ДЖИКСО ?дісі. О?ушылар бес жан?я?а б?лінеді. ?р жан?яда?ы м?ше 1-5-ке дейін н?мірленеді. Сол н?мір бойынша ж?мыс?а бар?ан т?різді бірінші н?мірлер жеке, екінші н?мір т.б. жеке жиналып м?тінмен ж?мыс жасайды. М?тінді алдын ала 5 б?лікке б?ліп алып, ?р топ?а беріледі. ?р б?ліктен кейін талдау ж?мыстары орындалады. ?р ?атар ?з м?тінін о?ып, мазм?нын айтып, абзац бойынша жоспар ??рады.Содан кейін ?р м?ше ?з жан?ясына оралады.
Топты? ж?мыс
?р б?лімді о?ы?аннан кейін ауызша жоспар ??ру.
1
?келерімен ?абаттаса ат?а мінген Шо?ан кешегі Мысы??а айт?ан у?десі бойынша ??ды? басына тартты. Шы??ыс баласыны? жал?ыз кетіп бара жат?анын к?ріп, ша?ырып алды.
Сен жал?ыз ?айда бара жатырсы??-деп себебін с?рады.
Кейін –а? бармайсы? ба, немене, ол бір жа??а кетіп ?алар деп пе еді??-деген ?ке с?зіне:
У?де айтып, артымнан алдасам, ?ят болады ?ой. Б?дан былай ол мені? с?зіме сенбейді ?ой,-деді.
Шы??ыс Шо?ан?а ойлана ?арады да:
?, жарайды, бар. Екі айтпа?ан жа?сы,-деді.
Шы??ысты? ??інде баласына іштей разылан?ан ажар бар еді.
2
Шо?ан ??й?ыта шауып ??ды? басына келгенде, Мысы? алдынан ?арсы шы?ты. Ол ?олына ?ста?ан жа?а м?сіндерін жо?ары к?тере к?рсетті:
Міне, Шо?ан, істеп ?ойдым. Мен сені келмей ?алар деп ем!..
Жо?, мен айттым ?ой келемін деп, неге келмеймін. У?де етпеу керек, у?де етті? - орында. Міне, сен де кеше у?де етті?, айтты?, орындап, тосып отырсы?, - деп, Шо?ан досына ?зіні? ?детін т?сіндірді.
Жа?адан к?ргенін, жа?а н?рсені тез таны?ыш Мысы?ты? зеректігі Шо?ан?а сондай ?нады. Мына жаса?ан м?сіндерді ?лі тобарсыма?ан, боса?дау екен. ?олына алып, ?стап к?рді де:
Сен м?сіндерді к?н к?зіне ?ойып тобарсыт, ?азір алу?а ?лі жас екен. Мен са?ан ерте? келем,- деп, Шо?ан ?йден Мысы??а алып шы??ан ?ант, бауырса?тарын берді.
Жарайды, та?ы да к?п ?ылып істеп ?оям, - деп Мысы? бауырса?тан бір-екеуін аузына то?ытып жіберіп, жымы?дап ?ойды. Шо?ан ??нанына міне салып, Ай?аным аулына ?арай ??й?ыта ж?нелді.
4
Ауыл к?зектен к?шер алдында Шо?ан Мысы?ты? еркіне ?оймай ?йіне ертіп келді. К?зді? сал?ын к?нінде ая?ында етігі жо?, ?стіндегі шапаны далбалан?ан Мысы? жа?ынан бозда?ы шы?ып то?ып ж?р екен. Жаны ашып кетті. Апасына еркелене:
Мына Мысы??а мені? ана ?о?ыр шапанымды, же?іл етігімді бері?ізші, кисін,-деді.
?, Шо?анжан, осы баланы ?зі?е дос ?ылып алды? ?ой. Жарайды, к??ілі? т?скен екен, алсын, - деді сары б?йбіше.
5
Киімдерін б?ктеп ?олына ал?ан Мысы?ты Шо?ан ертіп ?йден алып шы?ты. Мал шетінде жат?ан иттерден ?ор?ап, біраз жерге ?затып салды.
Бізді? ауыл ?ыстау?а к?шеді. Сен осыдан ?аласы? ?ой, енді аман бол! - деп Шо?ан Мысы??а ?лкен кісіше ?ош айтты. Мысы? т?мен ?арап жылап жіберді.
«К?неден келе жат?ан бір а?ыз?а с?йенсек, жаугершілік заманда жау шап?ыншылары елден тыс?ары жерде ?арабау суына шомылып, ала?сыз серуендеп келе жат?ан ?ыры? ?ызды к?ріп, со?дарынан ?уса керек. Сонда ?ыздар жарат?ан?а: «Елімізді, жерімізді, арымызды жау?а тап-тат?анша, мына жауды да, бізді де тас?а айналдыр!» - деп жалбарын?ан екен. ?ыздарды? тілегі ?абыл болып, жау ?ара тас?а айналады. Ол жер ?азір ?аратас деп аталады. Ал ?ыздар ?сем тізілген ?айталанбас ?ажайып ескерткіш м?сіндерге айнал?ан деседі.
«?ыры? ?ыз» деп аталатын тас м?сіндер ?гем ?ойнауына т?се берген жерде, ?азы??рт тауыны? шы?ыс м?йісіні? бірінде бар. Б?л жердегі а?ызда да жаугершілік заманы тілге тиек етіледі. Бір ерекшелігі, осы м?сіндер ма?ында алша?тау т?р?ан жеке тас м?сін бар. Б?л ж?нінде ел арасында екі т?рлі болжам бар. Бірінде оны «к?йеу тас» десе, екіншісінде ?ыздарды іздеп шы??ан «а? кимешекті ана» деседі. Ел осы араны ?асиетті орын?а санайды.
- Б?л - ?аза? пен ?ыр?ыз еліні? аузында ?рпа?тан- ?рпа??а жал?асып айтылып келе жат?ан ?ыры? ?ызды? м?сіні туралы а?ыз ??гіме. Адам ?олымен жаса?ан керемет м?сіндер, с?улет ?нері ?аншама десе?ізші. Ол - ?лемні? жеті кереметі.
Екі баланы? суреті (Мысы? пен Шо?анны? суреті)
-Балалар егерде олар осы ?азір сендерді? орталары?да болса, ?андай болар еді? ?з ?нерлерін ?алай дамытар еді?
Жа?ылтпашты жа?ылмай о?ы немесе жатта
Дара бала,
Дана бала.
Ана бала-
?ара бала
О?иды Канадада,
С?йлестім жа?а ?ана.
-Б?л жа?ылтпашты? кімді сипаттайды деп ойлайсы?дар? (Мысы?)
-Мысы?ты? ?нері ?андай? (м?сіндеу).
-Есімізге т?сірейікші, е?бек саба?ынан м?сіндеу деген не?
Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: Шо?ан мен ?нерлі бала Мысы?. »
Астана қаласы
№54 мектеп-лицейі
Бастауыш сынып мұғалімі Жанаева Нұргүл Надырәліқызы
Сынып: 2 «А» сынып
Пәні: әдебиеттік оқу
Сабақтың тақырыбы: Шоқан мен өнерлі бала Мысық. Сапарғали Бегалин
Сабақтың мақсаты: мәтін мазмұнын түсініп оқу; кейіпкер заманы туралы түсінік алуға мүмкіндік беру; Шоқан туралы өткен сабақтарда алған білімдерін еске түсіру, кеңейту.
Күтілетін нәтижелер:
Пәндік нәтиже: оқушыларға Шоқанның өмірі, шығармашылығы мен қызығушылығы туралы қосымша түсінік алуға мүмкіндік беру; мәтіннің мазмұнын аша отырып, таным мүмкіндіктерін анықтау.
Жүйелі іс-әрекет нәтижесі: ізденуге деген қызығушылықтарының оянуына жағдай туғыза отырып, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Тұлғалық нәтиже: кейіпкердің мінез-құлқының жақсы жақтарын ашып көрсете отырып, оқушыларды мейірімділікке, әдептілікке тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: С.Бегалин, Ш.Уәлихановтың суреттері, мүсін өнері жанрларының туындылары.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру кезеңі А)Психологиялық ахуал туғызу.
Топтар бір-біріне тілек тілейді.
«Жетістік баспалдағы»
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
І топ: Қабанбай, Наурызбай, Бөгенбай батырлар туралы буклет жасау.
ІІ топ: «Бала Қабанбай» туралы жырды жатқа сұрау.
ІІІ топ: «Өнер, батырлық, ерлік» туралы кітапша жасау.
IV топ: Бала Қабанбайдың суретін салу.
Vтоп: Үш батыр туралы реферат жазып келу.
1 топ: Батырдың туған жері. Жаңа туған сәби.
2 топ: 10 жасында батыр қанбай болды?
3 топ: 15 жасында қандай болды?
4 топ: Жігіт шағында қандай болды?
5 топ: Батырлық туралы мақал-мәтелдер
-Ендеше біз батыр атамыздай болу үшін қандай болуымыз керек? (күшті, білімді, танымал)
-Ал ендеше біз оны қимылмен көрсетейік.
Сергіту сәті
Алпамыстай боламыз
1,2,3
Шоқандай білімді боламыз
1,2,3
Абайдай танымал боламыз
1,2,3
Сондықтан біз сабақты жақсы оқимыз
ІІІ. Жаңа сабақ
Қызығушылықтыояту. слайд
Әр топқа төрт түрлі сурет беріледі
1 топ: мысық пен иттің достығы
2 топ: екі баланың суреті
3 топ: мүсіннің суреті
4 топ: мүсіншінің суреті
5 топ: суретшінің суреті
Тапсырмалар:
Топта талқылау 1 мин
(суреттерге ат қою, не туралы екенін айту) 2 мин
- Ендеше бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай болу мүмкін?
- Бүгін біз өздерің жақсы білетін Шоқан Уәлихановтың мүсінші досы туралы білгілерің келе ме? Олай болса, біз бүгін Шоқан Уәлихановтың балалық шағы жайлы жазылған Сапарғали Бегалиннің «Бала Шоқан» шығармасынан үзіндімен танысамыз. Бірақ бастамас бұрын, Шоқан Уәлиханов туралы оқығанымызды есімізге түсірейікші.
ДЖИКСО әдісі. Оқушылар бес жанұяға бөлінеді. Әр жанұядағы мүше 1-5-ке дейін нөмірленеді. Сол нөмір бойынша жұмысқа барған тәрізді бірінші нөмірлер жеке, екінші нөмір т.б. жеке жиналып мәтінмен жұмыс жасайды. Мәтінді алдын ала 5 бөлікке бөліп алып, әр топқа беріледі. Әр бөліктен кейін талдау жұмыстары орындалады. Әр қатар өз мәтінін оқып, мазмұнын айтып, абзац бойынша жоспар құрады.Содан кейін әр мүше өз жанұясына оралады.
Топтық жұмыс
Әр бөлімді оқығаннан кейін ауызша жоспар құру.
1
Әкелерімен қабаттаса атқа мінген Шоқан кешегі Мысыққа айтқан уәдесі бойынша құдық басына тартты. Шыңғыс баласының жалғыз кетіп бара жатқанын көріп, шақырып алды.
Сен жалғыз қайда бара жатырсың?-деп себебін сұрады.
Атеке, кеше Мысыққа, әлгі мүсінші балаға, келем деп уәде бергем. Соған барам.
Кейін –ақ бармайсың ба, немене, ол бір жаққа кетіп қалар деп пе едің?-деген әке сөзіне:
Уәде айтып, артымнан алдасам, ұят болады ғой. Бұдан былай ол менің сөзіме сенбейді ғой,-деді.
Шыңғыс Шоқанға ойлана қарады да:
Ә, жарайды, бар. Екі айтпаған жақсы,-деді.
Шыңғыстың өңінде баласына іштей разыланған ажар бар еді.
2
Шоқан құйғыта шауып құдық басына келгенде, Мысық алдынан қарсы шықты. Ол қолына ұстаған жаңа мүсіндерін жоғары көтере көрсетті:
Міне, Шоқан, істеп қойдым. Мен сені келмей қалар деп ем!..
Жоқ, мен айттым ғой келемін деп, неге келмеймін. Уәде етпеу керек, уәде еттің - орында. Міне, сен де кеше уәде еттің, айттың, орындап, тосып отырсың, - деп, Шоқан досына өзінің әдетін түсіндірді.
Мысықтың бұл мүсіндерді құстың (қаршығаның) тұлғасын бейнелепті және пәуеске арбаның бейнесін жасапты.
3
Жаңадан көргенін, жаңа нәрсені тез танығыш Мысықтың зеректігі Шоқанға сондай ұнады. Мына жасаған мүсіндерді әлі тобарсымаған, босаңдау екен. Қолына алып, ұстап көрді де:
Сен мүсіндерді күн көзіне қойып тобарсыт, қазір алуға әлі жас екен. Мен саған ертең келем,- деп, Шоқан үйден Мысыққа алып шыққан қант, бауырсақтарын берді.
Жарайды, тағы да көп қылып істеп қоям, - деп Мысық бауырсақтан бір-екеуін аузына тоғытып жіберіп, жымыңдап қойды. Шоқан құнанына міне салып, Айғаным аулына қарай құйғыта жөнелді.
4
Ауыл күзектен көшер алдында Шоқан Мысықтың еркіне қоймай үйіне ертіп келді. Күздің салқын күнінде аяғында етігі жоқ, үстіндегі шапаны далбаланған Мысық жағынан боздағы шығып тоңып жүр екен. Жаны ашып кетті. Апасына еркелене:
Мына Мысыққа менің ана қоңыр шапанымды, жеңіл етігімді беріңізші, кисін,-деді.
Ә, Шоқанжан, осы баланы өзіңе дос қылып алдың ғой. Жарайды, көңілің түскен екен, алсын, - деді сары бәйбіше.
5
Киімдерін бүктеп қолына алған Мысықты Шоқан ертіп үйден алып шықты. Мал шетінде жатқан иттерден қорғап, біраз жерге ұзатып салды.
Біздің ауыл қыстауға көшеді. Сен осыдан қаласың ғой, енді аман бол! - деп Шоқан Мысыққа үлкен кісіше қош айтты. Мысық төмен қарап жылап жіберді.
Жолың болсын, көп жаса, Шоқан қош! - деді Мысық кемсеңдеп. Шоқан бұрылып үйіне қарай жүгіріп кетті.
Балалардың жинақтаған сөздерін топ басшылары қабырғаға іледі.
Сөздік жұмысы
Құйғыту – лезде, тез шабу
Қаршыға – аң аулайтын ірі құс. (ястреб)
Тобарсымаған, босаңдау – кеппеген, жұмсақ.
Топпен жұмыс 2 мин
1 топ Шоқанға мінездеме беру (А-3 қағазға тірек сызба арқылы жазу)
қайырымды әділ уәдеге берік өнерді құрметтеу Мысықты үйіне әкеліп тамақ береді. Киім береді. Мысықтың өнеріне қызығады 2 топ
Мысыққа мінездеме беру
өнерлі зерек
мүсін жасайды көргенін пайымдай алады
3 топ
Қимастық, аяушылық сезімдері оқиғаның қай кезеңдерінде байқалғанын ізде, түсіндір.
4 топ
риза болу, таңданыс сезімдері оқиғаның қай кезеңдерінде байқалғанын ізде, түсіндір.
5 топ
Ермексаздан ойыншықтар жасау.
Қорғау 5 мин
Слайд 3мин
«Көнеден келе жатқан бір аңызға сүйенсек, жаугершілік заманда жау шапқыншылары елден тысқары жерде Қарабау суына шомылып, алаңсыз серуендеп келе жатқан қырық қызды көріп, соңдарынан қуса керек. Сонда қыздар жаратқанға: «Елімізді, жерімізді, арымызды жауға тап-татқанша, мына жауды да, бізді де тасқа айналдыр!» - деп жалбарынған екен. Қыздардың тілегі қабыл болып, жау қара тасқа айналады. Ол жер қазір Қаратас деп аталады. Ал қыздар әсем тізілген қайталанбас ғажайып ескерткіш мүсіндерге айналған деседі.
«Қырық қыз» деп аталатын тас мүсіндер Өгем қойнауына түсе берген жерде, Қазығұрт тауының шығыс мүйісінің бірінде бар. Бұл жердегі аңызда да жаугершілік заманы тілге тиек етіледі. Бір ерекшелігі, осы мүсіндер маңында алшақтау тұрған жеке тас мүсін бар. Бұл жөнінде ел арасында екі түрлі болжам бар. Бірінде оны «күйеу тас» десе, екіншісінде қыздарды іздеп шыққан «ақ кимешекті ана» деседі. Ел осы араны қасиетті орынға санайды.
- Бұл - Қазақ пен қырғыз елінің аузында ұрпақтан- ұрпаққа жалғасып айтылып келе жатқан қырық қыздың мүсіні туралы аңыз әңгіме. Адам қолымен жасаған керемет мүсіндер, сәулет өнері қаншама десеңізші. Ол - әлемнің жеті кереметі.
Екі баланың суреті (Мысық пен Шоқанның суреті)
-Балалар егерде олар осы қазір сендердің орталарыңда болса, қандай болар еді? Өз өнерлерін қалай дамытар еді?
Жаңылтпашты жаңылмай оқы немесе жатта
Дара бала,
Дана бала.
Ана бала-
Қара бала
Оқиды Канадада,
Сөйлестім жаңа ғана.
-Бұл жаңылтпаштың кімді сипаттайды деп ойлайсыңдар? (Мысық)
-Мысықтың өнері қандай? (мүсіндеу).
-Есімізге түсірейікші, еңбек сабағынан мүсіндеу деген не?
Бағалау (оқушыларды баспалдақ суреттеріне қарап бағалау)
Үйге тапсырма. 1. Ермексаздантөрт-түліктің мүсінін жасап келу.
2. Мысықтың тағдырын білу үшін кітапты тауып оқып келу.
стана қаласы
