Саба?: №14
Саба?ты? та?ырыбы:
Таби?атта?ы т?стер. Бояу т?сіні? ре?ктері.
Саба?ты? ма?саты:
а) Білімділік: Бояу т?стері жайлы тере? ма?л?мат беру, о?ушыларды?
білімдерін ?алыптастыру.
?) Дамытушылы?: Т?стерді бір-бірінен ажырата білуге жатты?тыру. Сурет
сал?анда бояуды д?рыс ?олдана білуге ?йрету.
б) Т?рбиелілік: Сурет салдыру ар?ылы о?ушыларды тазалы??а,
??ыптылы??а ?йрету.
Саба?ты? к?рнекілігі: Т?сті бояулар жайлы к?рнекілік ??ралдар. Бояу т?рлері, т?рлі ?арындаштар, к?ркем суретті альбомдар, дидактикалы? ??ралдар.
Негізгі бояу т?сі:
- ?ызыл,
- к?к,
- сары.
Саба?ты? ?ту барысы:
1. ?йымдастыру кезе?і.
2. ?йге берілген тапсырманы тексеру.
3. Жа?а та?ырыпты т?сіндіру.
4. Тапсырмаларды орындау.
5. Саба?ты бекіту.
6. ?йге тапсырма.
Саба?ты? барысы:
Таби?атта жылы ж?не суы? т?стер ?ажайып ?йлесім тап?ан. Ш?лді? сары ??мы мен к?гілдір аспан ж?не Антарктида м?зы, к?лдер мен те?іздерді? к?к суы ж?не к?н бат?ан с?ттегі ?ыз?ылт т?сті тау шы?дары. Жануарлар мен есімдіктер ?лемі де жылы ж?не суы? т?стерден т?рады.
Мына суреттерге назар аудар. Оларда бейнеленген денелерді? т?стері ?андай?
— ?рине, жасыл т?с, — дейсі?. Алайда суреттердегі жасыл т?с бірдей ме? К?ріп т?р?аны?дай, оларды? т?стері ?р т?рлі! ?лде б?л бас?а т?с пе? Жо?, б?л расында да жасыл т?с, ал оны? ре?ктері ?р т?рлі. Ре?к — б?л бір т?сті? бірнеше т?рге т?рленуі. ?рбір бояу т?сіні? к?птеген ре?ктері болады. Бір т?сті? ре?ктері бір-біріне ??сас болады. Дегенмен бір бояу т?сі ?алайша ?р т?рлі ре?ктерге ??былады? Оны т?сіну ?шін ?оспа т?стер ?алай алынатынын еске т?сірейік. Мысалы, жасыл т?с ?андай т?стерді? ?оспасынан т?рады? Есі?е т?сірсе?, жасыл т?с сары мен к?к т?стерді? ?оспасынан алынады.
Палитрада жасыл т?с шы?ару ?шін ?ыл?алам?а алдымен сары бояуды к?бірек, к?к бояуды азыра? алып араластырамыз. Содан кейін керісінше, сарыны азыра?, ал к?кті к?бірек ?осамыз. Олардан алын?ан т?стерді салыстыр?анда ?р т?рлі ре?ктерді к?ресі?.
Сен т?стерді? жылы ж?не суы? болатынын білесі?. Сондай-а? ре?ктер де жылы ж?не суы? т?сті болады. Суретке солдан о??а ?арай ?ара?анда жасыл т?с жылы ж?не суы? ре?ктерді? ?айсысына ?арай ?л?аяды? Ал о?нан сол?а ?арай ?ара?анда ше? ?ай ре?ктерде к?к т?с басым, ал ?айсысында сары бояу к?бірек?
Бояу т?стері сия?ты ре?ктер де жылы ж?не суы? болып б?лінеді. Егер кез келген т?стер ре?ктерінде сары немесе ?ызыл т?с басым болса, олар жылы ре?ктер бол?аны. Ал к?к т?с басым болса, онда ре?ктер суы??а жатады. Палитрада жасыл бояу?а біртіндеп ?ызыл бояуды араластыра отырып, жасыл т?сті? ?алай ?згеретінін ба?ыла.
М?ндайда жасыл т?с ?ай ба?ытта ?згереді?
Фотосуретке назар аудар. Бай?ады? ба, таби?атта жасыл т?сті? к?птеген ре?ктері кездеседі екен! ?р т?п ш?пті?, ?р жапыра?ты? т?сі ?айталанбастай ерекше! Сонды?тан сен а?ашты?, г?лді? суретін сал?ан кезде осы ?а?иданы есі?де са?та!
Фотосуреттерді? ?айсысында жасыл т?сті? суы?, ?айсысында жылы ре?ктері басым екенін аны?та. Жазды? жайма шуа? к?нінде немесе к?зді? ?о?ыр сал?ын кезінде таби?ат аясына шы?ып, а?аш жапыра?тары мен ш?птерді? ре?ктерін зер салып, ба?ыла.
К?лгін т?с те екі т?рлі – ?ызыл ж?не к?к т?стерден ??ралады.
К?лгін т?ске к?к т?сті к?бірек ?ос?ан сайын суы? т?ске ?арай ?згереді.
Мына суреттегі г?лдердегі к?лгін т?сті? ?айсысы жылы, ?айсыбірі суы? екенін айт.
Тек ?оспа т?стерде ?ана алуан т?рлі ре?ктер болмайды. Сонымен ?атар негізгі т?стер: ?ызыл, сары ж?не к?кті? де к?птеген ре?ктері кездеседі. Мына т?стер ше?беріне ?арашы. О?ан ?арап бір т?с екінші т?ске ре?ктерін ?згерту ар?ылы ауысатынын ба?ылай аласы?. Т?саралы? ре?ктерді? санын к?бейту ар?ылы т?стерді? ауысуын аса бай?алмайтындай етуге болады.
Сонымен ?атар кез келген т?сті бас?а т?спен араластыру?а болады, с?йтіп к?птеген ре?ктер т?рлері алынады. Негізгі т?стерді? де орасан к?п ре?ктері болады. Суретке ?ара.
?йге тапсырма беру: ?р т?рлі т?стерді ?олдану ар?ылы таби?ат к?рінісін бейнеле.