Сабақтың әдісі: Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау технологиясы, әңгімелеу, сұрақ-жауап.
I.Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындық
II. Қонақтармен сәлемдесу.
Бүгін бізде ерекше сабақ өтпек, өйткені біздің сабағымызға қонақтар келіп отыр. Ендеше бәріміз бірге қонақтармен сәлемдесейік.
Күлімдеп бүгін сіздермен,
Сәлемдесіп алайық.
Қош келіпсіз бүгін сіз,
Әдеппен сізге қарайық.
Жылы, жылы жүзбенен,
Жүрегімді сыйлайын.
Ыстық алақаныммен,
Көршіммен амандасайын. (отырады) Ал енді балалар, өз сыныптас достарыңызға әдеттегідей қандай ортақ тілектер айтар едіндер?
Бірлік, ұйымшылдық, сәттілік, ынтымақтастық.
«Ынтымақсыз – іс бітпес»
Олай болса дос болып, татулықпен, бір-бірімізге бірлесе,көмектесіп сабағымызды бастаймыз.
Үй тапсырмасын тексеру:( сурет салу)
Балаларды түгендеу.
Жаңа сабақ
Ой толғау. Топтастыру стратегиясы.
- Сөзжұмбақ шешу
Т
А
Б
И
Ғ
А
Т
Ғ А Ш Ш
о
1
2
3
4
5
6
7
1. Үлкен- үлкен түйені, 2. Өсіп тұрған бұл не?
Тастапты атам шөгеріп. Жаз болса жайнап,
Өркеші бұлтқа тиеді, Саясында ән салып,
Бауыры жатыр көгеріп, құстар жүрген сайрап.
3.Сылдыр қағып, 4. Үлкен балық суда жүзген,
Таудан құлап, Таба алмас тұрақ жерден.
Жатыр ағып, 5.Жарқ етсе сабау қамшы,
Мөлдір .... Нөсерлетіп жауар тамшы.
6. Төгіліп жерге ақ моншақ, 7.Қанаты бар тышқан,
Ғайып болды сол шақта-ақ Жасырынып күндіз,
Қараңғыда ұшқан.
Ал енді табиғат тарауында табиғатқа не жататынын атап көрейін.
бұршақ
ТАБИҒАТ
тау ағаш
бұлақ найзағай
кит жарғанат
Осы табиғаттың әсемдігін, көркем етіп суреттеген ұлы ақын жазушымыз Жамбыл Жабаев атамыз. (слайд Жамбыл Жабаев (1846-1945))
Жамбыл Жабаев
Қазіргі Жамбыл облысында халық ақыны «Ленинградтық өренім» т.б
туған өлеңдері бар
Оқушылардың Жамбыл Жабаев жөнінде жинаған мәліметтері: кезектесіп оқиды.
1) Екі ғасырдың куәсі атанған Ж.Жабаев 1846 жылы ақпанның 28-де Жамбыл тауының етегінде дүниеге келген.
2) Әкесі Жапа қарапайым мал бағатын кедей шопан болған.
3)12-13 жасынан бастап әкесінің інісінен домбыра үйренген. Кішкентай кезінен бастап ән айтып, домбыра тартуға құмар болған. Ұстазы Сүйінбайдан бата алған.
Енді осы ақын атамыздың бізге Алатау жайында жақсы өлеңімен сабағымызды ары қарай жалғастрыамыз.
(слайд «Алатау» -тауы)
Оқулықпен жұмыс.(мұғалім мәнерлеп оқу)
АЛАТАУ. Ж.Жабаев
Тізілген таулары бар Жетісудың,
Ішінде орман, тоғай біткен нудың.
Дариядай сол таулардан тулап тасып,
Көресің тамашасын аққан судың.
Есепсіз тау суреті көз жетпейтін,
Жырлауға қазынасы көп тіл жетпейтін.
Өрік пен алма, алмұрт, жемістер көп,
Бір татсаң, ауызыңнан дәм кетпейтін.
Қарлы тау басы биік мұнар кетпес,
Сырласып, бұлттарменен болған кептес.
Тұрлі аңдар мекен етіп, өніп- өсіп,
Жұреді бір-бірімен боп тілектес.
Арыстан, аю, қасқыр, түлкі, борсық,
Сілеусін, жолбарыстар түнде жортып.
Тулаған аққан бұлақ тасқынында
Асаудай ойнақ салар балық шоршып.
Өлеңнің мағнасын ашу.
(Оқушылармен дабдырлап оқыту әдісі)
Дәптермен жұмыс.
Ну - қалың
Мұнар - бұлыңғыр
Кептес - тілдесу, сөйлесу
Кесте толтыру: өлеңдегі ақын ойын және сөзін пайдаланып, толтыру.
Берілген сөз
Осы сөзге қатысты көркем сөз
Таудан аққан су
Таудағы жемістер:
Өрік,алма,алмұрт
Таудағы аңдар:
Арыстан, аю, қасқыр, түлкі, борсық,
Сілеусін, жолбарыстар
Тау суындағы жәндік:
балық
Дыбысы, қимылы:Дариядай тулап тасып.
Олардың дәмі
Ауызыңнан дәм кетпейді
Олардың қимыл-қозғалысы
мекен етіп, өніп- өсіп, түнде жортып
Оның қимылы: Асаудай ойнақ салар
Суретпен жұмыс:
- Суреттен не көріп тұрсыңдар?
- Тауда су қалай ағады?
- Тау етегінде қандай жеміс ағаштары өскен?
- Жемістің дәмі қандай?
- Таудан аққан бұлақта не кездеседі?
- Оның қимылы туралы не айтар едің?
Егер де табиат көрікті болса, онда біздің көңіл-күйіміз қандай болады? Осы көңіл-күйімен сабағымызды ары қарай табиға туралы мақал мәтелдермен жалғастырамыз.
-Жерге еккен жақслық жерде қалмайды.
-Құс қонбаған көл жетім,
Ел қонбаған жер жетім.
-Алтын тағынң болғанша,
Алақандай жерің болсын.
- Көктем гүлмен көркем.
-Көлдің көркі –құрақ,
Таудың көркі- бұлақ.
- Бүгінгі қар – ертеңгі нәр.
Сұрақ – жауап әдісі:
Тірі табиатқа не жатады?(өсімдік, жануар, адам)
Өлі табиғатқа не жатады?(жер,су,күн,жүлдыз,ауа)
Табиғат құбылытарына не жатады?(жел,жауын,қар,қырау, боран)
Сабақты қорыту:
Жамбыл Жабаев Алатауды қала суреттеді?
«Алатау» өлеңі не жайлы?
Табиғат адамға не береді?
Табиғатты қалай қорғаймыз?
-Сабағымды былай аяқтағым келеді. «Құс ұшуға, балық суда тіршілік етуге жаратылған, ал адам осы табиғат ортасында өмір сүріп, мәңгілік қарым-қатынас жасауға жаралған».
Үйге тапсырма: Берілген суретке тақырып ойлап, сурет бойынша әңгіме құрастыр.234бет және «Алатау» өлеңін жаттау.
- Қанеки,барлығымыз дөңгеленіп отырайықшы, көзімізді жұмып, мұғалімніңмәтінін тыңдай отырып армандайықшы... Өзімізді табиғат қойнауындажүргендей елестетейікші...Музыка.
Мұғалім: Міне арайлап таң атты. Жарқырап күн нұрын шашып тұр. Күнніңалтын шапағы бетімнен сүйіп алғандай болды. Жүгіріп барып терезені аштым.Үйде таудан соққан самал желдің иісі аңқиды. Көз ұшында мұнартқан, қармен мұздың қоймасы іспеттес бұлттармен таласқан алып таудың, аспантаудың бейнесі көрінеді. Мен таза ауаны кеудемді толтыра жұтып, таудыңетегінде аққан тау суына көз салдым. Тамылжыта сайраған құстар, таудыжаңғырықтырған жануарлар үні де ерекше естіліп тұр. Табиғат ана бар сыйыносы тауға сыйлағандай. Табиғат- тіршіліктің бесігі болса, Мына Аспантау солтіршіліктің қоймасы тәрізді. Мен болсам сол табиғаттың ақылды перзентімін.Аспан тау болса, менің ардағым, осы тау етегіндегі мекен- меніңмақтанышым дегім келеді.
3.Сабақтың кілтін табайық.
-Балалар, осы мәтінді тыңдап отырып, өздеріңді қайда жүрмін депелестеттіңдер? -Мына балаға ат қойыңдар. -Самат терезені неге ашты? -Күннің шапағы қандай болды? Ол нені көрді ? -Тауды неге теңейді? -Неге Аспантау деп атайды? -Таудың етегінен нені көрді? -Нелердің үнін естіді? -Адам табиғаттың кімі? -Табиғат ненің бесігі? Аспантау деп қай тауды айтып отыр? -Алатаудың басында нелер жатыр? -Алатаудың етегінде қандай қала орналасқан? -Алатау Саматтың несі? -Алматы ше? -Алматы қай жылдан қай жылға дейін астанамыз болды?
- «Алатау–ардағым» деп сабақтың тақырыбын-кілтін шығарып аламыз датақтаға ілеміз.
5.Топта жұмыс жасаймыз. -Оқушылар топ бойынша отырады. Топжетекшілері сайланады.
6. Барлық білім – кітапта. Оқулықпен жұмыс. Жамбыл Жабаев.
- Балалар, біз бүгін Жамбыл атамыздың өлеңімен танысамыз. Өлең « Алатау» деп аталады.
Мұғалімді тыңдаймыз.
1) Мұғалімнің автор туралы мәліметтер оқуынан басталады. Жамбыл Жабаев1845 жылы туылған, 1945 жылы қайтыс болды. Ж.Жабаев ірі халық ақыны,айтыскер ақын , оны жыр алыбы Жамбыл ата атап кеткен. Жамбыл ата ҚазіргіЖамбыл облысының Жамбыл тауының етегінде дүниеге келген.
Кестені де құрамыз.Мұғалімнің оқығаны б-ша әр топ кестені толтырыпшығады және өздерінің қосымша ақпараттарын да қосады.
2) Хронологиялық кесте
Автор
Туған жылы
Туған жері
Қызметі
Жамбыл-жыр алыбы. Атақты Сүйінбай Аронұлынан бата алған айтыскер ақын екні ереше атап өтіледі.
Әр топ жұмысын тақтада салыстырады.
3) Өлеңді оқу
-Өлеңді мұғалімнің жатқа оқуы. -Оқушылардың тізбектеп оқуы. -Өлеңнің ұйқасын табу. Егіз ұйқас, шалыс ұйқас түрлері анықталады. 1-топ ө.1-шумағын талдайды 2-топ ө. 2-шумағын т-ды 3-топ ө. 3-шумағын т-ды 4-топ өлеңнің 4-шумағын талдайды «Әсем сөз әлемі» Өлең құрастыру.
Алатау ---------р
Алатау ----------қ
Алатау ---------м
Алатау ---------- м
–шашылып жатқан сөздерден өлең құрайды. Тақтада 1-топ, 2-топ, 3-топ , 3-топ мүшелері жұмыс жасайды. Орындарында барлық топ мүшелері 4-шумақты талдайды. Жұмыс бағаланып өтеді. Әр топ өз қалауы б-ша өлең құрауына да болады.
4) Өлеңнің мазмұнын ашу: Тақтада 3 оқушы жұмыс істейді.
Әр оқушы осы өлеңде кесдесетін,аңдар,өзен-көлдер, өсімдіктер Атауын теріп алып кестелерді толтырады. А) Аңдар: Жетісу: Өсімдіктер:
топтар жұмыс істейді. Әр топ өз жұмысын қорғайды.
Ә) «Қазақстан таулары» деген тапсырманы орындау арқылы топ мүшелері Бектауата тауы туралы сөз қозғайды
5) Слайдшоу:
Бектауата тауы Балқаш қаласынан 60 км жерде орналасқан. Оны Әулиетау деп атайды. Оның табиғаты ерекше. Онда Сарықұлжа, Тасбақа, Үштіс сияқты қыраттар бар. Бектауата - мемлекеттік мақтанышымыз. Ол шағын қорық іспеттес. Онда «тау қойы-сарықұлжа» атанған арқар мекен етеді. Тау қыраны бүркітті де кездестіруге болады.
6) 1.Бектауата
2.Бүркіт 3.Сарықұлжа 4.Алатау –шағын мәтін –акростих құрау тапсырылады.Алғашқы әріптер арқылы шығарма жазу. Әр топ тапсырма таңдайды. Өз тапсырмасын орындайды. Топ спикерлері топ мүшелерінің жарыс шығармасын тексеріп бағалап өтеді, әр оқушының сөйлеуіне мүмкіндік жасалады.
в) «Таразы»
Алатау –Қазағымның мақтанышы.;Бектауата-Балқаштың мақтанышы Осы дәйек сөздің мағынасын ашуды, әр топ пікірталас түрінде өткізеді.
Үйден дайындап келген ақппаратты пайдалану көзделеді, осы таулардың ұқсастығын тақтаға жазу, айырмашылығын жазу, қорытындыны таразылау.
