Просмотр содержимого документа
«?ш арысты? ?лгілері 2 са?ат»
Үй тапсырмасын тексеру
Бірінші оқушы қандай өтірік өлең айтты? Қара сөзбен әңгімеле
Екінші оқушы ше?
Қай оқушыныңөлеңі көбірек күлкі шақырады?
Әуен ойлап тауып ,сахнада орында
ТөлебиТәукеханныңТүркістаңдыҚазақ
хандығыныңастанасықылу,үшжүздібір
орталыққабағындыру,бірғанаҚазақхаңдығынкүшейту,
туысқазақ,қарақалпақ,қырғызжәнеөзбекхалықтарының
жоңғар-ойратбасқыншыларынақарсыәскериодағынкұру
туралышаралардыжүзегеасыруғабелсенеатсалысты.
Жаңбыржаумасажержетім,
Басшысыболмасаелжетім.
Ұқпасқаайтқансөзжетім,
Көреалмағанкөзжетім.
Атыңжақсыболса,
Жанментәнніңшырағы.
Қызыңжақсыболса,
Жайқалыпөскенқұрағың.
Әйеліңжақсыболса,
Бірінші–иманың,
Екінші–жиғаның,
Үшінші–ырысынныңтұрағы.
Кіші жүздің биі - Әйтеке би
Әйтеке Байбекұлы (1644 -1700 жж.) — қазақ халқының
бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты үш бидің бірі,
мемлекет қайраткері.Әлім тайпасының төртқара руынан шыққан.
Әмір-Темірдің кеңесшісі Ораз қажының бесінші ұрпағы. Бүкіл парсы,
өзбек, қырғыз қазақ жұрты "Синесоф буа"(жаны пәк жан) атаған
Сейітқұл әулиенің үшінші үрпағы. Әбілқайыр ханға дейін Кіші жүздің
сөзін ұстаған қазақтың биі. Есім хан тұсында Самарқанды билеген
Жалаңтөс батырдың жақын туысы. Әйтеке бес жасында молдадан оқып сауатын
ашқан.
Келдібекұлы Қазыбек би - қазақтың Тәуке , Болат , Сәмеке , Әбілмәмбет , Абылай хандары тұсында мемлекет басқару ісіне араласқан мемлекет және қоғам
қайраткері , Әз Тәуке хан құрған « Билер кеңесінің » мүшесі , атақты шешен ,
Орта жүздің төбе биі , « Жеті жарғы » аталатын заңдар кодексін шығарушылардың бірі . Шыққан тегі Орта жүздің Арғын тайпасының Қаракесек руынан .
Қазыбектің анасы Тоқмейіл ұтымды да тапқыр сөздерді көп білетін
зерек кісі болыпты . Анасы айтқан есті сөздерді кішкентай күнінен жаттап
өскен ол ер жете келе өзі де солай сөйлеуге машықтана бастайды . Осы өнерінің арқасында бала биден дана биге айналып , « қара қылды қақ жарған Қаз дауысты Қазыбек би », « алты алаштың ардағы » деген атаққа ие болады . Содан болар Тәуке хан мемлекет тұтастығына жарықшақ түсірмей , халықты бірлікте ұстау үшін үш жүзді өзінен шыққан үш биге билету арқылы басқарғанда , Орта жүзге осы Қазыбек биді тағайындайды . Ол ел басқару ісіне араласып , Қазақ хандығының ішкі сыртқы саясатына елеулі ықпал жасап отырады .
Қазыбектің :
" Алтын ұяң - отаның қымбат ,
Қүт береке - атаң қымбат ,
Мейірімді анаң қымбат ,
Асқар тауың , - әкең қымбат ,
Туып өскен елің қымбат ,
Кіндік кескен жерің қымбат ,
Ұят пен ар қымбат ,
Өзің сүйген жар қымбат " -
деген сөздері қазақ
жастарының ғасырлар
бойы өнегелі өсиет
ретінде естерінде сақталып келеді сақтала бермек .
Билердің суреттеріне зер салып қара.билердің бейнесінен не байқалады?