетін айма? атауларын жазу.

VI. Жа?а материалды ме?гергенін тексеру кезе?і:

С?зж?мба? шешу.

                К?лдене?інен:

1.  Металл мен оны? ?оспалары алынатын тау жыныстары (Кен)
2. А?ынды су (?зен)
3. С?йы? отын (М?най)
4. Майлы м?най ?ай ?алада ?ндіріледі? (Ембі)
5. Е? сапалы к?мір (антрацит)

Тігінен:

1. Температура мен ?ысым жо?ары бол?анда жер астында?ы шымтезек неге айналады (К?Мір)

VII. Бекіту кезе?і

?орытындылау

-Жан?ыш пайдалы ?азба?а не жатады?

-Тас к?мір ?алай пайда болады?-??деу ар?ылы ?андай заттар алынады?Тас к?мірді ?айда пайдаланады? -М?най-газ кен орны деп нені айтады?

-Газ кен орны мен м?най –газ кен орныны? айырмашылы?ы неде?

-?ндіріс орындары  пайдалы ?азбаларды ?ндіруде зиянды жа?тарын ойлап ,не істеу керек?

Сызы?ты? тест алу.

1.  ?аза?станны? жер к?лемі ?анша?

                        А) 2,7 млн.шаршы км                   Б) 2,8 млн. шаршы км.

                       ?) 2,6 млн. шаршы км.                  В) 2,9 млн. шаршы км.  2.Еліміздегі е? ірі темір кен орны:

                      А) Кентау                                         Б) ?скемен

                      ?) Соколов-Сарыбай                      В) А?тау

 3. Жан?ыш пайдалы ?азбалар:

                        А) тас к?мір, боксит                      Б) газ, жез

                       ?) м?най ,мырыш                          В) м?най, тас к?мір                   

4. М?найды арнаулы пеште ?ыздыру ар?ылы не аламыз? 

                       А) фосфорит, м?рм?р                     Б) бензин,газ, жермай

                      ?)  полиметалл,мыс                        В) жан?ыш газ, ?ктас

 5.  Болатты ?алай ?орытып алады?

                      А)  Шойынды бал?ыту ар?ылы      Б)  темірді бал?ыту ар?ылы

                    ?) кенді бал?ыту ар?ылы                 в)    мысты бал?ыту ар?ылы

  6.  Антрацит    деген не?

                     А) е? сапалы к?мір                           Б) ?о?ыр к?мір

                     ?) шымтезек                                     В) к?дімгі тас к?мір

VIII. ?йге тапсырма беру кезе?і

48,49,50,51,52- беттерді о?у, мазм?ны.Д?птерге к?мір т?рлерін,к?мір кен орнын аш?ан адамды, м?найдан алынатын заттарды жазу?а беру

 Ба?алау