II. Шаттық шеңбер. Сәлеметсіздер ме, балалар! Отырыңдар. Мен өз шәкірттерімді өзін-өзі тану сабағында көргеніме өте қуаныштымын. Сабағымызды бастамас бұрын мен сендерді және де келіп отырған қонақтарды шаттық шеңберіне шақырамын. Алдарыңыздағы затты таңдап алып, сол затты бір символға айналдырып, бір-бірлеріңізге жақсы тілектер айта қойыңыздар.
Мұғалім: Өткен сабақта өнер туралы айтқанымызда ақылды өнермен жеткізудің өзі өнер деп айтқан болатынбыз. Үйге берген тапсырма «Мен өнерлі баламын» кімнің қандай өнері бар екенін ортаға салайық /оқушылар дайындалып келген өнерлерін көрсетеді/
Шетелдік әріптерді сызып тастасаңдар бүгінгі сабағымыздың тақырыбы шығады.
UАJQҚVЫJЛLЖАUCSTZАVHN-
АQCЫWЛZRTUАZVCNQTZFАWH
сонымен бүгінгі тақырыбымыз «Ақыл жаста – асыл тастан» Бүгінгі ақыл, ақылдық, сондай-ақ бала кезде ақылды болу керектігі туралы әңгімелесеміз.
III. Әңгімелесу.
►Ақылды болу дегенді қалай түсінесіңдер?
► Сендердің ақылға жүгініп, дұрыс шешім қабылдаған кездерің болды ма? Деген сауал бойынша әңгімелеседі?
Мәтінмен жұмыс
Тапсырма: Мәтіннің өрбуі бойынша сурет салу.
/Мәтінді оқу/
Жиренше шешен мен Қарашаш сұлу
Жиренше бірде сапрға шығады. Күн батуға таянғанда, бір аулдың тұсында көп балаға кездесе бергенде жаңбыр жауып кетеді.
Сонда балалар терген тезек бар, айдаған бұзаулары бар жаңбырдан қорқып, бұзауларын қоя береді де, тезектерін төгіп, үйлеріне жүгіріп кетеді..
Жиренше шешен мына баланың бір қасиеті барлығын сезіп, жақындап келім:
Қалқам, сен отырып қалдың, ана балалар болса бұзауларын қоя беріп, тезектерін төгіп кетіп қалады, оның себебі не? – деп сұрағанда. Қыз бала: - «Бұл балалар – ақылсыз. Үсті-басы су болады, әрі бұзаулары жамырап кетті. Мен кешке мына құрғақ тезекпен жылынып, рақаттанам, бұзауды жібермедім, енді сүтке тоям және үсті басывм су болған,» - дейді.
Қыз өзін ғана емес, байдың малын бағатын әкесін де ойлаған еді. Өйткені ол әрі аш, әрі үсті су болып келеді ғой...
Шешен жігіт қызлдың ақылына қайран қалыпты.
Сұрақтар:
1. Қарашаштың ақылдығы қай әрекетінен байқалды?
2. Басқа балалардың іс-әрекеттеріне көзқарастарың қандай?
3.«Ақымақ жауынды күні суға түсер» деген халық мақалынан нені түсінуге болады?
4.Сендердің да ақылдылықтарыңды көрсеткен кездерің болды ма? Естеріңе
түсіріп айтып беріңдер.
Мұғалім: - Дұрыс айтасыңдар. Ақылды адам барлық уақытта ойлап сөйлейді, жан-жағын байыптап барып әрекет етеді. Ондай адамдар өзінің байсалдылығын, қарапайымдылығын, кішіпейілділігін, ізеттілегін ұмытпайды. Қарашаш өзін ғана ойлаған жоқ, әкесінің де қамын ойлайды. Қыздың бойынан әкесіне деген мейірімділігі аңғарылады.
► Тыныштық сәті.
Денемізді түзу ұстап, ыңғайланып отырайық. Көзімізді жұмуға да болады.
/1 миут/
Шығармашылық жұмыс
Бір-бірнен қандай айырмашылығы бар?
Байлық, бақыт, ақыл. / Өз ойларыңды дәлелдеңдер/
►Дәйексөз
Тақтада жазулы тұрған Жүсіп Баласағұнидың «Адам бойындағы ең тамаша нәрсе білім мен ақыл» деген даналығының мәні ашылады:
/оқушылардың ойы тыңдалады/
► Мұғалімнің түйіндеуі
Балалар, сендер білім мен ақылдың адам өміріндегі қажеттілігін, маңыздылығын білесіңдер. Адам баласы қаншалықты білімді болғанмен, ақылға жүгінбесе, өмірден дұрыс жол табу қиынға соғады. Сондықтан адамның біліміне ақылы сай болуы тиіс.
Оқушылар дәйексөзді дәптерлеріне жазып алады.
VI Тапсырма
Тапсырма бойынша оқушылар мақал-мәтелдердегі көп нүктенің орнына ақыл сөзін қосып оқиды. Мақалдарды естеріне сақтап алады.
Ақылды адам ерінбейді.
Ашу – дұшпан, ақыл-дос,
Ақылыңа ақыл қос.
Ақылдың жақын дос бар ма?
Ақыл азбайды, білім тозбайды.
VII Ойын жалғастыру.
Мен ақылды баламын, өйткені..................
Оқушылар шеңбер құрып отырады. Данышпан атайдың «Даналық кітабы» қолдарын кезек-кезек ұстап тұрып, «мен ақылды баламын, өйткені.... » деп жалғастырады. Шеңберді айналдыра бәрі осы туралы өз ойларын айтып шығады. Мысалы, «Мен ақылды баламын, өйткені ойланып сөйлеймін», «Мен ақылды баламын, өйткені ашуланбаймын», «Мен ақылды баламын өйткені болмашыға ренжімеймін» және т.б.
► Жаңа ақпарат
Мұғалім:
Ақылды адам терең ойлап, дұрыс шешім қабылдайды біледі. Ақылды болу үшін оқу, іздену, үйрену қажет.
► Дәптермен жұмыс /шығармалық жұмыс/
Ақылды Алпамыстың тапсырмасын орындап, тапқырлығымыз бен ақылдылығымызды көрсетейік. Дәптерде берілген үкінің тұмсығынан таралып тұрған парақтарды бос жолдарға адамды ақылды, сүйкімді, әдемі етіп көрсететін асыл қасиеттерді ойланып жазыңдар. Байсалды болу, қарапайымдылық, кішіпейілділік, ізеттілік.
► Қортындылау
Ақылды адамның қиял бай, ойы жүйрік, ұшқыр болады. Ондай адамды халық ерекше қастерлеген. «Ақыл – жастан, асыл - тпастан», «ақылды жігіт атқа да отырар, таққа да отырар» делінген халық мақалдары балаларының жастайынан ақылды болуын армандаған халық тілегнін туған.
► Жүректен жүрекке.
Мен сендердің бойларыңнан ақылдылықты, мейірімділікті, білімді болғандарыңды, ертеңгі таңда Егеменді елімздің мақтанышы болатындай азамат пен азаматшалары болғандарыңды көргім келеді. Менің сендерге тілерім:
Темірлан балам, ақылыңа ақыл қос! атаның ғана болсы болма, адамның баласы бол!
Саяжан қызым, ұшқыр ойлы бол!
Гүлзада қызым, ерінбей, еңбектене біл! Асыл қасиеттерің көп болсын!
► Енді балалар мына жүрекке өздеріңіздің лебіздеріңізді, тілектеріңізді және де бүгінгі сабақтан алған әсерлеріңізді жазыңыздар.
Бүгінгі әнімзді Қазақстанның намысын қорғаушыларымызға арнаймыз
