?й жануарлары,доместикация —жануарларды? ?ол?а ?йретілген т?рлері.
Сонды?тан кейде б?ларды ?ол?а ?йретілген жануарлар деп атайды. М?йізді ірі ?ара,т?йе, жыл?ы, есек, ?ой-ешкі, ит,шош?а, мысы?, ?й ?ояны, те?із тыш?аны; ??стардан тауы?, ?йрек, ?аз, к?ркетауы?, кептер; то?андарда ?сірілетін балы?тар ?й жануарларына жатады. ?ркениетдамуыны? барысында адам ж?ндіктерді? 2 т?рін (бал арасы менжібек к?белегі), ??старды? 10 — 12 ж?не с?т?оректілерді? 60-?а жуы? т?рлерін ?ол?а ?йреткен. Зертханалы? жануарлар — егеу??йры?тармен тыш?андар, сайра?ыш ж?не ?сем ??стар, тоты, шымшы?, т.б.,аквариум балы?тары да ?сіріледі. ?й жануарларын ?ол?а ?йрету ал?аш?ы адамдар мекендерін ?азып зерттеу н?тижесінде, б?дан 15 — 10 мы? жыл б?рын бастал?ан. А?шылы? т?сілі жетілген сайын жабайы, та?ы жануарлар саны азайып, адам баласыны? к?нделіктіт?рмыс ?ажетін ?ана?аттандыру ?шін ?й жануарлары ?ол?а ?йретіле бастады.
?азіргі кезде:
• 170 млн-?а жуы? ?ой —Австралияда;
• 197 млн-нан астам ірі ?ара мал — ?ндістанда;
• 7 млн-дай т?йелер —Сомалиде ?сіріледі деп саналады.
?й жануарлары тек материалды? байлы? к?зі ?ана емес, сонымен бірге, рухани ?азына болып есептелінеді. Жа?а ортаны? ?сері ж?не ?олдан іріктеу, ж?п та?дау н?тижесінде б?ларда адам?а пайдалы жабайы жануардан ?згеше ?асиеттер пайда болды. Осы кездегі мал т??ымдары ?зіні? жабайы ата тегінен ед?уір ірі, етті, ая?тары ?ыс?а, т?р?ында да ?згерістер бай?алады. Мысалы, е? ірі ит т??ымы — сенбернар, оны? салма?ы 77 кг-дай болса, е? кішкентай ит — чихуахуа, оны? салма?ы 450 г-нан аспайды. Е? кішкентай сингапур мысы?ыны? салма?ы — 1 кг 81 г болса, ал е? ірі мысы? — рэгдолл, ол 9 кг-дай салма? тартады. Тегіне ?ара?анда ?й жануарларыны? с?йегі же?іл, омырт?а саны аз, бас с?йегі кіші, сондай-а? м?йізі, ішкі органдары да ?згеріске ?шырады. Б?ларды? ?кпесі, ж?регі, б?йрегі жабайы ата тегіне ?ара?анда кемірек дамы?ан, жыныс ерекшеліктерінде де к?птеген ?згерістер бай?алады. Ата тегімен салыстыр?анда ?й жануарларыны? ж?йке ж?йесінде де ?згерістер пайда болды. Мысалы, ?олда?ы мал миыны? к?лемі кішірейіп, салма?ы азай?ан, к?ру, есту, иіс сезу органдарыны? ?ызметі т?мендеген. Оны? есесіне ?й жануарларынан алынатын ет, с?т, ж?мырт?а, ж?н, т.б. м?лшері к?бейді. Атап айт?анда, е? жа?сы ж?н меринос ?ойларынан алынады.
