1912 жылы 31 желто?санда Павлодар облысыны?, Баянауыл ауданында Бозшак?л дейтін жерде кедей шаруаны? отбасында ту?ан. Руы ?оз?ан. Ата-анасы, ту?ан-туыс?андары 1913 жылы Бозшак?лден Жайма?а ?азіргі 3. Шашкин атында?ы шаруашылы? орналас?ан ауыл?а к?шіп барып ?оныстанып ?ал?ан. Оны? б?кіл балалы? ша?ы осы ?ызылтау-Жайма ??ірінде ?тті. ?кесі Ж?нісбек жергілікті байлар?а ?арсы бас к?тергені ?шін Сібірге айдалды. Айдаудан келгеннен кейін, 1916 жыл?ы ?лт-азатты? к?теріліске ?атысып, Ке?ес ?кіметін орнату жолында?ы к?реске атсалысты.
То?аш Бокин
То?аш 1890 жылы с?уiрде Верный уезiндегi Мойын??м болысыны? алтыншы ауылында?ы (?азiргi Алматы облысы, Iле ауданы, Бокин атында?ы ке?шар) к?шпелi кедей отбасында д?ниеге келдi. Оны? ?кесi Бо?ы Жан?ас?ин ?мiр бойы байды? ?ойын ба?ып, к?нк?рiстiк тал?ажауды ауыр азаппен тауып ж?рдi. Сонымен бiрге ол баласы То?ашты? алда?ы ?мiрiн ойлап, ?лыны? бай жалшысыны? бас?а бермес ауыр тiршiлiгiнен аула?, на?ыз адал адам болып шы?уын к?кседi ж?не де сол ма?сатына жетудi? жолдарын ?арастырды. Бала кезiнен То?аш ?кесiне к?мектесiп, байды? малын ба?ты, с?йтiп адамдарды? те?сiздiгiн, ?дiлетсiздiктi к?рдi
2 топ М?тінді т?сінік айтады.
3 топ Сурет салып келі?дер деп тапсырма бергенмін. С?ра?тар ?ойылады.
1. ??гіме кім туралы айтыл?ан? (То?аш Бокин)
2. Ол не ?шін к?ресті? (Азатты? ?шін)
3. Оны? анасы кім? (А?балтыр)
4. Ол кіммен серіктес бол?ан? (Бекболат ?шекеев)
5. Т. Бокинге ?андай айыптау ?орытындысы шы?ты? (Асу)
6. Осы жаза ?діл ме?
7. ??гімені жаз?ан жазушыны? тегі (Шашкин
Балалар ?аза? хал?ыны? к?птеген осындай жары? ж?лдыздары «Халы? жауы» деген жал?ан жаламен 1937 – 1938 жылдар?а ?у?ын – с?ргінге ?шырап ?лім жазасына кесілді.
2.Ми?а шабуыл 2 мин
1 топ Адас?ан ?ріптер
М??гілік елді? м?ртебесі ас?а? болу ?шін бізде б?рі бар.ендеше барды ба?алап, дамыта білейік хал?ым!?лемдегі е? мы?ты 50 елді? сапына еркін ?осылып,енді ?уатты 30 елмен иы? тірестіруге бет алды?.
? Р президенті Н.? Назарбаев
.Т?уелсіз елді? ?рпа?тары шыншыл, білімді, жігерлі, ?нерлі, е?бек?ор болуы керек.
2 –топ С?з ж?мба? ?лемі
Бейімбет Майлин
3 –топ Есепке кім ж?йрік ?
К?ЛПАШ
III.ЖА?А САБА?
Біз б?гін Бейімбет Майлинні? «К?лпаш» деген ??гімесімен танысамыз.
Видео ролик корсету. 3-мин
Бейімбет Майлин –?азіргі ?останай облысыны? Таран ауданында ту?ан.Бір жас?а толмай жатып ?кесінен,алты?а шы?арда анасынан айрыл?ан.1911-1915 ж. Уфада?ы «?алия »медресесінде о?ып білім ал?ан.Бейімбет -??гіме жанрыны? шебері,?рі а?ын.»Сада?»?олжазба журналыны? белсенді авторы. «Ш??аны? белгісі», «Раушан –коммунист» деген шы?армалары бар.
3. ?ле? жолдарын о?у.
Жырла?аным - кедейді? жыры,
Сырла?аным - кедейді? сыры.
Сырым да бір, жырым да бір -
Менда?ы сол кедейді? бірі.
Б?л ??гімеде кедей отбасыны? ауыр т?рмысы с?з етіледі.??гімедегі негізгі кейіпкер- К?лпаш.
4. «Біліп ж?р.»
«Кедей» деген с?зді ?алай т?сінесі??
?аза? шаруаларын к?штеп ?жымдастыруды? барысында ?кімет халы?ты? к?н к?рісіні? жал?ыз ?ана жолы ?олында?ы малын зорлы? пен жинап алып, ?о?амды? мемлекеттік меншікке айналдырады. Одан ?ал?ан жарым малдарын ет, май асты? жоспарларын дайындап та?ы тартып алды. С?йтіп негізгі к?сібі мал шаруашылы?ы бол?ан ?аза? шаруалары т?рт – т?лік малдан т?гел ж?рдай болып, ашы?а бастады. Табысы жо? колхоздан, жергілікті ?кіметтен ж?рдем ала алма?ан хал?ымыз ендігі жерде ашаршылы??а ?шырады.
Ашаршылы? видео ролик. 4 мин
1921 - 1922 жылдары ж?не 1931 - 1933 жылдар ?аза?ты? тіпті адамзат тарихында б?рын - со?ды естіп білмеген ?асіретке толы жылдар ?аза?стан хал?ыны? саны алты милионнан ас?ан болса,соны? екі миллионнан астамы ашты?тан ?ырылды.
5.О?улы?пен ж?мыс. 5 мин
М?тінді м?нерлеп о?ып беру.
Балалар мен о?ып беремін сендер т?сінбеген с?здері?ді т?ртіп отыры?дар.
6.Д?птермен ж?мыс 3 мин
С?здік ж?мыс жасайы?, Д?птерге жазып алайы?.
?рім - ?рім - тоз?ан, жыртыл?ан.
Б?кебай - бас?а тартатын ш?лі
Ыз?ыры? - суы? жел.
?лмелі кедей - ?те кедей
7.Сергіту с?ті : «Би терапиясы»2 мин
8.Суретпен ж?мыс 2 мин
Не т?сіндім?
Суретке зер салып ?ара (??гіме)
1. Ел басынан ?ткен б?л ??гімедегі о?и?а ?ай кезе?де бол?ан?
Балалар?а о?ыту 9. ?арамен жазыл?ан с?здерге т?сінік беру
?ара судан бас?а --мал болмауы
Ашты?ты? азабы-- ?аншма адамдар ашты?тан ?ырылып кетті.
Шы?па жаным шы?па-жарлы
?й,ра?ымсыз ашты?-ай!--кімдерді жылатпады.
10.Ма?ынаны тану, білім кезе?іне к?шу. 4мин
Бай мен кедей айырмашылы?ы.топтастыру о?ушылар топпен а?ылдасып ?ор?айды.
1 топ
Бір жарлы жігіт жас к?нінде о?ы?ан ?стазымен жолы?ып, ?зіні? б?л к?нде кедей бол?анды?ын, онымен бірге о?ы?ан серіктеріні? к?бі бай, кейбіреулері ж?рт?а ?адірлі кісі болып кеткенде, ?зіні? ?р?ашан к?рген к?ні жо?шылы? екенін айтады. ?стазы жігітті? ?олын ?стап: «Сен мына ?олы?ды мы? сом?а кестіруге р??сат етер ме еді??», – деп с?райды. «??дай са?тасын! Он мы? сом?а да кестірмеспін», – дейді жігіт. «?анша?а берер еді? жары? д?ниені к?рет??ын ?ыра?ы к?здері?ді, са? ??ла?тары?ды, мы?ты ая?тары?ды?», – деп с?ра?анда: «Мен б?ларды д?ниені? бар малына да айырбастамас едім», – дейді ш?кірті. Сонда ?стазы: «?алайша енді осынша байлы??а ие бола т?рып, жарлымын дейсі??» – деген екен. Д?л осы ?лшеммен ал?анда?ы байлы?тан ?аза? та кенде емес. Десек те, б?гінгіні? байлы?ы – а?ша, ата?, мансаппен ?лшенеді. Абай ?зіні? жиырма екінші ?ара с?зінде «Ырыс ба??ан дау ба?пас» деп, жарымын беріп, жарымын тынышты?ымен ба?а алмай, ?ры, залым, ?улар?а жеміт болып ж?рген шын момын байларды аяйтынын айтады.
2 топ
Бая?ы бір заманда бай мен кедей к?рші ?мір с?ріпті.
Неге адамдар кедей болады? Неге мы?да?ан, тіпті миллионда?ан адамдар та?ерте? ерте т?рып, ж?мыс?а барады, к?ні бойы терлеп ж?мыс істейді, біра? сол к?йі кедей болып ?ала береді?
11.Топты? тапсырма5мин
1-топ. Дыбыстар с?йлейді
К-к??ілсіз
?-?стінде ?рім –?рім к?йлек
Л-лапылдап жанатын отын жо?
П-пешке ар?асын с?йеп отыр
А-аянышты
Ш-шы?па жаным шы?па деп отыр?андай
2-топ. Ма?ал-м?телдерді с?йкестендіру
Кедейді? ?йі жары?,---- терезесі ашы?
Кедей - бай?а жетсем дейді, ----бай - ??дай?а жетсем дейді.
Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: К?лпаш. Бейімбет Майлин»
Әдебиеттік оқу 3 сынып Сабақтың тақырыбы: Күлпаш. Бейімбет Майлин Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларды Б. Майлиннің Күлпаш тарихи әңгімесімен таныстыру. Әңгіменің мазмұны мен идеясын меңгерту. Дамытушылық: Оқушыларды сауатты, мәнерлі оқуға баулу. Шығармашылық жұмыспен жұмыс істеуге ықпал ету, ойлау шеберлігі мен сөйлеу мәдениетін дамыту. Ел тарихы туралы білімдерін дамыту. Тәрбиелілік: Оқушылардың өнерге білімге деген сүйіспеншілігін арттыру, тәрбиелеу. Ерлікке, батырлыққа, ел тарихын білу және қастерлеуге тәрбиелеу. Сабақтың типі: Оқушылардың жаңа білімді меңгеру сабағы.. Әдіс - тәсілдері: СТО технологиясының тәсілдері, түсіндіру, сұрақ - жауап, көрнекілік көрсету арқылы түсіндіру. Көрнекілік: Суреттер.»Жазушылар» топтамасы.
Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі:2 мин Сабақ бастамас бұрын балалар бір - бірімізге сәттілік тілейік.
Барлығы ортаға шығады.бір бірімізге қарама-қарсы тұрамыз.
Қазақтар қол алысады.
Италияда құшаұтасады.
Бразилияда бір бірінің иығын қағады.
Никаргуада арқасымен.
Зимбавиада шынтақпен.
Австралияда шапалақ, секіру.бөксемен.Балар біз дене мүшелерімізді сергітіп алдық.
2.Әдебиет сабағы қалай өтеді деп болжам жасау.
Эдеялар себетіне жабыстырамыз.
1.Ақын туралы білемін.
2.Шығармамен танысамын.
3.Жаңа сөздерді білемін.
4.Сергіту сәті қызық болады.
5.Тапсырмаларды орындаймын.
6.Сабақ қызық болады.
7.Керекті материалды білемін.
8.Видео болса.
Балалар сендер кретерилер бойынша бағалайсыңдар. Мына жерге аттарыңды жазып қоямыз.
Әр тапсырмадан кейін бағалап отырамыз.Сабақтың соңында жетіңдерме?Әлде талпынасыңдар ма? Соны байқаймыз. ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.5 мин
1.Танып білу кезеңі
Үйге қандай тапсырма берілді?
Зейін Шашкин «Азаттық жолында» ( 3-4 баладан үй тапсырмасын сұрау, схема арқылы қорыту)
Топқа тапсырмалар берілген
1 топ Зейін Шашкин Реферат
1912 жылы 31 желтоқсанда Павлодар облысының, Баянауыл ауданында Бозшакөл дейтін жерде кедей шаруаның отбасында туған. Руы қозған. Ата-анасы, туған-туысқандары 1913 жылы Бозшакөлден Жаймаға қазіргі 3. Шашкин атындағы шаруашылық орналасқан ауылға көшіп барып қоныстанып қалған. Оның бүкіл балалық шағы осы Қызылтау-Жайма өңірінде өтті. Әкесі Жүнісбек жергілікті байларға қарсы бас көтергені үшін Сібірге айдалды. Айдаудан келгеннен кейін, 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліске қатысып, Кеңес өкіметін орнату жолындағы күреске атсалысты.
Тоқаш Бокин
Тоқаш 1890 жылы сәуiрде Верный уезiндегi Мойынқұм болысының алтыншы ауылындағы (қазiргi Алматы облысы, Iле ауданы, Бокин атындағы кеңшар) көшпелi кедей отбасында дүниеге келдi. Оның әкесi Боқы Жанғасқин өмiр бойы байдың қойын бағып, күнкөрiстiк талғажауды ауыр азаппен тауып жүрдi. Сонымен бiрге ол баласы Тоқаштың алдағы өмiрiн ойлап, ұлының бай жалшысының басқа бермес ауыр тiршiлiгiнен аулақ, нағыз адал адам болып шығуын көкседi және де сол мақсатына жетудiң жолдарын қарастырды. Бала кезiнен Тоқаш әкесiне көмектесiп, байдың малын бақты, сөйтiп адамдардың теңсiздiгiн, әдiлетсiздiктi көрдi
2 топ Мәтінді түсінік айтады.
3 топ Сурет салып келіңдер деп тапсырма бергенмін. Сұрақтар қойылады.
1. Әңгіме кім туралы айтылған? (Тоқаш Бокин)
2. Ол не үшін күресті? (Азаттық үшін)
3. Оның анасы кім? (Ақбалтыр)
4. Ол кіммен серіктес болған? (Бекболат Әшекеев)
5. Т. Бокинге қандай айыптау қорытындысы шықты? (Асу)
6. Осы жаза әділ ме?
7. Әңгімені жазған жазушының тегі (Шашкин
Балалар қазақ халқының көптеген осындай жарық жұлдыздары «Халық жауы» деген жалған жаламен 1937 – 1938 жылдарға қуғын – сүргінге ұшырап өлім жазасына кесілді.
2 .Миға шабуыл 2 мин
1 топ Адасқан әріптер
Мәңгілік елдің мәртебесі асқақ болу үшін бізде бәрі бар.ендеше барды бағалап, дамыта білейік халқым!Әлемдегі ең мықты 50 елдің сапына еркін қосылып,енді қуатты 30 елмен иық тірестіруге бет алдық.
Қ Р президенті Н.Ә Назарбаев
.Тәуелсіз елдің ұрпақтары шыншыл, білімді, жігерлі, өнерлі, еңбекқор болуы керек.
2 –топ Сөз жұмбақ әлемі
Бейімбет Майлин
3 –топ Есепке кім жүйрік ?
КҮЛПАШ
III .ЖАҢА САБАҚ
Біз бүгін Бейімбет Майлиннің «Күлпаш» деген әңгімесімен танысамыз.
Видео ролик корсету. 3-мин
Бейімбет Майлин –қазіргі Қостанай облысының Таран ауданында туған.Бір жасқа толмай жатып әкесінен,алтыға шығарда анасынан айрылған.1911-1915 ж. Уфадағы «Ғалия »медресесінде оқып білім алған.Бейімбет -әңгіме жанрының шебері,әрі ақын.»Садақ»қолжазба журналының белсенді авторы. «Шұғаның белгісі» , «Раушан –коммунист» деген шығармалары бар.
3.Өлең жолдарын оқу. Жырлағаным - кедейдің жыры, Сырлағаным - кедейдің сыры. Сырым да бір, жырым да бір - Мендағы сол кедейдің бірі.
Бұл әңгімеде кедей отбасының ауыр тұрмысы сөз етіледі.Әңгімедегі негізгі кейіпкер- Күлпаш.
4. «Біліп жүр.» «Кедей» деген сөзді қалай түсінесің? Қазақ шаруаларын күштеп ұжымдастырудың барысында өкімет халықтың күн көрісінің жалғыз ғана жолы қолындағы малын зорлық пен жинап алып, қоғамдық мемлекеттік меншікке айналдырады. Одан қалған жарым малдарын ет, май астық жоспарларын дайындап тағы тартып алды. Сөйтіп негізгі кәсібі мал шаруашылығы болған қазақ шаруалары төрт – түлік малдан түгел жұрдай болып, ашыға бастады. Табысы жоқ колхоздан, жергілікті үкіметтен жәрдем ала алмаған халқымыз ендігі жерде ашаршылыққа ұшырады.
Ашаршылық видео ролик. 4 мин
1921 - 1922 жылдары және 1931 - 1933 жылдар Қазақтың тіпті адамзат тарихында бұрын - соңды естіп білмеген қасіретке толы жылдар Қазақстан халқының саны алты милионнан асқан болса,соның екі миллионнан астамы аштықтан қырылды.
5.Оқулықпен жұмыс. 5 мин
Мәтінді мәнерлеп оқып беру.
Балалар мен оқып беремін сендер түсінбеген сөздеріңді түртіп отырыңдар.
6.Дәптермен жұмыс 3 мин
Сөздік жұмыс жасайық, Дәптерге жазып алайық... Өрім - өрім - тозған, жыртылған. Бөкебай - басқа тартатын шәлі Ызғырық - суық жел. Өлмелі кедей - өте кедей
7.Сергіту сәті : «Би терапиясы»2 мин
8.Суретпен жұмыс 2 мин
Не түсіндім?
Суретке зер салып қара (әңгіме)
1. Ел басынан өткен бұл әңгімедегі оқиға қай кезеңде болған?
Балаларға оқыту 9. Қарамен жазылған сөздерге түсінік беру
Қара судан басқа ---------мал болмауы
Аштықтың азабы----- қаншма адамдар аштықтан қырылып кетті.
Шықпа жаным шықпа----жарлы
Әй,рақымсыз аштық-ай!--------кімдерді жылатпады.
10.Мағынаны тану, білім кезеңіне көшу. 4мин
Бай мен кедей айырмашылығы.топтастыру оқушылар топпен ақылдасып қорғайды.
1 топ
Бір жарлы жігіт жас күнінде оқыған ұстазымен жолығып, өзінің бұл күнде кедей болғандығын, онымен бірге оқыған серіктерінің көбі бай, кейбіреулері жұртқа қадірлі кісі болып кеткенде, өзінің әрқашан көрген күні жоқшылық екенін айтады. Ұстазы жігіттің қолын ұстап: «Сен мына қолыңды мың сомға кестіруге рұқсат етер ме едің?», – деп сұрайды. «Құдай сақтасын! Он мың сомға да кестірмеспін», – дейді жігіт. «Қаншаға берер едің жарық дүниені көретұғын қырағы көздеріңді, сақ құлақтарыңды, мықты аяқтарыңды?», – деп сұрағанда: «Мен бұларды дүниенің бар малына да айырбастамас едім», – дейді шәкірті. Сонда ұстазы: «Қалайша енді осынша байлыққа ие бола тұрып, жарлымын дейсің?» – деген екен. Дәл осы өлшеммен алғандағы байлықтан қазақ та кенде емес. Десек те, бүгінгінің байлығы – ақша, атақ, мансаппен өлшенеді. Абай өзінің жиырма екінші қара сөзінде «Ырыс баққан дау бақпас» деп, жарымын беріп, жарымын тыныштығымен баға алмай, ұры, залым, қуларға жеміт болып жүрген шын момын байларды аяйтынын айтады.
2 топ
Баяғы бір заманда бай мен кедей көрші өмір сүріпті. Олардың араздығы сондай, бірін-бірі көргісі келмейді екен. Байдың үйі кең, әдемі болыпты. Іші толған – алтын мен күміс. Ал кедейдің үйі ағаштан жасалған, төбесін бұтамен жапқан қора екен. Алтын мен күміс түгілі, нанын әзер тауып жепті. Егін егіп, оны суарып, күтіп, орып, өз күнін өзі көріпті. Бір жылы көктемде алапат, су тасқыны болады. Бай алтынын көтеріп ағаштың басына шығып кетеді. Ал кедей болса, бір көмеш нанын қойнына салып, ол да ағаштың басына көтеріледі. Су тасқыны он бес күнге созылады. Бір күні қарны ашқан бай кедейге: - Әй, кедей, сен мына бір кесек алтынды ал да, маған бір үзім нан бер, - дейді. - Жоқ, алтының өзіңе, нан бере алмаймын, - деп жауап береді кедей. Екінші күні бай кедейден тағы да нан сұрайды. - Алтынымның жартысын берейін, - дейді ол бұл жолы. - Жоқ, бере алмаймын, - деп бұл жолы да кедей келіспейді. Ақыры, аштан өліп бара жатқан соң шыдамай, бай бір үзім нанға барлық алтынын айырбастайтынын айтады. Кедей бәрібір көнбейді. Бойынан күші кеткен бай басы айналып, суға құлап кетеді. Ал, келесі күні су тоқтап, кедей ағаштың басынан түседі. Халықтың: «Алтын, күміс - тас екен, арпа, бидай – ас екен» дейтіні осыған орай айтылған екен. 3 топ
Неге адамдар кедей болады? Неге мыңдаған, тіпті миллиондаған адамдар таңертең ерте тұрып, жұмысқа барады, күні бойы терлеп жұмыс істейді, бірақ сол күйі кедей болып қала береді?
Мүмкін осы сұрақтың жауабы бай мен кедейдің арасындағы айырмашылықтарда шығар...
Кедейлер шай-пұл беруге мәрт болса, байлар бұған келгенде ұстамдырақ.
Кедей белгіленген бағаға сатып алады, ал байлар кез келген жерде жеңілдік талап етеді. Кедей кредитпен өмір сүреді.
11.Топтық тапсырма5мин
1-топ. Дыбыстар сөйлейді
К-көңілсіз
Ү-үстінде өрім –өрім көйлек
Л-лапылдап жанатын отын жоқ
П-пешке арқасын сүйеп отыр
А-аянышты
Ш-шықпа жаным шықпа деп отырғандай
2-топ. Мақал-мәтелдерді сәйкестендіру
Кедейдің үйі жарық,------------------------ терезесі ашық
Кедей - байға жетсем дейді, ---------------------бай - құдайға жетсем дейді.
Кедей мен бай ----------------------------------------- жолдас болмас
