Саба?ты? ма?саты:Білімділік: Жала? ж?не жайылма с?йлемдер туралы жалпы ма?л?мат беру, с?йлемні? жала?, жайылма болып б?лінуі т?рлаулы, т?рлаусыз м?шелерге байланысты екенін ме?герту, с?йлемдегі с?здерді с?ра? ?ою ар?ылы талдау?а ?йрету.
Дамытушылы?: Тапсырмаларды орындау ар?ылы с?здік ?орын арттырып, сауаттылы?ын, ойлау ж?йесін дамыту.
Балалар, б?гінгі бізді? саба?ымызды? ма?саты: жай с?йлемні? т?рлері жала? мен жайылма болып ж?не т?рлаулы, т?рлаусыз м?шелері байланысты б?лінетіндігін ме?гереміз.
Экран?а назар аударайы?. С?здік ребус шешейік. Б?л с?здерде ?анша ?тір ?ойылды, сонша ?ріптерді алса?,?андай с?з шы?атыны тауып к?рейік.
Я?ни т?уелсіздік к?ні мерекесі келе жатыр екен. Еліміз т?уелсіздігін ?ай жылы алды?Т?уелсіздік к?ні ?ай к?н? Биыл т?уелсіздікке неше жыл?
?аза?стан Т?уелсіздік ал?алы бері ?сіп –?ркендеуде, д?ниетану п?нінен ?ткен едік, ?лемде те?гесі жо? бас ?аламыз Астана бізді? ма?танышымыз «?лем ?аласы» деген ата??а ие болды.
Т?уелсіздік елімізді? ж?здеген жылдар бой?ы арманы еді. Т?уелсіздікке ?аза? хал?ы о?ай жетті ме? Жо?, Елі ?шін, жері ?шін к?рескен ?аза?ты? ?андай батырларын біз ана тілі п?нінен ?тіп жатырмыз.
?абанбай, Б?генбай, А?ыбай, Махамбет, Исатай, Жа?ия, Амангелді, Бауыржан Момыш?лы, ?лия мен М?нш?к, ?айтар Рыс??лбеков т.б.
Біз ана тілі п?нінен ?айрат туралы ?андай ??гіме о?ыды?, ?айратты? со??ы с?зін кім жат?а айтып береді? «Ол а?ын болар ма еді?» Ендеше сендерге озы? тапсырма бойынша берілген , я?ни Т?уелсіздік к?ні туралы ?ле?дер жаттап келген о?ушылар бар екен. 5 о?ушы
Д?птермен ж?мыс :
Желто?санны? он екісі
Сынып ж?мысы
Жала? ж?не жайылма
А)К?ркем жазу минуты
? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
?айрат
Білгішпек ті? та?ы айтары бар екен:
Бастауыш пен баяндауыштан ??рал?ан с?йлемді жала? с?йлем дейміз. ?айрат- батыр. ?айрат к?ресті.
Т?рлаулы м?шелерден бас?а т?рлаусыз м?шелері де бар с?йлемді жайылма с?йлем дейміз. ?айрат – ?аза?ты? ?айсар ?лы. ?айрат т?уелсіздік ?шін к?ресті.
Просмотр содержимого документа
«Жала? ж?не жайылма с?йлем. »
Бастауыш сынып мұғалімі : Абикенова Д.Т.
Сабақтың тақырыбы: Жалаң және жайылма сөйлем
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Жалаң және жайылма сөйлемдер туралы жалпы мағлұмат беру, сөйлемнің жалаң, жайылма болып бөлінуі тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерге байланысты екенін меңгерту, сөйлемдегі сөздерді сұрақ қою арқылы талдауға үйрету.
Дамытушылық: Тапсырмаларды орындау арқылы сөздік қорын арттырып, сауаттылығын, ойлау жүйесін дамыту.
Тәрбиелік: Шапшаң ойлауға, әдемі сөйлеуге, тапқырлыққа, ізденімпаздылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгерту. Интерактивті ақпарат.
Сабақтың әдісі:ой қозғау, түсіндіру, сұрақ-жауап.
Пәнаралық байланыс: математика, дүниетану, ана тілі, бейнелеу.
Ендеше менің сұрақтарымды мұқият тыңдаңдар,толықтырып жауап беріңдер.
Психологиялық дайындық:
Мұғалім Оқушы
Екі көзің не үшін керек? – Жақсыларды көру үшін!
Екі қолың не үшін керек? – Елге көмек беру үшін!
Құлақ деген не үшін керек? - Ақыл-кеңес тыңдау үшін!
Жүрек деген не үшін керек? – Үлкендерді сыйлау үшін!
Тіл мен жағың не үшін керек? – Білгеніңді айту үшін!
ІІ Үй тапсырмасын тексеру: Үйге қандай тапсырма берілгенін кім айтады? 76 - жаттығу. Ережелерді жатқа айту.
ІІІ.Өткен сабақты бекіту: Кеспе тарату
1)Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
-Сөйлем құрамындағы нақты сұраққа жауап беріп тұрған толық мағыналы сөздерді сөйлем мүшелері дейміз.
2) Сөйлем мүшелері нешеге бөлінеді?
- Екіге. Тұрлаулы, тұрлаусыз
3)Бастауыш дегеніміз не?
- Қимыл, іс-әрекет иесін білдіретін сөздерді бастауыш дейміз. Бастауыштар кім? Кімдер? Не? Нелер? Деген сұрақтарға жауап береді.
4) Баяндауыш дегеніміз не?
- Бастауыштың ісін, қимылын білдіретін сөздерді баяндауыш дейміз. Баяндауыш не істеді? Неғылды? Қайтті? деген сұрақтарға жауап береді.
5)Бастауыштан кейін не үшін сызықша қойылады?
- Бастауыш та, баяндауыш та зат есімнен жасалса, бастауыштан кейін сызықша (-) қойылады.
6)Тұрлаулы мүшелерді ата?
- Бастауыш, баяндауыш
7) Тұрлаусыз мүшелер дегеніміз не?
- Сөйлемдегі бастауыш баяндауыштардан басқа сөйлем мүшелерін тұрлаусыз мүшелер деп атаймыз.
8)Бастауыш пен баяндауыш сөйлемнің қандай мүшелері деп аталады?
- Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері деп аталады.
9)Сөйлем мүшелерінің байланысын қалай анықтаймыз?
- Сөйлем мүшелерінің байланысын сұрақ қою арқылы анықтаймыз.
Мысалы: Қонақтар төрге отырды.
Не істеді? - отырды, Кім отырды? – қонақтар, қонақтар қайда отырды? – төрге.
IY. Жаңа сабақ:
Интерактивті тақтада үш бұлт шығып тұр.
Сендерге қай бұлт ұнайды?
1 Бұлт – көк түсті, жайбарақат қалыпта.
2 Бұлт – ашық көгілдір, көзі күлімдеп тұр.
3 Бұлт – қара көк, ашулы.
Сендерге ұнаған бұлт (2) Балалар шапалақтайды.
Бұлт күлімдеп тұр. - Бұл жай сөйлем.
Біздің интерактивті тақтада тағы бірнеше қонақтарымыз бар екен.
Негеш: жай сөйлем мен оның түрлері туралы білсем дейді.
Білгішпек: - бір ғана тиянақты ойды білдіретін жеке сөйлемді жай сөйлем дейміз. Жай сөйлем жалаң және жайылма болып екіге бөлінеді.
Біздің бүгінгі өтетін сабағымыз «Жалаң және жайылма» сөйлемдер.
Жай сөйлем
Жалаң
Жайылма
Балалар, бүгінгі біздің сабағымыздың мақсаты: жай сөйлемнің түрлері жалаң мен жайылма болып және тұрлаулы , тұрлаусыз мүшелері байланысты бөлінетіндігін меңгереміз.
Экранға назар аударайық. Сөздік ребус шешейік. Бұл сөздерде қанша үтір қойылды, сонша әріптерді алсаң ,қандай сөз шығатыны тауып көрейік.
Яғни тәуелсіздік күні мерекесі келе жатыр екен. Еліміз тәуелсіздігін қай жылы алды?Тәуелсіздік күні қай күн? Биыл тәуелсіздікке неше жыл?
Қазақстан Тәуелсіздік алғалы бері өсіп –өркендеуде, дүниетану пәнінен өткен едік, әлемде теңгесі жоқ бас қаламыз Астана біздің мақтанышымыз «Әлем Қаласы» деген атаққа ие болды.
Президентіміз Н.Ә. Назарбаев Тәуелсіз елімізді дүние жүзіндегі ең алдыңғы 50 елдің қатарына қосып, ең ірі елдермен терезесін теңестіруге ұмтылуда.
Тәуелсіздік еліміздің жүздеген жылдар бойғы арманы еді. Тәуелсіздікке қазақ халқы оңай жетті ме? Жоқ, Елі үшін, жері үшін күрескен қазақтың қандай батырларын біз ана тілі пәнінен өтіп жатырмыз.
Қабанбай, Бөгенбай, Ағыбай, Махамбет, Исатай, Жақия, Амангелді, Бауыржан Момышұлы, Әлия мен Мәншүк, Қайтар Рысқұлбеков т.б.
Қайрат Рысқұлбеков желтоқсанда өз өмірін құрбан еткен қазақтың қайсар ұлы, «Халық Қаһарманы».
Біз ана тілі пәнінен Қайрат туралы қандай әңгіме оқыдық, Қайраттың соңғы сөзін кім жатқа айтып береді? «Ол ақын болар ма еді?» Ендеше сендерге озық тапсырма бойынша берілген , яғни Тәуелсіздік күні туралы өлеңдер жаттап келген оқушылар бар екен. 5 оқушы
Дәптермен жұмыс :
Желтоқсанның он екісі
Сынып жұмысы
Жалаң және жайылма
А)Көркем жазу минуты
Қ қ Қ қ Қ қ Қ қ Қ қ
Қайрат
Білгішпек тің тағы айтары бар екен:
Бастауыш пен баяндауыштан құралған сөйлемді жалаң сөйлем дейміз. Қайрат- батыр. Қайрат күресті.
Тұрлаулы мүшелерден басқа тұрлаусыз мүшелері де бар сөйлемді жайылма сөйлем дейміз. Қайрат – қазақтың қайсар ұлы. Қайрат тәуелсіздік үшін күресті.
Ә)Оқулықпен жұмыс 79-жаттығу «Жоғалған сөздер» ойыны.
Интерактивті тақтадан сөздерді оқып,сөйлемдер құрау,сөйлем мүшелеріне талдау. Және пойыз вагондарына дұрыс орналастыру керек.
Күн бұлттанды. Ұшақ биікке көтерілді.
Түн ұзарды. Мұғалім сыныпқа кірді.
Динара қуанды.
Құралған жалаң, жайылма сөйлемдерді тиісті пойыздың вагонына орналастыр.
81-жаттығу. Дәптермен жұмыс
Жалаң сөйлемдерді жайылма сөйлемдерге айналдырып жаз.
Оқушылар батырмен кездесті. Жолаушылар аялдамаға жақындады.Ұстаз жаңа сабақты түсіндірді. Айдын жарысқа қатысты.
Оқулықтағы сөйлеммен жазған сөйлеміңді қатар оқы, оқулықтағы қандай сөйлем?
Жалаң сөйлем дегеніміз не?
Жазғаның қандай сөйлем?
Жайылма сөйлем дегеніміз не?
82-жаттығу. Топтық жұмыс
1-топ жалаң сөйлемдерді жазады: 2-топ жайылма сөйлемдерді жазады.
Күн жылынды. Ұшақ биікке көтерілді.
Бау байланды. Айман мені кітапханада күтеді.
Керек –жарақтың бәрі бар.
Әжем шұлық тоқыды.
Y Сабақты қорыту: Ребус шешу.
Тіл – қылыштан өткір. Жайылма сөйлем
Математика сабағымен байланыстырып берілген мақалдардағы цифрларды сөзбен оқиық:
1.Піл к3-ті
Піл к3-ті емес
Тіл к3-ті.
2.6-н балдақ қол сәні,
Әшекей т10 сәні.
3.4-еу түгел болса, төбедегі келер,
6-ау ала болса, ауыздағы кетер.
YI. Сабақты бекіту:Біздің бүгінгі сабағымыз Тәуелсіздік күніне арналды осы Тәуелсіздіктің нышаны болып есептелетін ҚЫРАН құс сендердің алған білімдеріңді тексеру мақсатында көрініс көрсетсін деген екен.
Көрініс:
Баяндауыш:
Ылғи сөйлем соңындамын,
Деп бола ма қорынғаным
Бастауыштың қит еткенін
Ән салып,не күй төккенін
Ішсін, жесін, не істемесін
Қалдырмастан ештемесін,
Түгел-түгел баяндаймын,
Ешқашан да аянбаймын.
Бастауыш .
Аты-жөнім бастауыш,
Менен алар бастау іс
Сөйлем –басы тұрағым,
Кім? Не? Деген сұрағым,
Талдай білсем сөйлемді,
Шәкірт досым сөйле енді.
Тұрлаусыз мүшелер.
Бастауыштың көрегін,
Тез анықтап беремін,
Жан-жағымды шолып тұрам,
Бастауыш пен баяндауышты толықтырамын.
Көрініс:
Білгішпек : Әйгерім Ей, кішкнтай ғана нүкте! Сенің осы керегің жоқ–ау түкке. Керек болсаң, айта қойшы, Сырыңды меннен бүкпе.
Хабарлы сөйлем : Саягүл Мен сөйлемнің соңында тұрам. Сөйлемдердің жігін ажыратып, Кідіріс белгісі орында тұрам. Тиянаұты ойды біткенін білдірем. Сөйлем соңына таман, Дауысыңды бәсеңдетіп үлгерем. Мен емеспе бөліп тұрған ой арасын?
Білгішпек: Әйгерім Аузыңды ашып сұрайсың да тұрасың, Осы саған не керек?
Сұраулы сөйлем ? Абай Киноға барасың ба? Газет аласың ба? Деген секілді сөйлемдерді Кейде оқушы сен секілді Тыныс белгі қоймай кетеді, Өзің айтшы білсең, Осылардың соңында, Қандай белгі келеді?
Лепті сөйлем ! Жансая Осы сен неге айғайлай бересің! Сөйлемде қандай мағына бересің? Жұмбақ
Өзім сөзден тұрамын
Аяқталған ойды құрамын. (сөйлем)
Балалар сендерге бүгінгі сабақ ұнады ма?
Қонақтарымыз да риза шығар деген ойдамын.Бүгінгі ерекше сабақта ерекше білімін көрсетіп көзге түскен оқушыларды бағалайын.
ұлт күлімдеп тұр. - Бұл жай сөйлем.
іздің интерактивті тақтада тағы бірнеше қонақтарымыз бар екен.
ұрлаулы мүшелерден басқа тұрлаусыз мүшелері де бар сөйлемді жайылма сөйлем дейміз. Қайрат – қазақтың қайсар ұлы. Қайрат тәуелсіздік үшін күресті.
нтерактивті тақтадан сөздерді оқып,сөйлемдер құрау,сөйлем мүшелеріне талдау. Және пойыз вагондарына дұрыс орналастыру керек.
