Саба?ты? та?ырыбы: СЫН ЕСІМ
Саба?ты? ма?саты:
Білімділігі: Сын есімні? ?зіндік ерекшеліктері туралы білімдерін тере?дету. Ауызекі с?йлеу тілінде д?рыс ?олдана білу да?дыларын ?алыптастыру. Дамытушылы?ы: Сын есімні? сынды? ?асиеттерін ашу; О?ушыларды? ?з бетімен іздену ?абілеттерін дамыту, с?здік ?орларын, бай?а?ышты? ?асиеттерін арттыру.
Т?рбиелігі: біріні? пікірін бірі ты?дай білуге, ?демі, таза, сауатты жазу?а т?рбиелеу.
Т?рі: «Танымды? ойын»саба?.
К?рнекілігі: с?зж?мба?, сызбалар, тапсырма жазыл?ан салйдтар, ?а?па есіктері, ба?алау т?рлері, «Алтын ?а?па» ойын элементтері.
Саба?ты? ?дісі: с?ра?- жауап, т?сіндіру, ?зіндік ж?мыс, ойын.
Саба?ты? барысы:
I. ?йымдастыру кезе?і.
О?ушыларды? ?зірлігін ба?ылап, назарларын саба??а аудару.
?аза? тілі - бал тілім.
?зі? барда шал?ыдым,
Тілімнен н?р табармын,
Тіліме кім та?ар мін, - деп,
?аза? тілі саба?ын бастаймыз.
Балалар, бізді? б?гінгі саба?ымыз?а ?она?тар келіп отыр. Біз ?она?тарды т?рбиелі т?ртібімізбен, білімімізбен ?арсы алып, шы?арып салуымыз керек.
II. ?й тапсырмасын тексеру.
?ткен та?ырыптар бойынша с?ра?тар ?ою.
- С?з таптарын ата?дар.
- Зат есім, етістік, сан есім, сын есім.
- Зат есім деген не?
- Затты? атын білдіретін с?здер.
- Зат есімге ?андай с?ра?тар ?ойылады?
- Кім? не? кімдер? нелер?
- Етістік дегеніміз не?
- Затты? ?имылын, іс - ?рекетін білдіретін с?здерді етістік дейміз.
- Етістікке ?андай с?ра?тар ?ойылады?
- Не істеді? не ?ылды? ?айтті?
- Зат есімге бірнеше мысал келтірі?дер.
- Мысал: аспан, о?ушы, ж?лдыз.
- Енді, осы зат есімдерді? т?рін, т?сін, сапасын білдіретін с?здерді табайы?шы, ол ?шін есімізге т?сірейікші, затты? т?рін, т?сін сапасын білдіретін с?здерге ?андай с?ра?тар ?оямыз?
- ?андай? ?ай?
- К?к аспан, т?ртіпті о?ушы, жары? ж?лдыз.
- Б?л с?здерге ?андай с?ра?тар ?ойылады?
III. Жа?а саба?.
С?зж?мба? шешу
- Б?ны? бас?а с?зж?мба?тардан біраз ?згешелігі бар. Мен сендерге зат есімдерді айтамын, ал сендер сол зат есімні? т?рін, т?сін, сапасын білдіретін с?здерді немесе ?андай? ?ай? с?ра?ына жауап беретін с?зді табулары? керек.
Ж У А С
Ж Ы Л Ы
? З Ы Н
К Е ?
Ж А С Ы Л
Б И І К
? Д Е М І
1. ?ой
2. Тон
3. Ар?ан
4. К?ше
5. Жапыра?
6. Тау
7. ?ыз
- Міне, (жасырын) торк?здерден бізді? б?гінгі саба?ымызды тауып алайы?шы.
Сын есім.
Ереже. Зат есімні? алдында келіп, оны? т?сін, иісін, д?мін, к?лемін, сапасын білдіретін с?здерді сын есім дейміз. Сын есімге ?андай? ?ай? деген с?ра? ?ойылды.
?аза? тілі - ?те бай тіл. Оны? ??рамында ?лденеше мы?да?ан с?здер бар. Сол с?здер ??рамына, ?ызметіне ?арай бірнеше топ?а б?лінеді, я?ни с?з табына б?лінеді.
Зат есім затты?, ??былысты? атын білдірсе, етістік сол затты? ?имылын, іс - ?рекетін білдіреді, ал сын есім сол затты? т?рін, т?сін, сапасын білдіреді. Міне, осыдан ?андай ?орытынды шы?ару?а болады.
IV. Ой ша?ыру стратегиясы.
О?ушылар?а сын есімні? ережесін айт?ызу.
Сын есімні? ма?ызды белгілерімен танысу. Кадоскоп ар?ылы к?рсету.
1. Затты? т?рін, т?сін білдіреді: а?, с?р, ?ызыл, т. б.
2. Затты? к?лемдік, салма?ты? белгісі: биік, кіші, ?зын, ?ыс?а.
3. Затты? сапалы? белгісі, сипатын білдіреді: жа?сы, жаман, тентек, зерек, а?ылды, жал?ау.
4. Затты? д?мін, иесіне сипатталатын белгілері: ащы, т?тті, ж?мса?.
Д?птермен ж?мыс.
К?н реті. К?ркем жазу.
Сс Сыпайы, с?йкімді, сыйлы.
V. О?улы?пен ж?мыс ж?не жазба ж?мыстарын орындау.
- Балалар, б?гін біз «Алтын ?а?па» ойынын ойнаймыз. ?р ?а?паны? тапсырмалары д?рыс орындал?ан жа?дайда, ?а?падан ?анатты с?здерді о?итын боламыз. Ендеше, «Алтын ?а?па» ойынына ?ош келді?іздер!
1. «Мыс ?а?па» тапсырмасы:
М?тінді о?ы, затты? сынын білдіретін с?здерді тап. Олар ?ай с?зді? сынын білдіріп т?р. ?лгіде к?рсетілгендей жаз.
?лгі: ж?пар иіс, аласа б?та, с?р тор?ай, к?к шымшы?, ала ?анат, к??ілді.
Мыс ?а?па ашылады. ?а?падан ?анатты с?з шы?ады:
«К?ш- білімде, білім- кітапта»
2. «Темір ?а?па» тапсырмасы:
Жа?ылтпашты к?шіріп жаз. ?арамен жазыл?ан с?здерге с?ра? ?ой.
Темір ?а?па ашылады. ?а?падан ?анатты с?з шы?ады:
«С?зді? сырын ??ына, шы?ы?дар білім шы?ына»
Сергіту с?ті: ?н: «Анамны? тілі»
3. «К?міс ?а?па» тапсырмасы
С?ра?тарды о?ып жауап бер. ?андай деген с?ра??а жауап беретін с?здерді ата.
- Ш?пті? т?сі т?сі жасыл болады.
- С?тті? т?сі а? болады.
- К?мірді? т?сі ?ара болады.
- ?ауынны? т?сі ала болады.
К?міс ?а?па ашылды. ?а?падан ?анатты с? з шы?ады:
«?нер алды- ?ызыл тіл»
4. «Алтын ?а?па» тапсырмасы:
Суретпен ж?мыс.
Керекті с?здер: жа?сы, ?демі, к??ілді. Осы с?здерді ?атыстырып, с?йлем ??рап жаз.
4-жатты?у. Ана туралы м?тін ??растырып жаз.
Мені? анам - б?рінен жа?сы. Мен анама ?демі ашы?хат сыйладым. Ол б?гін к??ілді.
Алтын ?а?па ашылады. ?а?падан: «Білім- байлы?» деген с?з шы?ады.
Жалынды жасты? желкені,
Егеменді елді? ерте?і- біз боламыз.
Бар байлы??а білімні? негізінде ?ол жеткіземіз!
Ендеше, білімді болу?а тырысайы?.
VI. Саба?ты ?орыту.
«Мен ?андаймын» ойыны.
Ойынны? шарты: Сыныпта?ы ?р о?ушы ?зіні? аты ?андай ?ріптен басталса, о?ан сол ?ріптен басталатын сын есім с?зін ?осып айтамыз.
VII. Жа?а саба?ты бекіту.
Олай болса, сын есім туралы не білетіні?мізді топтастырайы?.
?андай? ?ай? Затты? сынын білдіреді
Сын есім
Т?р- т?сін Сапасын білдіреді
VIII. ?йге тапсырма.
5-жатты?у. С?здерді о?ы. Оларды? ?ай с?з табы екенін айт. Б?л белгілерді? ?айсысы неге т?н? Жаз.
Ба?алау
