Та?тада «?ле?ді о?ы?ан кезде к?ктем таби?атынан ??ла?ы?а ?андай дауыстар естіледі?» деген с?йлем жазылып т?рады.
Кітаптан іздеп, т?ртіп алып жазу, о?ып беру (мысалы, бозда?ан т?йе, ?орада?ы мал дауысыны? шуы, дуылда?ан ??стар мен к?белектер, сыбдыр ?а??ан су, балаларды? шуы, ?ле?, жыр, ?аз бен а??уларды? ?и?уы).
Б?л о?ушыны? зерттеу ж?мысы болып табылады. Мысалы:
Абай к?ктемі
?ысты? сызы жо?.
Жер беті ??лпыр?ан.
Бізді? ауыл (?ала) к?ктемі
Т?н сал?ын.
К?к шы?ып, айнала жап-жасыл.
Осылай жазба ж?мысы ж?ргізіле береді. О?ушыларды? ж?мыстары тексеріледі, о?ытылады. Ж?мыс ?орытындыланады.
- Балалар, мына жа?ылтпашты о?ып, жат?а тез айтамыз. «Ш?п» с?зіні? орнында ?ай с?з т?р? ?андай ш?пті? аты атал?ан? (Жа?ылтпаш та?та?а, плакат?а жазыл?ан).
К?к шы?ты,
К?ктеп шы?ты.
К?ктем шы?ты,
К?кпек шы?ты.
3. Муфтибекова
- ?з жерлері?де ?сетін ?андай ш?птерді? атын білесі?дер? (Д?птерге жазу).
- Келесі жа?ылтпашты о?ы, жат?а тез айтып к?р. ?ай затты? т?сі ауыстырылып айтылып т?р деп ойлайсы?? О?ушылар?а ?аза? тілінде кейбір заттарды? т?сі ауыстырылып айтылатынын (мысалы, к?к бие, к?к ат деп а? жыл?ыны айтатынын) ескерту, с?йлеу кезінде ескеру керектігін т?сіндіру.
А?ынны? б?л ?ле?і ?ыс?артылып берілгендігін атап ?те отырып:
Адам тіктеп к?ре алмас к?нні? к?зін, С?йіп, жанып т?рады жан лебізін.
?ызыл арай, сары алтын шатырына К?нні? кешке кіргенін к?рді к?зім, - деп, а?ын ?ле?ді толы? н?с?асында осылай ая?тайтынын айту?а болады.
- ?андай тамаша сурет! Балалар, Абай аталары? к?ктемді с?збен суреттеген, ал сендер к?ктемді сан алуан бояу тілімен суреттей алар ма еді?дер? ?рине, сендер ?те тамаша суреттер салатындары?а сенемін. О?ушылар?а уа?ытты? м?мкіндігіне ?арай сурет салу тапсырылады. Егер уа?ыт жетпесе, ?йге ?осымша тапсырма ретінде берілуі м?мкін. М?ндай жа?дайда м??алім ?зі дайында?ан к?ктем суретін, я?ни пейзажды та?та?а іледі де, жетекші с?ра?тар ?ояды. Немесе тарау та?ырыбына берілген суретті талдау («VTS») ?дісі.
Ол с?ра?тар о?ушыны? сурет мазм?нын ашуына ?ана емес, баланы? к?ре білуін, бай?а?ышты?ын, бас?а біреу бай?ама?анды бай?ау м?мкіндігін, ?зінше ойлап, пікірін айта алу, ел алдында с?йлеу, бас?аны ты?дау, бас?аны? пікірімен келісу немесе келіспеу, ?з ойын пікірталас кезінде д?лелдеуге де м?мкіндік береді.
Ал м??алім о?ушыны? ?андай а?ыл?а сыймайтын пікірі болса да, бас изеу, «А, а. сен солай ойлайды екенсі? ?ой» деген сия?ты ма??лдау ар?ылы о?ушыны? ой-пікіріні? ?рі ?арай дамуына жол салады. Егер о?ушыны? пікірі м?лде а?ыл?а сыйымсыз болса, бас?а балаларды? ойларын ты?дай келе ?зі-а? алдында?ы ойынан ?айтады немесе біраз уа?ыт таласу?а тура келеді.
3. Та?ы не к?рді?дер? деген с?ра?тар?а жауап беру ар?ылы ??гімелеушілерді? ойлары ?рі ?арай дами береді. Мысалы, бірнеше о?ушы пікірі ?рт?рлі ойда айтылса, «Сонымен біреулері? ?шін б?л ерте к?ктем болса, біреулері? ?шін жазды? басы сия?ты екен ?ой. М?мкін, ешкім бай?ама?анды біреулері? бай?а?ан шы?арсы?дар» дегенде, о?ушылар суретке м?н бере ?арау керектігін сезінеді де, ??гімелеу ?рі ?арай жал?асады. Б?л с?ра?тар - сурет пен суретші шынды?ын ашу?а талпыныс. Сурет талдау кезінде бірер о?ушыны? с?зін б?ліп, «Ой, сен керемет айтты?.» деп мада? с?з айту арты? болады, олар?а: «Балалар, сендерді? белсенді ??гімелері?е мен ?те риза болып т?рмын!» немесе «Мені б?гін сендерді? ?ызы? ойлары? та?дандырды», - деп ?орытындылау керек. Б?л - «К?ре білу стратегиясы» элементтері. Сонды?тан біз ?ыс?аша ?ана суретпен ж?мыс жасау ?дісіні? сізге пайдалы с?ттерінен ?зінді беріп отырмыз. Сурет пейзаж, натюрморт, сюжетті картина болса да болады, тіпті портретті де осылай талдау?а болады. Портретке: «Б?л адам туралы не айту?а болады?» деп бастайсыз.
Саба?та?ы сергіту с?ті м??алімні? жоспары мен та?дауы бойынша ?йымдастырылады. ?й тапсырмасы да саба?ты? негізгі б?лігі ретінде сізді? ?алауы?ызша жоспарланады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Открыты урок на тему "Жаз?ыт?ры" »
Сабақтың тақырыбы: «Жазғытұры». Абай Құнанбайұлы.
Сабақтың мақсаты: ақынның өмірі жөне табиғат лирикасы арқылы әдеби білім көкжиектерін кеңейту.
Күтілетін нәтижелер:
Пәндік нәтиже. Өлеңді оқып, ақынның табиғатты, ауыл өмірін бейнелеудегі ерекшелігін сезінуге және лирика туралы алғашқы қарапайым түсініктер алуға мүмкіндік жасау.
Жүйелі іс-әрекет нәтижесі. Қайталау арқылы еске түсіру, білетіндерін санада жаңғырту арқылы оқушылардың қызығушылығын ояту.
Тұлғалық нәтиже. Өмірмен байланыстыру арқылы әсемдікті көре және ести білуге, көргені мен естігенін көркемдеп айта білуге жағдай туғызу.
Сабақтың көрнекілігі: көктем табиғаты бейнеленген түрлі түсті сурет, ақын портреті.
Сабақтың барысы:
І. Қызығушылықты ояту.
Тренинг «Жақсы тілек»
2 топқа бөліну «Қыс» «Жаз»
Үй тапсырмасын сұрап шығу.
Абайдың бұрын өтілген, балалар білетін өлеңдерінен бір-бір жолдан үзінді оқылады. Тапсырма.
1. Оқылған өлеңді әрі қарай жалғастырып айтып жіберу.
2. Ол үзінді қандай өлеңнен алынғанын атау. Мысалы:
1. «Ой, балалар, балалар! ...»
2. «...Басқан жері сықырлап келіп қалды».
3. «Аппақ қардан омбылап...».
- Иә, балалар, сендердің есте сақтау қабілеттеріңе мен әрі қызығып, әрі қуанып тұрмын. Қыс кезінде сендер Төлеген Айбергеновтің «Қыс» өлеңін оқығанда:
«Аппақ қардан омбылап,
Көктем іздеп келем мен» - деп іздеген көктеміне де жеттік. Бүгін біз Абай атамыздың «Жазғытұры» өлеңімен танысамыз.
II. Мағынаны тану.
Абай ата кім? (білгендерін топпен жазып шығу)
Оқулықпен жұмыс. Өлеңді оқып беру және оқушыларға іштей оқуға мүмкіндік беру.
Тақтада «Өлеңді оқыған кезде көктем табиғатынан құлағыңа қандай дауыстар естіледі?» деген сөйлем жазылып тұрады.
Кітаптан іздеп, түртіп алып жазу, оқып беру (мысалы, боздаған түйе, қорадағы мал дауысының шуы, дуылдаған құстар мен көбелектер, сыбдыр қаққан су, балалардың шуы, өлең, жыр, қаз бен аққулардың қиқуы).
- Көктемгі табиғатта қандай өзгерістер болады?
- Осы дауыстар қалаға тән бе, әлде ауылға тән бе? Ақын қай жердің көктемін суреттеген? (Дәлелдеу).
- Өлеңде күн көзін ақын неге ұқсатады? (Үзінді оқу, яғни күнді ата-ана мейірімімен теңестіреді).
- Ал, балалар, өлеңде көктемді көріп тұрған ақынның көңіл күйі қандай? (Дәлелдеу, үзінділер оқу).
- Енді барлығымыз далаға көз жіберіп, ақын жырлаған көктемнің өз жерімізбен ұқсастығын, айырмашылығын жазамыз.
Бұл оқушының зерттеу жұмысы болып табылады. Мысалы:
Абай көктемі
Қыстың сызы жоқ.
Жер беті құлпырған.
Біздің ауыл (қала) көктемі
Түн салқын...
Көк шығып, айнала жап-жасыл.
Осылай жазба жұмысы жүргізіле береді. Оқушылардың жұмыстары тексеріледі, оқытылады. Жұмыс қорытындыланады.
- Балалар, мына жаңылтпашты оқып, жатқа тез айтамыз. «Шөп» сөзінің орнында қай сөз түр? Қандай шөптің аты аталған? (Жаңылтпаш тақтаға, плакатқа жазылған).
Көк шықты,
Көктеп шықты.
Көктем шықты,
Көкпек шықты.
3. Муфтибекова
- Өз жерлеріңде өсетін қандай шөптердің атын білесіңдер? (Дәптерге жазу).
- Келесі жаңылтпашты оқы, жатқа тез айтып көр. Қай заттың түсі ауыстырылып айтылып түр деп ойлайсың? Оқушыларға қазақ тілінде кейбір заттардың түсі ауыстырылып айтылатынын (мысалы, көк бие, көк ат деп ақ жылқыны айтатынын) ескерту, сөйлеу кезінде ескеру керектігін түсіндіру.
Көктем шықты,
Көкпеңбек көкпек шықты.
Көк те көк,
Көктем де көк.
3. Муфтибекова
Келесі тапсырма:
- Берілген сөйлемді оқыңдар. Бұл көктем күнінің қай мезгілі? (Таңғы, кешкі, күндізгі). Дәлелдеңдер.
Көктем күні күлімдеп, көкжиектен көрінді.
III. Ойтолғаныс.
Ақынның бұл өлеңі қысқартылып берілгендігін атап өте отырып:
Адам тіктеп көре алмас күннің көзін, Сүйіп, жанып тұрады жан лебізін.
Қызыл арай, сары алтын шатырына Күннің кешке кіргенін көрді көзім, - деп, ақын өлеңді толық нұсқасында осылай аяқтайтынын айтуға болады.
- Қандай тамаша сурет! Балалар, Абай аталарың көктемді сөзбен суреттеген, ал сендер көктемді сан алуан бояу тілімен суреттей алар ма едіңдер? Әрине, сендер өте тамаша суреттер салатындарыңа сенемін. Оқушыларға уақыттың мүмкіндігіне қарай сурет салу тапсырылады. Егер уақыт жетпесе, үйге қосымша тапсырма ретінде берілуі мүмкін. Мұндай жағдайда мұғалім өзі дайындаған көктем суретін, яғни пейзажды тақтаға іледі де, жетекші сұрақтар қояды. Немесе тарау тақырыбына берілген суретті талдау («VTS») әдісі.
Ол сұрақтар оқушының сурет мазмұнын ашуына ғана емес, баланың көре білуін, байқағыштығын, басқа біреу байқамағанды байқау мүмкіндігін, өзінше ойлап, пікірін айта алу, ел алдында сөйлеу, басқаны тыңдау, басқаның пікірімен келісу немесе келіспеу, өз ойын пікірталас кезінде дәлелдеуге де мүмкіндік береді.
Ал мұғалім оқушының қандай ақылға сыймайтын пікірі болса да, бас изеу, «А, а... сен солай ойлайды екенсің ғой» деген сияқты мақұлдау арқылы оқушының ой-пікірінің әрі қарай дамуына жол салады. Егер оқушының пікірі мүлде ақылға сыйымсыз болса, басқа балалардың ойларын тыңдай келе өзі-ақ алдындағы ойынан қайтады немесе біраз уақыт таласуға тура келеді.
Сурет тақтаға ілінген соң, оқушыларға:
- Балалар, суретке жақсылап қарап аламыз, - дейміз (бір минуттай).
3. Тағы не көрдіңдер? деген сұрақтарға жауап беру арқылы әңгімелеушілердің ойлары әрі қарай дами береді. Мысалы, бірнеше оқушы пікірі әртүрлі ойда айтылса, «Сонымен біреулерің үшін бұл ерте көктем болса, біреулерің үшін жаздың басы сияқты екен ғой. Мүмкін, ешкім байқамағанды біреулерің байқаған шығарсыңдар» дегенде, оқушылар суретке мән бере қарау керектігін сезінеді де, әңгімелеу әрі қарай жалғасады. Бұл сұрақтар - сурет пен суретші шындығын ашуға талпыныс. Сурет талдау кезінде бірер оқушының сөзін бөліп, «Ой, сен керемет айттың...» деп мадақ сөз айту артық болады, оларға: «Балалар, сендердің белсенді әңгімелеріңе мен өте риза болып тұрмын!» немесе «Мені бүгін сендердің қызық ойларың таңдандырды», - деп қорытындылау керек. Бұл - «Көре білу стратегиясы» элементтері. Сондықтан біз қысқаша ғана суретпен жұмыс жасау әдісінің сізге пайдалы сәттерінен үзінді беріп отырмыз. Сурет пейзаж, натюрморт, сюжетті картина болса да болады, тіпті портретті де осылай талдауға болады. Портретке: «Бұл адам туралы не айтуға болады?» деп бастайсыз...
Сабақтағы сергіту сәті мұғалімнің жоспары мен таңдауы бойынша ұйымдастырылады. Үй тапсырмасы да сабақтың негізгі бөлігі ретінде сіздің қалауыңызша жоспарланады.
