Саба?ты? та?ырыбы: Т?уелсіздік монументі. Ш. Сариев
Саба?ты? ма?саты:
Білімділігі: О?ушыларды? т?уелсіздік туралы т?сініктерін ке?ейте т?су. Мемлекеттік р?міздерін ??ндылы?тары мен о?ан деген ??рмет Отан алдында?ы тарих алдында?ы, болаша? алдында?ы а?тар борышы мен міндеті екенін ??ынуына жол сілтеу.
Дамытушылы?ы: А?ынны? жан д?ниесі мен ту?ан еліне деген ма?таныш сезімдерін к?ркем с?збен жеткізу тілін ??ынулары ар?ылы ?аза? тіліне деген ?ызы?ушылы?тарын, с?здік ?орларын дамыту.
Т?рбиелігі: Отанды с?юге, тілді ??рметтеуге т?рбиелеу. Елін – жерін ?ор?аушы, болаша? ?рпа??а жол салушы, са?таушы екенін сезіндіру ар?ылы о?ушылар бойында жауапкершілік сезімдеріні? оянуына жа?дай жасау.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?.
Саба?ты? ?діс- т?сілдері: С?ра?-жауап, ??гімелеу, т?сіндіру, баяндау, с?ра?-жауап, талдау-жина?тау, ой ?оз?ау, топты? ж?мыс.
К?рнекілігі: ?аза?стан Республикасыны? картасы, Мемлекеттік р?міздер суреті, «Мені? ?аза?станым» атты слайд – шоу.
Техникалы? ??рал–жабды?тар: Интерактивті та?та, электронды о?улы?тар ж?не т.б.
П?наралы? байланыс: ?дебиеттік о?у, математика, е?бекке баулу.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і: Психологиялы? дайынды? ж?ргізу.
1. С?лемдесу.
2. ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік ?н?ранын орындау.
3. О?ушыларды тексеру, саба??а келмеу себебін аны?тау. Ж?мысты? ж?ргізілу т?ріне ?арай топтастырып отыр?ызу.
4. О?ушыларды? к??ілін, назарын, саба??а бейімдеу, ы??айлау.
5. Ой?а ша?ыру.
ІІ. ?ткен материалды еске т?сіру/ Жалпылау:
1. ?й тапсырмасын с?рау, тексеру.
2. О?ушыларды? ?ткен саба?ты ?аншалы?ты ме?гергенін, т?сінгенін бай?ау, аны?тау.
3. О?ушыны? с?йлеу ?абілетін, с?йлеу тілін с?здік ?орын бай?ау.
4. Неге к??іл аудару ?ажеттілігін аны?тау, ескеру. Жан-жа?ты тексеру.
ІІІ Жа?а саба?: Саба?ты? та?ырыбы: Республика р?міздері. Т. Молда?алиев
- Балалар, біз ?айда ?мір с?ріп жатырмыз?
- ?аза?стан ?айда орналас?ан?
- Елімізді? астанасы ?ай ?ала?
- Біз ?андай мемлекетпіз?
- Бізді? мемлекетімізді? егеменді, т?уелсіз екендігін ай?ындайтын не бар?
Жер бетіндегі барлы? дерлік мемлекет атауларыны? б?рінде мемлекеттігіні? белгілері, мемлекеттік р?міздері бар.
- Р?міз деп нені айтамыз?
- Р?міз не ?шін ?ажет? (О?ушыларды? жауабы)
Р?міз дегеніміз - белгілі бір н?рсені сипаттап к?рсетуден туатын сыр – та?ба, шартты белгі. ?аза?стан Республикасы – т?уелсіз егеменді мемлекет. ?аза?стан Республикасыны? т?уелсіз ел, мемлекет екенін білдіретін е? басты ?ш белгі бар. Олар: Елта?басы, Туы ж?не ?н?раны.
- ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік р?міздерін ата?
2. ?аза?станны? туыны? т?сі ?андай? Авторын ата? Онда ?андай суреттер бейнеленген?
3. Елта?баны? авторы кім? Елта?бада ?андай белгілерді к?рді?? Олар са?ан таныс па?
4. ?аза?стан Республикасыны? ?н?раныны? с?зін ж?не ?нін жаз?андар кімдер? ?ле?ні? ма?ынасын білесі?дер ме? ?н?ран ?андай кезде айтылады?
?рбір егеменді елді? ?зіне т?н мемлекеттік р?міздері болады. О?ан: Ту, Елта?ба, ?н?ран жататынын білеміз. Сондай-а?, елімізде т?рып жат?ан кез-келген азамат Мемлекеттік р?міздерді ??рметтеуге міндетті.
Ту Президент сарайымен ?кімет орналас?ан ?йден бастап, барлы? мемлекеттік орындарда ілулі т?рады. М?селен, ?зіміз о?ып ж?рген мектептерде, шетелдердегі ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік Туы к?к аспан аясында желбірейді. Сондай-а?, Мемлекеттік ?н?ранны? да ма?ызы орасан. Олай деуімні? де, ?зіндік себебі бар, м?селен, Республикалы?, мемлекетаралы? ірі бас ?осулар мен халы?аралы? спорт жарыстары ашыларда міндетті т?рде ?атысушы елдерді? Мемлекеттік ?н?рандары ойналады. ?н?ранды жиыл?ан ж?рт орнынан т?рып, ж?регін ?олына ?ойып, дауыстап айтады. ?н?ран с?здері мен ?ні ?рбір адамды, я?ни айтушыны жігерлендіріп, оз Отанына деген ма?танышты??а, махаббат сезіміне б?лейді. Мектеп ?абыр?асында о?ылатын кітаптарды? барлы?ы Мемлекеттік ?н?раннан басталаны айдан – аны?. ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік р?міздері 1992 жылы 4 маусымда ?абылданды. ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік р?міздерін дайындау?а, тал?ылау?а мы?да?ан адам ?атысты. ?йткені, б?л мемлекеттік белгілерде Республикамызда?ы ел –ж?ртты? алдымен т?р?ын тарихыны? ?ш?ындары бейнеленуі керек еді. О?ан ?оса мемлекетті?, ?аза? хал?ыны? м?ддесіне сай келетін бейбітшілікке деген ?мтылысын ?рнектеуі тиіс еді. ?лемдік ?ркениетке ?ол соз?ан ?аза? хал?ыны? а? пейілі де а??арылуы тиіс еді. Мемлекеттік белгілерді? б?ріні? ?лгісін жасау?а б?йге жарияланып, озы? шы??андар?а мемлекеттік сыйлы?тар берілді. Елта?ба?а 245 ж?мыс т?скен. Б?йге комиссиясыны? шешімі бойынша Жандарбек М?лібек?лы жаса?ан Елта?ба бірінші орын алды. Елта?ба авторлары: Жандарбек М?лібек?лы ж?не У?лихан Шот-Аман Ыдырыс?лы.
Елта?ба - б?кіл ?лем мойында?ан мемлекетті? ерекше ма?ызды нышаны. «Герб» с?зі- неміс с?зінен аудар?анда,«м?ра» немесе «енші» деген ма?ынаны білдіреді. Мемлекеттік Елта?баны Ту?а, м?рге, металл а?ша?а, мемлекеттік ?имараттар?а, сонымен ?атар, ?аза?стан Республикасыны? азаматы екендігін ай?ындайтын т?л??жаттарда да салынады. Т?ра?ты орнатылатын жері: Республика Президенті ж?мыс б?лмесінде, Парламент м?жілістері ?тетін залда, мемлекеттік мекемелер басшысыны? б?лмелерінде орнатылады.
Елта?ба Отанымызды? т?уелсіз, егеменді, дербес ел екендігін ай?ындайды. Елта?ба - ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік Елта?басында к?гілдір т?с аясында ша?ыра? бейнеленген. Ша?ыра?ты айнала к?н с?улесіндей тарап уы?тар шашыл?ан, оны а?ыздарда?ы пыра?тар ?анаты к?мперіп т?р. Елта?баны? жо?ар?ы жа?ында бес б?рышты ж?лдыз, ал т?менгі жа?ында «?аза?стан» деген жазу бар. ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік Елта?басыны? негізгі т?сі – алтын ж?не к?гілдір т?сті. Р?міздік т?р?ыдан ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік Елта?басыны? негізі – ша?ыра?. Ол –елта?баны? ж?регі. Ша?ыра? – мемлекетті? т?п –негізі, отбасыны? негізі, к?н ше?бері. Айнал?ан к?н ше?беріні? ?оз?алыста?ы суреті іспетті, ша?ыра? – киіз ?йді? к?мбезі, к?шпелі т?ркілер ?шін ?йді?, оша?ты?, отбасыны? бейнесі. Ша?ыра? бейнесі - б?кіл ?аза? елі ?шін тіршілікті?, шексіз ?мірді? нышаны. ?аза?та «Ша?ыра?ы? биік, кереге? ке?, боса?а? берік болсын» деген тілек с?з бар. Елта?баны? екі жа?ында ?анатты пыра? бейнеленген немесе алтын пыра?ты ай м?йізді ар?ыма? десек те болады. ?анатты пыра? – м??гілікті? белгісі, ал ?ыран ?анаты, м?йізді пыра? – бір ша?ыра?ты? астында ?мір с?ріп жат?ан к?п?лтты ?аза?стан хал?ыны? бірлігін, рухани байлы?ын, ?сіп –?ркендеуіні? ?мір ше?дігін к?рсетеді. ?анатты т?лпар Уа?ыт пен Ке?істікті? ?лшеміндей. Елта?баны? ма?дайшасында бес б?рышты ж?лдыз салын?ан. Ж?лдыз елімізді? ж?лдызы ма?дайы ?рдайым ашы?, жар?ын, жары? болсын деген ма?ынаны білдіреді.
?осымша м?лімет: ?аза?стан Елта?басы 1992 жылы ?абылданды. Авторы: Жандарбек М?лібек?лы, Шот-Аман У?лиханов.
Жандарбек М?лібек?лы 1924 жылы 24 наурызда ?ызылорда облысы, Жа?а?ор?ан ауданы, Екпінді ауылында д?ниеге келген. Шот-Аман У?лиханов 1932 жылы 26 с?уірде Солт?стік ?аза?стан облысы, Айыртау ауданы, Сырымбет ауылында д?ниеге келген. Б?лар - ата?ты с?улетшілер. ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік Туы – негізгі р?міздерді? бірі. ?аза?стан Республикасыны? Мемлекеттік Туыны? авторы: суретші Ниязбеков Ш?кен О?ласын?лы.
Ол 1938 жылы 12 ?арашада Тараз ?аласында д?ниеге келген. Сондай-а?, ?аза?стан Республикасыны? е?бек сі?ірген ?айраткері. Мемлекеттік ту – к?гілдір т?сті к?к тік б?рышты кездеме. Оны? ортасында ш??ылалы к?н, к?нні? астында ?алы?та?ан ?ыран бейнеленген. А?аш сабына бекітілген т?ста ?аза? хал?ыны? ?лтты? оюларымен кестеленген тік жола? ?рнектелген. Туды? к?гілдір т?сі- адалды? , кіршіксіз тазалы? пен п?ктікті? нышаны. Ежелгі т?ркі тілінде «к?к» с?зі – «аспан» деген ??ымды білдіреді. Б?лтсыз аспан барлы? халы?тарда ?р?ашанда бейбітшілікті?, тынышты?ты? нышаны. К?н бейнесі - байлы? пен берекені? белгісі. ?рнек – ?аза? хал?ыны? негізгі на?ыштары, я?ни ?аза? хал?ыны? д?ст?рлі с?ндік ?нері, м?дениеті. ?анатын жайып к?гілдір аспанда ?алы?тап ?ш?ан ?ыран ??с- ?детте билік, к?регендік пен ке?дік, к?ш-?айрат ??ымдары ар?ылы ай?ындалады. Мемлекеттік Ту- Республика Президенті сарайында, Парламетті?, ?кіметті?, Министрлерді? ?имараттарында ж?не мемлекеттік мекемелерде орнатылады.
Туды? алдында ?скер адамдары Отан?а адал ?ызмет етуге ант ?абылдайды. ?н?ран м?тінін жаттап алып,салтанатты жа?дайларда ?осылып айту ?рбір адамны? парызы.
Біз к?н сайын ?аза?стан телеарнасыны? ба?дарламасы бастал?анда, ая?тал?анда мемлекеттік ?н?ранды естиміз. ?уені к??ілді тол?ытады,жаны?ды шатты??а б?лейді, елімізге деген ?уаныш сезіді толтырады. ?н?ран салтанатты жиналыстарда, м?жілістерде, шет елді? мемлекет басшыларын ?арсы ал?анда ж?не шы?арып сал?анда орындалады. ?н?ран орындал?анда орнымыздан т?рып, о? ?олымызды к?кірегімізге ?ойып ты?даймыз. Б?л деген елімізге деген зор ??рмет.
?н?ранны? с?зі? жаз?ан Н?рс?лтан Назарбаев, ?ні: Ш?мші ?алдая?ов.
IV. Топты? ж?мыс: Сыныпты 5 топ?а б?лу.
І топ: Ал?ырлыр. ІІ топ: Білгірлер. ІІІ топ: Ж?йріктер. IV топ: Тап?ырлар. V топ: С???арлар.
?н?ран м?тінін жаттап алып, салтанатты жа?дайларда ?осылып айту - ?рбір азаматты? парызы. Тапсырма:
- ?аза?стан Республикасы туралы жалпы м?ліметтер.
- Мемлекеттік р?міздерді неліктен ??рметтейміз?
- Ту, Елта?ба ?ай жерлерде орнатылады?
- ?н?ранды естігенде ?андай к?йде боласы?дар?
Саба?ты ?орытындылау: «Мені? Отаным- ?аза?стан» атты та?ырыпта ша?ын эссе жаздырту.
- Балалар ?аза?стан туымен т??ырлы, Елта?басымен е?селі, ?н?ранымен айбатты.
Олай болса елімізді? болаша?ы сендерсі?дер!
V. Саба??а ?атыс?ан о?ушыларды де?гейіне ?арай ба?алау.
VІ. ?йге тапсырма: Елта?ба , Туды? суретін салу.