Mavzu: Otlarning kelishik qo`shimchalari bilan qo`llanishi.
Darsning ta’mimiy maqsadi:Otlarning kelishik qo`shimchalari bilan qo`llanishini tushuntirish.
Darsning tarbiyaviy maqsadi:O`quvchilarni tabiatni sevishva kitob o`qishga qiziqtirish.
Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: Kelishik qo`shimchalari bilan qo`llanish jarayonini amaliyotga tatbiq etishga yo`llash.
DTS talabi:
Bilim: Otlarning kelishik qo`shimchalari bilan qo`llanishini bilish
Ko`nikma: Otlarning kelishik qo`shimchalari bilan qo`llanishini ko`nikmasiga ega bo`lish.
Malaka: Matndan kelishik qo`shimchalarini aniqlash malakasiga ega bo`lish
Dars turi: Aralash.
Dars metodi: muzyorar, kichik guruhlarda ishlash, klaster, aqliy hujum.
Ko`rgazmali qurollar: rasmlar, jadval, tarqatmalar.
Darsning borishi.
I-bosqich
Tashkiliy qism.
- Salomlashtirish.
- Darsning qoidasi bilan tanishtirish.
– faol ishtirok etish;
– vaqtdan unumli foydalanish;
– o`zgalarni fikrini qadirlash;
– Bir-birini hurmat qilish.
- Muzyorar metodi asosida.
“Mening ismim …… va men bilgan yozuvch yoki shoirlardan biri….” deb tanishuv mashg`ulotini o`tkaziladi.
Mening ismim Mohira,men bilgan yozuvchi Qudrat Hikmat.
Kichik guruhlarga birlashtirish.
Ta’limiy o`yin o`tkaziladi. Masalan: o`quvchilar o`qituvchi bergan topshiriqni bajaradilar. “Aylanamiz aylanamiz 4 ta bo`lib aylanamiz, aylanamiz, aylanamiz 5 ta bo`lib aylanamiz. ” O`quvchilar qo`l ushlashib aylanadilar va bu mashq bilan guruhchalarga bo`linadilar, har bir guruhda 5-6 ta o`quvchi bo`lishi kerak.
Guruhchalar nomlanadilar:
O`quvchilar, rassomlar, shifokorlar
II-bosqich
O`tilgan mavzuni mustahkamlash.
Har bir guruhga “Egalik qo`shimchalari” so`zi berilib, klaster usulida tarmoqlash beriladi.
Masalan:
III-bosqich.
Yangi mavzu bayoni:
185-mashq asosida kichik guruhlardja ishlash metodi asosida har bir gapda takrorlanib kelayotgan bir xil otlarni aniqlash. Shu otlarni ajratib ko`rsatilgan so`z bilan birga ko`chirish vazifasi beriladi:
Mehnat tarbiyalaydi.Mehnatning tagi.Mehnatni seving.
Mehnatga o`rgating.Mehnatda sinaladi.Mehnatdan kelsa.
Qoida
| Otlarga qo`shiladigan -ning, -ni, -ga, -da,-dan qo`shimchalari kelishik qo`shimchalaridir.Otlarda oltita kelishik bor. |
| N | Kelishiklar | So`roqlari | Qo`shimchasi |
| 1 | Bosh kelishik | Kim?nima? qayer? | - |
| 2 | Qaratqich kelishigi | Kimning?nimaning? qayerning? | - ning |
| 3 | Tushum kelishigi | Kimni?nimani? qayerni? | -ni |
| 4 | Jo`nalish kelishigi | Kimga?nimaga? qayerga? | -ga (-ka, -qa ) |
| 5 | O`rin-payt kelishigi | Kimda?nimada? qayerda? | -da |
| 6 | Chiqish kelishigi | Kimdan?nimadan? qayerdan? | -dan |
186-mashq jadval asosida berilgan kelishiklar nomi va so`roqlarini yoddan yozish.
Yozilganlarni o`zaro guruhlarda tekshiriladi.
IV-bosqich
Mustahkamlash
Ta’limiy o`yin:
O`qituvchi turli rasm va tabiiy narsalar ko`rsatadi, o`quvchilar guruhchalariga ko`ra berilgan topshiriqqa ko`ra javob beradilar.
Masalan:
1-guruh:
Olma, olmaning, olmani, olmaga, olmada, olmadan
Ayiqcha, ayiqchaning, ayiqchani, ayiqchaga, ayiqchada,ayiqchadan.
Tarvuz, tarvuzning, tarvuzni, tarvuzga, tarvuzda, tarvuzdan.
Dam olish daqiqasi:
“Zanjir” o’yini.
O’qituvchi bir so’z aytadi. O’quvchilar bu so’z qaysi harf bilan tugallansa, shu harf bilan boshlanuvchi so’zni topishlari lozim bo’ladi. So’z o’yini shu tariqa davom ettiriladi. So’zlar o’rniga she’rlar, she’riy topishmoqlar, tez aytishlardan foydalanish mumkin. Masalan : Aziz, Zarif, Furqat, Tolib, Botir, Ra’no, Odil, Lola………….
187-mashq.Guruhlar musobaqasi asosida bajariladi:
Kitob og`ritmaydi, kitobning suhbatidan, kitobni o`qigan, kitoblarda qoldiradi, kitobdan azizroq va yoqimliroq.
Lug`at ishi
Qal’a- qasr, qo`rg`on.
V-bosqich.
Darsni yakunlash.
Guruhlar ishlari baholanib, g`olib guruhlar rag`batlantiriladi.
Har bir topshiriqdan keyin guruhlar bir – birlarini olqishlaydilar va rag`bat, jarima kartochkalari bilan rag`batlantirlib boriladi.
VI-bosqich
Uyga vazifa 188-mashq beriladi, shart asosida bajarish topshiriladi.
