"?тірік ?рге баспайды"- ашы? т?рбие са?аты.

?тірік ?рге баспайды

?тірік айтпа?аны?-?зі?ді сыйла?аны?.

Халы? даналы?ы

Ма?саты: «Шынды?» адамгершілік ??ымыны? ??ндылы?ы ретіндегі ма?ыздылы?ын ашу.

Міндеттері:

-шынды? пен ?тірікті ажырата білуге ?йрету;

-?зара адал ?арым ?атынас жасау іскерліктерін дамыту;

-шыншыл, адал болу?а т?рбиелеу.

К?рнекі ??рал:о?улы?.

Шатты? ше?бері

Балалар ше?бер ??рып т?рып, м??алімге ілесіп, ?адыр Мырза ?лиді? «Болады болмайды» ?ле?ін айтады. М??алім о?иды, балалар ?ле? жолдарына болады немесе болмайды деп ?осылып айтады.

Болады болмайды

К?йші болу?а (болады),

Биші болу?а(болады),

Ерке болу?а(болады),

Серке болу?а(болады),

Пысы? болу?а (болады),

Кішік болу?а (болады),

?кім болу?а (болады),

А?ын болу?а (болады),

Маман болу?а (болады),

Жаман болу?а (болады),

Айтпа?шы,

Жаман болу?а (болмайды)!

??гімелесу

М??алім жа?а та?ырыпты т?сіндіру ма?сатында о?ушылармен ??гімелеседі.

Жа?сы баланы? ?андай ?асиеттерін білесі?дер?

Балаларды? жауаптары ты?далып т?йінделеді.

-Жарайсы?дар,балалар! ?те д?рыс айтасы?дар! Жа?сы бала ?депті, сыпайы, ?ам?ор, ?айырымды, жауапкершілікті болады.

Сондай жа?сы ?асиеттерді? бірі-шыншыл болу, ?тірік айтпау.

Сендерге адамны? ?андай ?асиеттері ?намайды?

-Д?рыс айтасы?дар, ?депсіздік, ?айырымсызды?, жауапсызды?, ?ыз?анша?ты?, ашуша?ды?-адам?а жат ?асиеттер. Сондай адам?а жат ?асиеттерді? бірі-?тірік айту. Біз б?гінгі саба?та шынды? пен ?тірікті ажырату?а ?йренеміз.

??гімелеу

М??алім «?тірікші» атты ертегіні айтып береді, ой т?йінделеді.

Ертегі

?тірікші

Бір бала ?ой ба?ып ж?ріп:

-Ойбай, ??т?ар!?ас?ыр! ?ас?ыр!-деп ай?ай салды.

?лкендер ж?гіріп келсе, онысы ?тірік екен. Бала осылайша ж?рттыекі-?ш рет алдады.

Бірде шынымен-а? ?ас?ыр шапты.

- Ойбай, ??т?ар!?ас?ыр! ?ас?ыр!-деп ай?айлайды бала.

?лкендер бала ?деттегідей ?тірік ша?ырып жатыр екен деп, б?л жолы с?зіне ??ла? аспады.

?ас?ыр б?кіл отарды ?ырып кетті.

Адамдар ?тірікшіні? шын айт?ан с?зіне неліктен сенбеді?
Балалар, ?тірік адам?а ?андай зиян келтіреді?

Балаларды? жауаптары ты?далып, м??алім ?зі ?орытындылайды.

?тірік айтып ?йренсе?, ?детке айналады да, ?тірікші атанасы?.Ал, ?тірікшіні? шын с?зі зая?а кетеді, я?ни ?тірікші кейде шынын айтып т?рса да, «та?ы да, ?тірік айтып т?р»-деп ешкім сенбейді.?тірік адамды сенімнен шы?арады. Сол себепті ?тірік айтпау керек.

О?улы?пен ж?мыс

М??алім м?тінді о?у барысында ?рбір о?и?адан кейін кідіріс жасап, с?ра? ?ою ар?ылы о?ушыларды? белсенділігін арттырып отырады. М?нда о?ушыларды? ж?птасып немесе топтасып ж?мыс жасап, шешімдерін орта?а салуларына м?мкіндік беріледі.

Т?лкі мен ешкі

Бір т?лкі ж?гіріп келе жатып, абайсызда ьере? бір апан?а т?сіп кетіпті.Шы?а алмай т?р?анда, бір ешкі су іздеп ж?ріп, ?лгі апан?а кез болып, т?лкіні к?реді.

Ей, т?лкі батыр, не ?ылып отырсы??-депті.

-Ой, не ?ыласы?,жаным жай тауып т?р. ?ырда ?рі сусап, ?рі ысты?тап ?ліп едім,апанны? іші ?рі сал?ын, ?рі т?бінде т?п-т?ны? суы бар екен,-депті.

Балалар, сендер ?алай ойлайсы?дар, т?лкі шын айтып т?р ма?М?ны естіп ешкі: «Мен де сал?ындайын, ?рі су ішейін»деп ойлап, секіріп апан?а т?сіпті.Сонда т?леке? секіріп ешкіні? ?стіне мініп, онан м?йізіне шы?ып, ыр?ып апаннан шы?ып, ж?ніне кетіпті.

«?тірікке алданба, басы? б?леге душар болар» деген осыдан ?алыпты.

Балалар, т?лкіні? ?рекеті туралы не айта аласы?дар?
«?тірікке алданба, басы? б?леге душар болар» дегенді ?алай т?сінесі?дер?
Адам ?тірік айт?анда ?зін ?андай сезінуі м?мкін?

Балаларды? жауаптары ты?далады.

Д?йекс?з

М??алім та?та?а «?тірік айтпа?аны?-?зі?ді сыйла?аны?»-деп жазып ?ояды ж?не осы халы? даналы?ын б?гінгі саба?ты? д?йекс?зі ретінде т?сіндіреді.

-Балалар, адам ?тірікм айт?анда ?тірігін біреу біліп ?оя ма, деп ?иналады.Шынды? ашылып ?ала ма, деп сезікттенеді. Расында, ?тірік ?за??а бармайды, шынды? ?ашанда же?іп шы?ады да, ?тірік айт?ан адам ?ят?а ?алады. Ал шынды?ты айт?ан адамны? ж?регі ауырмайды, ?ашанда жар?ын, адамдар арасында сыйлы болады. Сонды?тан да дана халы?: «?тірік айтпа?аны?- ?зі?ді сыйла?аны?»,-деп ?сиет ?алдыр?ан.

Балалар д?птерді? со?ы? нда берілген«Мені? д?йек с?здерім» айдарында?ы б?гінгі саба?ты? та?ырыбы к?рсетілген бетке осы д?йек с?зді жазады.

Жа?даяттарды талдау

Балалар ?ш топ?а б?лініп, т?мендегідей жа?даяттарды ?з топтарында талдайды ж?не ?р топ ?з шешімдерін айтып шы?ады.

1-жа?даят.

Жандосты? компьютерде к?п ойнап ?алуына байланысты математикадан есеп шы?ару?а уа?ыты ?алмады. М?ны? себебін с?ра?ан м??алімгеЖандос«Басым ?атты ауырып, есепті шы?ара алмадым»-деп айтты.

Жандосты? орнында сендер болса?дар не айтар еді?дер?

2 –жа?даят.

Анар та?ерте? ба?та?ы ?ызыл жасыл г?лдерді ?за? ?ызы?тап ж?ріп ?алады да, балапандарды ?орадан шы?аруды ж?не олар?а жем шашуды ?мытып кетеді. М?ны? себебін с?ра?ан апасына «Мен са?ат неше бол?анын бай?амай ?алыппын» -деп айтты.

Анарды? орнында сендер болса?дар не айтар еді?дер?

3 -жа?даят.

?уатты анасы д?ріханадан д?рі ?келуге ж?мсады. ?уат аула?а шы?а салысымен достарын кездестіріп, олармен бірге ойнап кетті. Анасыны? тапсырмасы ?йге кіргенде есіне т?сті.Ол анасына«Д?ріхана жабы? т?р екен» -деп айтты.

?уатты? орнында сендер болса?дар не деп жауап берер еді?дер?

Тынышты? с?ті

-Балалар, денелері?ді т?зу ?стап, бастары?ды жо?ары к?теріп, ы??айланып отыры?дар. К?здері?ді ж?мса?дар да болады. Ауаны тере? ж?тып, еркін тыныс алы?дар. ?здері?ні? тыныс алулары?ды ба?ылап, ба?ыт?а, махаббат пен тынышты??а толы таза, шипалы ауаны? т?ла бойлары?а тол?анын сезіні?дер. Ал енді к?здері?ді ашса?дар да болады.

?й тапсырмасы

М??алім ?й тапсырмасын т?сіндіреді.

Д?птер бетіні? екі шетіне «Шынды?»ж?не«?тірік»деген с?здер,ал оларды? ба?ыт, ?уаныш, ?ят, сенімділік, сенімсіздік, махаббат, реніш с?здері жазыл?ан.«Шынды?»неге жеткізеді?, ал«?тірік» ше? Осыларды аны?тап, сызы? ар?ылы ба?ыттап к?рсеті?дер.

?орытындылау

Балалар саба?та ?йренгендерін ?здері ?орытындылайды:

?тірікті? адам?а еш пайдасы жо?.Ол са?ан уа?ытша ?ана ?уаныш ?келеді де, ?мір бойы аты?а «?тірікші»деген с?з ергізеді. ?тірік айтып ?мір бойы жаман адам бол?анша, ауыр с?з есітетін болса? да шынды?ты айтып арды таза ?ста?ан д?рыс. Шынды? са?ан ?мірде адал адам болып ?суі?е к?мектеседі ж?не ?мірлік ?уаныш сыйлайды. Шынды?ты айт?ан адам?а б?рі сенеді.

Ж?ректен-ж?рекке

Балалар м??аліммен бірге ?осылып ?ле?ді айтады.

Шыншыл болса? ?ол жетпес,

Шы?да ?скен шынарсы?.

Адал болса? а??ылда?,

Ізгілікке ??марсы?.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"?тірік ?рге баспайды"- ашы? т?рбие са?аты. »

Өтірік өрге баспайды

Өтірік айтпағаның-өзіңді сыйлағаның.

Халық даналығы

Мақсаты: «Шындық» адамгершілік ұғымының құндылығы ретіндегі маңыздылығын ашу.

Міндеттері:

-шындық пен өтірікті ажырата білуге үйрету;

-өзара адал қарым қатынас жасау іскерліктерін дамыту;

-шыншыл, адал болуға тәрбиелеу.

Көрнекі құрал:оқулық.

Шаттық шеңбері

Балалар шеңбер құрып тұрып, мұғалімге ілесіп, Қадыр Мырза Әлидің «Болады болмайды» өлеңін айтады. Мұғалім оқиды, балалар өлең жолдарына болады немесе болмайды деп қосылып айтады.

Болады болмайды

Күйші болуға (болады),

Биші болуға(болады),

Ерке болуға(болады),

Серке болуға(болады),

Пысық болуға (болады),

Кішік болуға (болады),

Әкім болуға (болады),

Ақын болуға (болады),

Маман болуға (болады),

Жаман болуға (болады),

Айтпақшы,

Жаман болуға (болмайды)!

Әңгімелесу

Мұғалім жаңа тақырыпты түсіндіру мақсатында оқушылармен әңгімелеседі.

Жақсы баланың қандай қасиеттерін білесіңдер?

Балалардың жауаптары тыңдалып түйінделеді.

-Жарайсыңдар,балалар! Өте дұрыс айтасыңдар! Жақсы бала әдепті, сыпайы, қамқор, қайырымды, жауапкершілікті болады.

Сондай жақсы қасиеттердің бірі-шыншыл болу, өтірік айтпау.

Сендерге адамның қандай қасиеттері ұнамайды?

-Дұрыс айтасыңдар, әдепсіздік, қайырымсыздық, жауапсыздық, қызғаншақтық, ашушаңдық-адамға жат қасиеттер. Сондай адамға жат қасиеттердің бірі-өтірік айту. Біз бүгінгі сабақта шындық пен өтірікті ажыратуға үйренеміз.

Әңгімелеу

Мұғалім «Өтірікші» атты ертегіні айтып береді, ой түйінделеді.

Ертегі

Өтірікші

Бір бала қой бағып жүріп:

-Ойбай, құтқар!Қасқыр! Қасқыр!-деп айқай салды.

Үлкендер жүгіріп келсе, онысы өтірік екен. Бала осылайша жұрттыекі-үш рет алдады.

Бірде шынымен-ақ қасқыр шапты.

- Ойбай, құтқар!Қасқыр! Қасқыр!-деп айқайлайды бала.

Үлкендер бала әдеттегідей өтірік шақырып жатыр екен деп, бұл жолы сөзіне құлақ аспады.

Қасқыр бүкіл отарды қырып кетті.

Адамдар өтірікшінің шын айтқан сөзіне неліктен сенбеді?
Балалар, өтірік адамға қандай зиян келтіреді?

Балалардың жауаптары тыңдалып, мұғалім өзі қорытындылайды.

Өтірік айтып үйренсең, әдетке айналады да, өтірікші атанасың.Ал, өтірікшінің шын сөзі заяға кетеді, яғни өтірікші кейде шынын айтып тұрса да, «тағы да, өтірік айтып тұр»-деп ешкім сенбейді.Өтірік адамды сенімнен шығарады. Сол себепті өтірік айтпау керек.

Оқулықпен жұмыс

Мұғалім мәтінді оқу барысында әрбір оқиғадан кейін кідіріс жасап, сұрақ қою арқылы оқушылардың белсенділігін арттырып отырады. Мұнда оқушылардың жұптасып немесе топтасып жұмыс жасап, шешімдерін ортаға салуларына мүмкіндік беріледі.

Түлкі мен ешкі

Ертегі

Бір түлкі жүгіріп келе жатып, абайсызда ьерең бір апанға түсіп кетіпті.Шыға алмай тұрғанда, бір ешкі су іздеп жүріп, әлгі апанға кез болып, түлкіні көреді.

-Ей, түлкі батыр, не қылып отырсың?-депті.

-Ой, не қыласың,жаным жай тауып тұр. Қырда әрі сусап, әрі ыстықтап өліп едім,апанның іші әрі салқын, әрі түбінде тұп-тұнық суы бар екен,-депті.

Балалар, сендер қалай ойлайсыңдар, түлкі шын айтып тұр ма?Мұны естіп ешкі: «Мен де салқындайын, әрі су ішейін»деп ойлап, секіріп апанға түсіпті.Сонда түлекең секіріп ешкінің үстіне мініп, онан мүйізіне шығып, ырғып апаннан шығып, жөніне кетіпті.

«Өтірікке алданба, басың бәлеге душар болар» деген осыдан қалыпты.

Балалар, түлкінің әрекеті туралы не айта аласыңдар?
«Өтірікке алданба, басың бәлеге душар болар» дегенді қалай түсінесіңдер?
Адам өтірік айтқанда өзін қандай сезінуі мүмкін?

Балалардың жауаптары тыңдалады.

Дәйексөз

Мұғалім тақтаға «Өтірік айтпағаның-өзіңді сыйлағаның»-деп жазып қояды және осы халық даналығын бүгінгі сабақтың дәйексөзі ретінде түсіндіреді.

-Балалар, адам өтірікм айтқанда өтірігін біреу біліп қоя ма, деп қиналады.Шындық ашылып қала ма, деп сезікттенеді. Расында, өтірік ұзаққа бармайды, шындық қашанда жеңіп шығады да, өтірік айтқан адам ұятқа қалады. Ал шындықты айтқан адамның жүрегі ауырмайды, қашанда жарқын, адамдар арасында сыйлы болады. Сондықтан да дана халық: «Өтірік айтпағаның- өзіңді сыйлағаның»,-деп өсиет қалдырған.

Балалар дәптердің соңың нда берілген«Менің дәйек сөздерім» айдарындағы бүгінгі сабақтың тақырыбы көрсетілген бетке осы дәйек сөзді жазады.

Жағдаяттарды талдау

Балалар үш топқа бөлініп, төмендегідей жағдаяттарды өз топтарында талдайды және әр топ өз шешімдерін айтып шығады.

1-жағдаят.

Жандостың компьютерде көп ойнап қалуына байланысты математикадан есеп шығаруға уақыты қалмады. Мұның себебін сұраған мұғалімгеЖандос«Басым қатты ауырып, есепті шығара алмадым»-деп айтты.

Жандостың орнында сендер болсаңдар не айтар едіңдер?

2 –жағдаят.

Анар таңертең бақтағы қызыл жасыл гүлдерді ұзақ қызықтап жүріп қалады да, балапандарды қорадан шығаруды және оларға жем шашуды ұмытып кетеді. Мұның себебін сұраған апасына «Мен сағат неше болғанын байқамай қалыппын» -деп айтты.

Анардың орнында сендер болсаңдар не айтар едіңдер?

3 -жағдаят.

Қуатты анасы дәріханадан дәрі әкелуге жұмсады. Қуат аулаға шыға салысымен достарын кездестіріп, олармен бірге ойнап кетті. Анасының тапсырмасы үйге кіргенде есіне түсті.Ол анасына«Дәріхана жабық тұр екен» -деп айтты.

Қуаттың орнында сендер болсаңдар не деп жауап берер едіңдер?

Тыныштық сәті

-Балалар, денелеріңді түзу ұстап, бастарыңды жоғары көтеріп, ыңғайланып отырыңдар. Көздеріңді жұмсаңдар да болады. Ауаны терең жұтып, еркін тыныс алыңдар. Өздеріңнің тыныс алуларыңды бақылап, бақытқа, махаббат пен тыныштыққа толы таза, шипалы ауаның тұла бойларыңа толғанын сезініңдер. Ал енді көздеріңді ашсаңдар да болады.

Үй тапсырмасы

Мұғалім үй тапсырмасын түсіндіреді.

Дәптер бетінің екі шетіне «Шындық»және«Өтірік»деген сөздер,ал олардың бақыт, қуаныш, ұят, сенімділік, сенімсіздік, махаббат, реніш сөздері жазылған.«Шындық»неге жеткізеді?, ал«өтірік» ше? Осыларды анықтап, сызық арқылы бағыттап көрсетіңдер.

Қорытындылау

Балалар сабақта үйренгендерін өздері қорытындылайды:

Өтіріктің адамға еш пайдасы жоқ.Ол саған уақытша ғана қуаныш әкеледі де, өмір бойы атыңа «Өтірікші»деген сөз ергізеді. Өтірік айтып өмір бойы жаман адам болғанша, ауыр сөз есітетін болсаң да шындықты айтып арды таза ұстаған дұрыс. Шындық саған өмірде адал адам болып өсуіңе көмектеседі және өмірлік қуаныш сыйлайды. Шындықты айтқан адамға бәрі сенеді.

Жүректен-жүрекке

Балалар мұғаліммен бірге қосылып өлеңді айтады.

Шыншыл болсаң қол жетпес,

Шыңда өскен шынарсың.

Адал болсаң аңқылдақ,

Ізгілікке құмарсың.