kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

?лтты? аспаптар - халы? м?расы

Нажмите, чтобы узнать подробности

Саба?ты? та?ырыбы: ?лтты? аспаптар

Ма?саты: ?аза?ты?  ?мыт болып бара жат?ан к?не аспаптары туралы білім беру, о?ушыларды? ой -?рісін, с?здік ?орын, тіл байлы?ын дамыту. ?лтты?, ?дет – ??рыптарды са?тау, ?нер иелерін ??рметтеу.
Саба?ты? к?рнекілігі: ?лтты? аспаптар, суреттер, домбыра, ?обыз, шешендік с?здер, ілінген плакаттар, шиырма кітапшалар.

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру б?лімі
ІІ. Жа?а саба?.?лтты? аспаптар.
ІІІ.?лтты? аспаптармен ойнап к?рсету.
IV.Саба?ты ?орытындылау

        ?аза?ты? ?уендік аспаптары халы? арасына ертеден ке? тара?ан.Олар ?асырлар бойы ?рпа?тан – ?рпа??а мирас болып келе жат?ан м?дени м?ра.?аза?ты? ?уендеріні? ?зіне т?н ?ні, орындаушылы? д?ст?рі бар.Халы? ?з ?мірінде бол?ан о?и?алар мен тіршілік тынысына, таби?ат с?лулы?ына  тебірене, к??ілінен жарып шы??ан т?л туындыларын сазды аспаптар ар?ылы берген.
?н мен к?й – халы? ?ні.
   
  К?й – ?аза? хал?ыны? аспапта орындайтын музыкасы.К?йді? ?н сия?ты с?зі болма?анымен, белгілі бір та?ырыбы, мазм?ны бар.Сонды?тан к?йді ты?дар алдында оны? мазм?нына зейін салып ты?дау ?ажет.Домбыраны ?ару еткен а?ын, ?нші, к?йшілер ?ділетсіздікке ?арсы шы?ты.О?ан к?птеген ?ндерімен к?йлерін орындады.?зімізді? Орал облысы Орда ауданында ту?ан Махамбет ?теміс?лы  - ол а?ын, ?нші, к?йші орындаушы бол?ан.Сонымен ?атар халы? к?ресін бас?ар?ан Жатай Тайман?лыны?, елден алыста ж?ргенде са?ынып шы?ар?ан «?айран Нарын» к?йі бар. Сонымен ?атар ??рман?азы атамыз ж?не Дина Н?рпейісова ?жеміз ?те ас?ан к?йші бол?ан.Домбыраны с?йлете білген на?ыз шебер кісілер «Домбыраны? пайда болуы туралы а?ыз» о?у. «Домбырада кішкене тесік ?алай пайда бол?ан?» айту.
А?ыз?а сенсек, ?уелде домбыра бес шекті болыпты.Хан?а баласыны? ?азасын естіру кезінде хан б?йры?ымен  домбыраны? к?мейіне ?ор?асын ??йылды.Содан бері екі шекті ж?не ?н шы?аратын кішкене тесік пайда  болды.?аны бар ?аза?ты? ?йіні? т?рінде атам?ра домбыраны? ілулі т?руы тегін емес. Ата- бабаларымыз домбыраны жай б?йым емес, ба?а жетпес байлы?ты? бас деп білген.Сырын да, жыран да, м??ын да домбыра?а сал?ан.
Абылды? к?йі.
Киіз ?йді? боса?а жа?ында ?ол ая?ы байлаулы бір алып денелі жігіт жатыр.Ол алаула?ан ортада?ы оттан к?з алмайды.Отты айнала отыр?ан т?рікпен жігіттеріні? ??гімесіне де ??ла? т?реді.Б?лар ел ?ор?ап ж?рген батырлар емес, жо?ал?ан малын іздеп ж?рген  жал?ыз атты жолаушыны  ?ры деп ?стап ал?андарына м?з.Ма??ыстау деп аталатын жартылай т?бекті, т?рікпендер мен Адай деп аталатын?аза? тайпасы?атар жайлайтын.Жайылымы мол, сулы жерлер ?шін талай со?ыс, ?а?ты?ыс болып т?рады екен.екі ортада мал ?рлы?ы да болып т?рыпты.С?йтіп ?аза? жігіт мал іздеген ?ры деп байлап таста?ан екен.Т?рікпен Дутарын алып б?рауын келтіріп шолып шолып жіберіп, зарлы, екпінді к?йлерін орындайды.Ол сол кезде байлауда жат?ан жігітті? ?оржынынан орал?ан домбыраны алып, тарт?ызады.?олы боса?ан жігіт, ?олын ыс?ылап – ыс?ылап біраз ?ндемей отырып, б?рын естімеген к?йді тартып жібереді. «Аамдар!Азыра? а?ыл?а келі?дер, бір – бірі?мен ?иянат жасама?дар.??дай берген ?мірін ?зі алады.Сол ?мірде тату болу керек»?иянат жасама?дар деген ой домбыра пернесі ар?ылы а?ып т?рады.?сіресе ортада отыр?ан ?арт к?рсініп «Босты?дар мына жігітті дейді.Біржола босаты?дар! Аты? кім деп с?райды.Ол Абыл деп айтады.Б?л адам тегіне адам емес.Б?л к?йді? аты ?алай деп с?райды.Жо?. «Ендеше м?ны Абылды? к?йі деп атайын дейді.?з жігітіне айтады.Мына к?йді ?йреніп алып б?кіл т?рікпенге тарт ты?дасын деді.Арада ?а?ты?ыс бола ?алатын болса осы к?йді тартып дауды басып отыр?ан.Міне к?рді?дер ме домбыра тілімен неше т?рлі дау – жанжалды, ?ай?ыны, ?уанышты хабарды адамдар осылай естіртіп, айтып отыр?ан.Домбыраны адам тіліндей с?йлете білген екен

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«?лтты? аспаптар - халы? м?расы»

Сабақтың тақырыбы: Ұлттық аспаптар

Мақсаты: Қазақтың  ұмыт болып бара жатқан көне аспаптары туралы білім беру, оқушылардың ой -өрісін, сөздік қорын, тіл байлығын дамыту. Ұлттық, әдет – ғұрыптарды сақтау, өнер иелерін құрметтеу.
Сабақтың көрнекілігі: Ұлттық аспаптар, суреттер, домбыра, қобыз, шешендік сөздер, ілінген плакаттар, шиырма кітапшалар.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі
ІІ. Жаңа сабақ.Ұлттық аспаптар.
ІІІ.Ұлттық аспаптармен ойнап көрсету.
IV.Сабақты қорытындылау

        Қазақтың әуендік аспаптары халық арасына ертеден кең тараған.Олар ғасырлар бойы ұрпақтан – ұрпаққа мирас болып келе жатқан мәдени мұра.Қазақтың әуендерінің өзіне тән үні, орындаушылық дәстүрі бар.Халық өз өмірінде болған оқиғалар мен тіршілік тынысына, табиғат сұлулығына  тебірене, көңілінен жарып шыққан төл туындыларын сазды аспаптар арқылы берген.
Ән мен күй – халық үні.
   
  Күй – қазақ халқының аспапта орындайтын музыкасы.Күйдің ән сияқты сөзі болмағанымен, белгілі бір тақырыбы, мазмұны бар.Сондықтан күйді тыңдар алдында оның мазмұнына зейін салып тыңдау қажет.Домбыраны қару еткен ақын, әнші, күйшілер әділетсіздікке қарсы шықты.Оған көптеген әндерімен күйлерін орындады.Өзіміздің Орал облысы Орда ауданында туған Махамбет Өтемісұлы  - ол ақын, әнші, күйші орындаушы болған.Сонымен қатар халық көресін басқарған Жатай Тайманұлының, елден алыста жүргенде сағынып шығарған «Қайран Нарын» күйі бар. Сонымен қатар Құрманғазы атамыз және Дина Нүрпейісова әжеміз өте асқан күйші болған.Домбыраны сөйлете білген нағыз шебер кісілер «Домбыраның пайда болуы туралы аңыз» оқу. «Домбырада кішкене тесік қалай пайда болған?» айту.
Аңызға сенсек, әуелде домбыра бес шекті болыпты.Ханға баласының қазасын естіру кезінде хан бұйрығымен  домбыраның көмейіне қорғасын құйылды.Содан бері екі шекті және үн шығаратын кішкене тесік пайда  болды.Қаны бар қазақтың үйінің төрінде атамұра домбыраның ілулі тұруы тегін емес. Ата- бабаларымыз домбыраны жай бұйым емес, баға жетпес байлықтың бас деп білген.Сырын да, жыран да, мұңын да домбыраға салған...
Абылдың күйі...
Киіз үйдің босаға жағында қол аяғы байлаулы бір алып денелі жігіт жатыр.Ол алаулаған ортадағы оттан көз алмайды.Отты айнала отырған түрікпен жігіттерінің әңгімесіне де құлақ түреді.Бұлар ел қорғап жүрген батырлар емес, жоғалған малын іздеп жүрген  жалғыз атты жолаушыны  ұры деп ұстап алғандарына мәз.Маңғыстау деп аталатын жартылай түбекті, түрікпендер мен Адай деп аталатынқазақ тайпасықатар жайлайтын.Жайылымы мол, сулы жерлер үшін талай соғыс, қақтығыс болып тұрады екен.екі ортада мал ұрлығы да болып тұрыпты.Сөйтіп қазақ жігіт мал іздеген ұры деп байлап тастаған екен.Түрікпен Дутарын алып бұрауын келтіріп шолып шолып жіберіп, зарлы, екпінді күйлерін орындайды.Ол сол кезде байлауда жатқан жігіттің қоржынынан оралған домбыраны алып, тартқызады.Қолы босаған жігіт, қолын ысқылап – ысқылап біраз үндемей отырып, бұрын естімеген күйді тартып жібереді. «Аамдар!Азырақ ақылға келіңдер, бір – біріңмен қиянат жасамаңдар.Құдай берген өмірін өзі алады.Сол өмірде тату болу керек»қиянат жасамаңдар деген ой домбыра пернесі арқылы ағып тұрады.Әсіресе ортада отырған қарт күрсініп «Бостыңдар мына жігітті дейді.Біржола босатыңдар! Атың кім деп сұрайды.Ол Абыл деп айтады.Бұл адам тегіне адам емес.Бұл күйдің аты қалай деп сұрайды.Жоқ. «Ендеше мұны Абылдың күйі деп атайын дейді.Өз жігітіне айтады.Мына күйді үйреніп алып бүкіл түрікпенге тарт тыңдасын деді.Арада қақтығыс бола қалатын болса осы күйді тартып дауды басып отырған.Міне көрдіңдер ме домбыра тілімен неше түрлі дау – жанжалды, қайғыны, қуанышты хабарды адамдар осылай естіртіп, айтып отырған.Домбыраны адам тіліндей сөйлете білген екен




Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Начальные классы

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 1 класс

Скачать
?лтты? аспаптар - халы? м?расы

Автор: Шалабаева Айдана Кудайбергеновна

Дата: 28.02.2016

Номер свидетельства: 300168


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства