Урок на тему: "Ундалмали гапларда тиниш белгиларини ишлатилиши"

Navoiy viloyati

Qiziltepa tuman XTBga qarashli

15-umumiy o’ta ta’lim maktabi

Boshlang’ich sinf o’qituvchisi

Amonova Nilufarning

4-sinf ona tili fanidan

mavzusida yozgan

Mavzu: Undalmali gaplarda tinish belgilarining ishlatilishi.

Maqsad:Ta’limiy maqsad: Undalma haqida tushuncha berish orqali gaplarni ohangga rioya qilib o’qish hamda ularda tinish belgilarni to’g’ri qo’llash ko’nikmalarini shakllantirish.

F.K1. o’qilgan matn mazmunini va o’zgalar fikrini anglash, undalmadan so’ng vergul yoki undov belgisini qo’yilishini bilish.

Tarbiyaviy maqsad: Ona tiliga hurmat ruhida tarbiyalash, suhbat jarayonida suhbatdosh fikriga hurmat bilan qarashga o’rgatish.

T.K. 5.Yaxshi va yomon odatlarni farqlay olish.

Rivojlantiruvchi maqsad: Og’zaki va yozma nutqida undalmadan to’g’ri foydalanishga o’rgatish.

F.K 2. Mavzuga doir so’zlarni matnda qo’llay olish.

Dars turi: Yangi bilim beruvchi dars

Metodi: “Raqamlar nima deydi” ta’limiy o’yini, “Moychechak”usuli

Jihozi: mavzuga mos ko’rgazma, AKT, tarqatmalar

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: 2 min

O’tilgan mavzuni takrorlash: 5 min

Yangi mavzu bayoni: 28 min

Mustahkamlash: 8 min

Baholash: 1 min

Uyga vazifa topshirish: 1 min

1. Tashkiliy qism.

Salomlashish, davomatni aniqlash, navbatchi axbarotini tinglash.

“Raqamlar nima deydi” ta’limiy o’yini orqali qaysi dars ekanligini alifbodagi harflarning joylashish tartibiga qarab bilib olasiz.

-O’qituvchi: Ongimizda nur,

Tilimizda dur

Azaldan meros

Onaga qiyos

Ushbu iqtibos

Qaysi fanga xos?

-O’quvchilar: Ona tilim necha asrlar

Kurashida yenggan polvonim

Necha avlod necha nasllar

Suyib o’tgan turkiyzabonim

• Ofarin ona tilimizga qachon davlat maqomi berildi?

• Buyuk turkey til asoschisi kim?

• Bu yil Navoiy tavalludining necha yilligini nishonladik?

• Hikmatlaridan namuna bilasizmi?

(O’quvchilar fikri tinglanib umumlashtiriladi va xulosalanadi).

1. O’tilgan mavzuni takrorlash.

Gapdan undalmani toping.

Navoiy, turkiy til asoschisi. Kim? Navoiy.

-Fikr kimga qaratilgan--- shaxsga

-Kapalakjon, kapalak qanotlaring ipakdek ushbu gapda undalma nimaga qaratilgan? ---narsaga.

-So’roq bering-chi: Kim? Navoiy nima? Kapalak. Ot so’z turkumi.

Xulosa chiqaramiz: fikrning shaxs va narsaga qaratilib, ot so’z turkumi bilan ifodalanishi undalmaga xos xususiyatdir.

1. Yangi mavzuni tushuntirish.

Og’zaki nutqda undalma undash ohangi bilan aytiladi. Undalma gapning qayerida kelsa ham vergul bilan ajratiladi.

72-mashq. Asosida Siz ham mustaqil gaplar tuzing. Ustoz, aka, buvi so’zlarini undalma vazifasida qo’llang.

1-qator: Undalma darak gap tarkibida kelsin. Ustoz, otangdek ulug’ ekanligini unutmang.

2-qator: undalma so’roq gap tarkibida kelsin. Buvi, bugun qayerga bormoqchisiz?

3-qator: undalma buyruq gap tarkibida kelsin. Aka, oyimni ehtiyot qiling.

O’quvchilarning tuzgan gaplari tahlil qilinadi.Gaplaringiz maqsadga ko’ra qanday gap?

Undalma qaysi so’z bilan qo’llanilgan?

Chizmada undalma gapning qayerida kelishi ko’rsatilgan.

1. __________ , ______ ________

2. __________ , ______, ________

3. __________ _______, _______?

Chizmada biz undalma gapning turli o’rinlarida kelishini ko’rdik, siz o’z tushunchangizni qanday izohlaysiz?

1-holatni: undalma gapning boshida kelsa undan keyin vergul(,) qo’yiladi.

Oyijon, men sherni yodladim

2-holatni: undalma gapning o’rtasida kelsa har ikki tomondan vergul bilan ajratiladi.

Topshiriqni bajardim, ustoz, xavotirlanmang.

3-holatni: undalma gapning oxirida kelsa undan oldin vergul qo’yiladi.

Hozir vaqting bormi, og’ayni?

Undalma gapning istalgan turida ham qo’llanilishi mumkin.

73-mashq shartini o’quvchilar o’qiydilar mustaqil sarlavha tuzadilar.

“Akrom va kaklik”.

“G’amxo’r Akrom”.

“Kaklikning yangi hayoti”.

“Qushlar orzusi”.

Mustaqil ish tarzida undalmali gaplarni ko’chiring.

- Undalma maqsadiga ko’ra qanday gap tarkibida kelgan?

-Toza so’ziga ma’nodosh so’z toping?

Toza-sof, musaffo, beg’ubor

1. Bobojon, men kaklikni Toshkentga olib ketsam maylimi?

2. Bilmadim, bolam.

3. Dadajon, kaklik nega sayramayapti?

4. Akrom, unga toza havo va tabiat kerak.

-Akrom to’g’ri xulosa chiqardimi?

-Qushlar qanday muhitni yoqtirar ekan?

-Tog’da yashovchi yana qanday qushlarni bilasiz?

-Nima uchun biz ularga g’amxo’rlik qilamiz?

-Yaxshi odatlar tufayli yuzimiz doim yorug’ bo’ladi.

-O’quvchilar fikrlarini kuzatib, husnixati baholaniladi.

Dam olish daqiqasi. O’tmishda xalqimiz dunyoda odamni boqadigan va boy qiladigan 7 xazina bor deb bilganlar

-o’quvchilar, ushbu xazinalar haqida bilishga qiziqyapsizmi?

(moychechak metodidan foydalanib rasm ko’rsatiladi)

74-mashq asosida boshqa do’stlarimizga ham e’lon yozib Ona tabiatni asrashga chaqiraylik.

1. Mustahkamlash.

-Yurtboshimiz tomonidan bu yil “ Ilm ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili” deb nomlandi. Mana 4 yildirki O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishga doir Davlat dasturi –Harakatlar strategiyasi doirasida turli yo’nalishlarda ijobiy ishlar amalga oshirilyapti.Bugun olagan bilimlarimizni mustahkamlash orqali biz ham yurtimizga munosib avlod ekanligimizni ko’rsatamiz.

Startegiya ranglari orqasida savollar yozilgan bo’ladi. O’quvchilar javob berib qog’ozga yopishtiradilar.

1. Fikrning kimga qarata aytilganini bildirgan so’z qanday nomlanadi?

2. Og’zaki nutqda undalma qanday ohangda aytiladi?

3. Yozuvda undalmalar qaysi tinish belgi vilan ajratiladi?

4. Undalma gapning qaysi o’rinlarida keladi?

5. Undalmada fikr shaxsdan tashqari yana nimaga qaratilishi mumkin?

V. Savollar asosida darsdagi faolligiga ko’ra o’quvchilar baholaniladi.

VI. Uyga vazifa. 75-mashq. Sharti o’qib tushuntiriladi. She’rni yoddan yozib undalmani va ko’chma ma’noli so’zlarni belgilang.