Ту?ан тілім - анам тілім

Туған тілім- анам тілім

Сабақтың мақсаты: туған елін, жерін сүюге,еліне деген сүйіспеншілік көзқарас қалыптастыру,өз ана тіліне құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: сайыс сабақ

Көрнекілігі: Тіл туралы жазылған қанатты сөздер, жалаушалар.

Барысы: І .Мұғ. сөзі: Қымбатты оқушылар Қазақстан халықтарының тілдер күніне орай «Туған тілім- анам тілім» танымдық ойынымызды бастаймыз.1989 ж Қазақ тіліне мәртебе берілді. 1997 ж 11 шілдеде ҚР-ның «Тіл туралы» жаңа заң қабылданды.

22 қыркүйек –Тілдер мерекесі. Қазақстандағы барлық ұлт осы күні осы мерекені тойлайды. Бұл бір жағынан алып қарасақ , қазақ елінде тұратын барлық ұлттар арасындағы достықтың белгісі десек те болады.Олай болса

«Туған тілім- анам тілім» атты сайысымызды мына өлең жолдарымен бастағанды жөн көрдім.

Несіне мен қазақпын ,өз тілмді білмесем .

Өз елімде жарқылдап, еркін сөйлеп жүрмесем.

Құт мекенім қасиетті ата-баба жерінде,

Нағыз қорлық деп білемін, басқа тілде тілдессем.

Ана тілдің қасиетін айта білген түсінер,

Өз тілінде сөйлейді өмір көрген кісілер.

Жойған күні тіліңді ,жойылады қазақ та,

Жоя білген адамдар –құлдыққа да түсірер.

Мансап үшін өз тілін құрбан еткен адамдар ,

Басқа тілді қастерлеп ,ана тілін жамаңдар.

Ондай жандар ортадан аулақ болса, сол дұрыс.

Қазақ емес, шіріген жұмыртқа деп санаңдар !

Ана тілін сатқандар опасыз деп білемін,

Білген жанға өз тілің- қуанышың, тірегің.

Қазақ тілі қор болса, қор болғаным менің де.

Ол жойылса мәңгілік тоқтап қалар жүрегім.

Керек емес байлығың, керек емес алтының,

Менің жалғыз тілегім,тілін сақта халқымның.

Ана тілім бар жерде, сақталарын білемін.

Қазақ үшін қасиетті ата-дәстүр салтымның.

Ана тілін тартқылап,салып жүрген көкпарға.

Ойлаңдаршы ,қазағым, осы бізде бет бар ма?

Ана тілін ту етіп, көтер қазақ көгіне.

Айқасқа түс ,сол үшін айтыс болса шегінбе,- дегендей әркім өз ана тілін құрметтеу, қадірлеу керек екенін ұмытпау керек.

Білгірлерді жұртшылық қарсы алады.

Көшбасшысы тілдердің қазақ тілі,

Тағы басқа тілдермен достасады,- деп сайыскерлерімізді ортаға шақырамыз.

Сайыскерлеріміздің білімін, шешендік шеберліктерін, зеректіктерін мен байқап бағалап отырамын.

Ойынымыздың бірінші кезеңі «Бәйге» деп аталады.Мұнда 10 сұрақ беріледі.Берілген сұрақтарға тез әрі дұрыс жауап беру керек.Қолдырыңдағы жалаушаны бірінші көтерген оқушы жауап береді, жауап дұрыс болмаған жағдайда келесі оқушы жауап береді.

1.Қазақ әліпбиінде неше әріп бар? (42 әріп)

2. «Қызыл »сөзіне сұрақ қой (қандай?)

3.Дыбыстар қалай бөлінеді? (дауысты, дауыссыз)

4.Заттың атын білдіретін сөздерге қандай сұрақ қойылады? (Кім? кімдер? Не? Нелер?)

5.Адамдардың қатынас құралы (тіл)

6. Қазақ тілінде неше дауысты дыбыс бар? (15)

7.»Үш бақытым» өлеңінің авторы кім? (М.Мақатаев)

8.Алматы қаласы қандай таудың етегінде орналасқан? (Алатаудың)

9.Сөз буынға қалай бөлінеді?( Сөзде неше дауысты дыбыс болса сонша буын болады

10.Қазақ балаларына алғаш мектеп ашқан кім?(А.Алтынсарин)

Бірінші кезең бағаларын атап өту. Ұпай саны аз оқушы ойыннан шығады.

ІІ кезең « Мақалдың жалғасын тап »

1. Өнер алды- ... (қызыл тіл)

2. Тіл тас жарады,... ( тас жармаса бас жарады)

3. Шебердің қолы ортақ... (шешеннің тілі ортақ)

4. Сөз сөзден туады... (Сөйлемесе неден туады)

5. Тіл қаруы-сөз ... (Сөз қаруы –ой)

6. Отыз тістен шыққан сөз ... (Отыз рулы елге тарайды)

Екінші кезеңнің бағаларын атап өту. Аздары ойыннан шығады.

ІІІ кезең. «Әдебиет әлемі» .Бұл сайыста віздерге әдебиеттік оқу пәнінен 10 сұрақ қойылады.

1.ҚР-ның мемлекеттік тілі?( қазақ тілі)

2.ҚР-ның мемлекет. Туында нелер бейнеленген? (Ою-өрнек, күн ,қыран құс)

3. «Үш бақытым» өлеңінде ақын қандай бақыт тур. Айтқан? (Отан, Тіл,Халық)

4.Абай атамыз айтқан 5 асыл іс. ( Талап,еңбек, терең ой қанағат,рақым)

5.5 дұшпанды ата. (өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек, бекер мал шашпақ )

6.22 қыркүйек қандай мереке? (Тілдер мерекесі)

7. «Медеу » мұз айдыны қай қалады? (Алматы)

8. « Кел, балалар оқылық » өлеңінің авторы кім? (Ы.Алтынсарин)

9. Абайдың шын аты кім? (Ибраһим)

10. Қазақ халқының тарихын зерттеген ғалым ( Ш.Уалиханов)

Үшінші кезеңнің бағаларын атап өту. Аздары ойыннан шығады

ІҮ кезең « Көкпар ». Соңғы екі ойынша шығады. 1 мин ішінде 10 сұрақ.

І ойыншыға: 1.Қандай сөздер бас әріппен басталады?

2.Дауысты дыбыстар қалай бөлінеді?

3. «Бәрінен де жақсы» мәтіні кім туралы? (Ана тур.)

4.Қазақстан астанасы қай қала?(Астана қаласы)

5.Ф.Оңғарсынова кім? (Ақын,жазушы, қоғам қайраткері)

6. Жұп дауысты дыбыстарды ата. (а-ә, о-ө, ы-і,ұ-ү)

7. Елбасының туған күні қашан?( 1 желтоқсан)

8. Біз қай облыста тұрамыз? (ШҚО)

9. Қазақтың тұңғыш ғарышкері кім? (Т.Әубәкіров)

10.Қазақтың қос шынары деп кімдерді айтамыз? (Ә.Молдағұлова, М.Мәметова)

ІІ ойыншыға:

1.Т.Әубәкіров қай жылы ғарышқа ұшты? (2 қазан 1991 ж)

Қазақтың тұңғыш суретшісі. ( Ә.Қастееев)

2.Қандай сөздерді тасымалдауға болмайды? (Алғашқы буыны бір дыбыстан болған )

3. «У» қандай дыбыс? (дауысты, дауыссыз)

4.Жуан дауысты дыбыстарды ата. ( а, о, ы, ұ.)

5.Қимыл іс-әрекетті білдіретін сөздерге қандай сұрақ қойылады? (Не қылды? Не істеді? Қайтты?)

6.Қазақтың билерін ата. (Әйтеке би , Төле би, Қазыбек би)

7. Желтоқсан құрбандарын ата.

( Қ.Рысқұлбеков,Л.Асанова,С.Мұхаметжанова,Е,Сыпатаев)

8.Астана символы не ? (Бәйтерек)

9.Масса бірліктерін ата. (г, кг, мг,т,ц )

10. Қазақстан жер көлемі бойынша нешінші орында? (9)

Мұғ.: Әрбір тілде сөйле әлемді таң қылып,

Ана тілін білмеу қандай заңдылық?

Өсер балаң, байтақ далаң тұрғанда,

Ана тілім жасау керек мәңгілік.

Мәреге жеткен ойыншымыздың нәтижесін білу.

Мұғ.:Тәуелсізбін, өсемін, жетілемін,

Сен арқылы оянды көкірегім.

Тербетемін аяулы бесігіңді ,

Ана тілім, өркендеші, өтінем.

Ойын жеңімпазы анықталып, жеңімпаз марапатталады.